جوان آنلاین: در هفته‌های اخیر باز هم قفسه‌های روغن خوراکی فروشگاه‌ها و سوپرمارکت‌ها خالی یا نیمه‌خالی شده است. کارخانجات از نبود روغن خام (مواد اولیه) و خرده‌فروشان از سوءاستفاده شرکت‌های پخش از کمبود روغن گلایه دارند، زیرا شرکت‌های پخش در اوضاع کمبود روغن در بازار تلاش می‌کنند کالا‌هایی که روی دست‌شان مانده به خرده‌فروشان بفروشند، به این صورت که به ازای هر باکس روغن مایع یک باکس تن ماهی یا ۹۰۰ گرم برنج با قیمت بالاتر از بازار به خرده‌فروشان فروخته می‌شود. با توجه به پیش‌رو بودن ماه‌های محرم و صفر و افزایش تقاضا در این دو ماه، ضروری است وزارت جهاد کشاورزی تدابیر ویژه‌ای برای تأمین بازار بیندیشد، البته دبیر انجمن روغن می‌گوید: از نیمه خرداد شرایط تولید و توزیع روغن بهبود می‌یابد. بازرگانی داخلی در حال واردات روغن خام است و باید مجوز عرضه به کارخانجات را نیز کسب کند.
از شهریور ماه پارسال تاکنون بازار روغن خانگی با مشکلاتی روبه‌رو شده است. این چالش در دی ماه همزمان با خروج یک سرمایه‌گذار عرب از بازار ایران به اوج خود رسید. یکی از بزرگ‌ترین ایرادات دولت‌ها این است که تا کارد به استخوان نرسد، اقدامی انجام نمی‌دهند. زمانی که دولت وفاق روی کار آمد، به دلیل کمبود ارز، ثبت سفارش روغن خام متوقف و روغن‌های وارد شده به گمرکات کشور در صف تخصیص ارز بودند، از این رو با توجه به این مشکلات، ضرورت داشت وزارت جهاد کشاورزی تصمیم عاجلی اتخاذ کند. هم ارز به سرعت تخصیص می‌یافت و هم اینکه ثبت سفارش‌ها انجام می‌گرفت. این اقدامات انجام نشد و کمبود روغن در دی‌ماه به اوج خود رسید. برخی خرده‌فروشان که روغن دپو داشتند به چند برابر قیمت واقعی روغن‌های‌شان را فروختند، اما قفسه‌های روغن همچنان خالی یا نیمه‌خالی بود.
در بسیاری از فروشگاه‌ها مردم تنها می‌توانستند دو بطری روغن خریداری کنند. این موضوع موجب تشدید نگرانی‌ها در میان مصرف‌کنندگان شد. در همین آشفته‌بازار نبود روغن، شایعه شد که قیمت از نیمه بهمن ماه ۱۵ درصد گران می‌شود، البته این خبر تکذیب شد، اما به دلیل نبود روغن در بازار برخی مصرف‌کنندگان حاضر بودند تا دو برابر قیمت واقعی نیز بپردازند.
این روند کمبود ادامه داشت تا هفته‌های اخیر که باز هم موج نبود روغن به راه افتاد و باز هم نگرانی‌های مصرف‌کنندگان افزایش یافت.
سوءاستفاده سیستم توزیع
در این آشفته بازاری که به راه افتاده است، شرکت‌های توزیع تلاش می‌کنند، اجناسی که روی دست‌شان مانده است نیز به اجبار بفروشند. به عنوان مثال، به ازای هر باکس روغن مایع یک باکس تن ماهی یا ۹۰۰ گرم برنج با قیمت بالاتر از بازار (۲۵۰ هزار تومان) به خرده‌فروشان فروخته می‌شود، البته شبکه توزیع همواره در هر شرایطی از این تخلفات انجام می‌دهد و خرده‌فروشان برای حفظ مشتری خود به ناچار به این تخلف تن می‌دهند.
ثبت سفارش دیرهنگام دانه‌های روغنی
یکی از دلایل کمبود روغن در بازار، کمبود مواد اولیه و روغن خام یا دانه‌های روغنی است. از شهریور ماه پارسال تاکنون کارخانجات تولید روغن نیمه‌تعطیل شده‌اند و با کمترین ظرفیت خود فعالیت می‌کنند.
در حال حاضر ثبت سفارش دانه‌های روغنی برای نیاز فصل بهار هشتم اردیبهشت باز شده است، در حالی که عنوان می‌شود این ثبت سفارش باید در اسفند انجام می‌شد.
علی عبدالحسینی، فعال صنعت روغن عدم‌تخصیص ارز از سال گذشته، دپوی روغن خوراکی در گمرکات و افزایش قاچاق روغن را از دلایل مشکلات فعلی بازار روغن عنوان می‌کند و در گفت‌و‌گو با «جوان» می‌گوید: همواره تأمین ارز برای واردات روغن خوراکی با مشکلات و دست‌انداز‌هایی روبه‌رو بوده و است، اما نکته این است که روغنی که مواد اولیه‌اش با ارز دولتی وارد می‌شود، به شیرینی، شکلات و چیپس تبدیل و صادر می‌شود. بخش دیگری از روغن خوراکی نیز در سیستم توزیع ناپدید و به صورت قاچاق از کشور خارج می‌شود.
عبدالحسینی می‌افزاید: ۵/۳میلیون تن ظرفیت تولید روغن داریم، اما فقط ۵/۱ میلیون تن آن فعال است و در این چند دهه گذشته هیچ دولتی نتوانسته گره از این مشکل صنعت روغن باز کند. بین ۴۰ تا ۴۵ روز زمان می‌برد تا محموله سفارش شده وارد کشور شود. چالش دیگر قیمت روغن خام سویای داخلی است که در هر کیلوگرم حدود ۴۱ تا ۴۲تومان بوده است، در حالی که بسته‌بندی آن حدود ۶۳تومان تمام می‌شود.
دبیر انجمن روغن خوراکی: از نیمه خرداد تولید بهبود می‌یابد
سیامک ربیعی، دبیر انجمن روغن و چربی خوراکی در گفت‌و‌گو با «جوان» با تأیید مشکلات فعلی صنعت روغن می‌گوید: با همکاری وزارت جهاد و تسریع در واردات روغن خام در بازرگانی داخلی، پیش‌بینی می‌شود از نیمه خرداد ماه کمبود بازار رفع شود. در حال حاضر صنف صنعت مشکلی ندارد، اما کمبود در روغن خانگی است.
وی می‌افزاید: شرکت بازرگانی داخلی اقدام به واردات روغن خام کرده تا در ماه‌های محرم و صفر (خرداد و تیر) کمبودی در بازار نداشته باشیم. همزمان وزارت جهاد نیز باید ثبت سفارش‌های سه‌ماهه دوم امسال را باز کند تا تولیدکنندگان بموقع ثبت سفارش‌شان را انجام دهند. ربیعی می‌گوید: از دیرباز صنعت روغن با چالش‌های تأمین ارز مواجه بوده است. مواد اولیه وارد گمرک می‌شود، محموله کوتاژ می‌شود، اما پنج تا شش ماه در صف تخصیص ارز می‌ماند. ربیعی تأکید می‌کند: در پی اتفاقاتی که در شش ماهه دوم سال گذشته برای صنعت روغن رخ داده، وزارت جهاد و بازرگانی داخلی پای کار هستند و واردات مواد اولیه به سرعت در حال انجام است. فقط این شرکت باید مجوز توزیع در کارخانجات تولیدی را کسب کند. اگر ۵۰ تا ۷۰ هزار تن روغن در بخش خانوار تزریق شود، مشکلات بازار مرتفع می‌شود.
وی می‌گوید: در فروردین ماه ۱۳۰ هزار تن، اسفند ۱۸۰ هزار تن و روند مصرف در اردیبهشت ماه نیز حدود ۱۴۰ هزار تن خواهد بود، اما با توجه به نزدیکی ماه‌های محرم و صفر در خرداد و تیر تقاضا به ویژه در بخش خانگی به شدت بالا می‌رود و کارخانجات با کمک وزارت جهاد و بازرگانی دولتی شوکی را که به بازار روغن وارد شده است، مرتفع می‌کنند.
وضعیت واردات و بنادر
کمبود روغن در بازار در حالی است که بیش از ۱۱۰ هزار تن روغن خام در بنادر کشور مانده و مخازن بندر امیرآباد مملو از روغن است و کشتی‌ها در صف تخلیه هستند، حتی برخی تجار از بیم هزینه‌های دموراژ با تعلل اقدام به واردات روغن خام می‌کنند. این نامعادله بازار روغن، ناشی از نبود سیاست مشخص برای واردات در نیمه دوم سال گذشته است که باید در سال جاری اصلاح شود.
