جوان آنلاین: سیدنوید موسوی، خبرنگار، فعال فرهنگی و مدرس دانشگاه خبرنگاران مشهد می‌گوید: در سال‌های اخیر کتاب‌های زیادی منتشر شده است که نشان می‌دهد گاهی باید از اخبار منفی فاصله گرفت. درگیر‌شدن بیش از اندازه به اخبار منفی آسیب‌زننده است، حتی به تعبیر برخی نویسندگان از برخی اخبار در برخی زمان‌های شبانه‌روز باید فاصله بگیریم. وی در مورد نگاه و رویکرد اقشار مختلف به حوزه خبر و خبرنگاری می‌گوید: خبرنگار از آبرو و جایگاه لازم برخوردار نیست و این برمی‌گردد به اینکه رسانه‌ها مخاطب و جایگاه خوبی ندارند، در نتیجه خبرنگاری برای نگاه‌کردن به یک شغل مطلوب تلقی نمی‌شود. به اعتقاد وی، وقتی این فضا حرفه‌ای نباشد و قدرت و نفوذ کافی وجود نداشته باشد، به خصوص در مورد رسانه‌های محلی باعث می‌شود تا خبرنگار نتواند به صورت حرفه‌ای و دائمی به شغل خود نگاه کند. در مشهد که من ساکن هستم ۷۰ درصد خبرنگاران و افرادی که در این حیطه بودند، به سمت کار‌های دیگر رفتند و از این فضا فاصله گرفتند.
خبرنگار بی‌تفاوت نداریم
این کارشناس ارتباطات و رسانه درباره ویژگی‌های یک خبرنگار خوب و حرفه‌ای در نگاه مردم بیان می‌کند: خبرنگار باید پیگیر، پرسش جو، پرسشگر، کنجکاو و حساس باشد و سوژه را به درستی بررسی کند. خبرنگار نمی‌تواند بی‌تفاوت باشد و ذاتاً پیگیربودن در وجود اوست که البته با آموزش و تمرین این خصلت‌ها را می‌توان افزایش داد.
موسوی اعتقاد دارد: مردم انتظار دارند خبرنگار جسور و با شهامت و پیگیر باشد، البته که اصل اول اخلاق حرفه‌ای خبرنگاری این است که بازتاب عینی از واقعیت را منتقل کنند. در واقع خبرنگار باید امضای خاص خود را داشته باشد و منظور این است که قلم او مشخص و دغدغه و نگاه او پیگیربودن و شهامت او را نشان دهد.
این فعال فرهنگی اظهار می‌کند: خبرنگار از کارآموزی شروع و در تحریریه رشد می‌کند و در نهایت به دبیری و سایر موارد می‌رسد، اما شاید این فرایند بیشتر از ۲۰ سال طول بکشد.
مشکلات مالی و سایر مواردی که به این مهم مربوط می‌شود، موضوع دیگری است که موسوی به آن می‌پردازد و می‌گوید: هزینه چه مادی و چه معنوی برای خبرنگاران زیاد شده و نه تنها در تهران بلکه در شهرستان‌ها این زمان بیشتر است و افراد در رسانه‌های محلی بعد از چند سال ناامید می‌شوند و حرفه خبر را به کلی کنار می‌گذارند، همین موضوع باعث می‌شود در شهر‌های کوچک خبرنگاران کارآموز و نیمه‌حرفه‌ای مشغول کار شوند که به بدنه خبر آسیب وارد می‌کند و کیفیت کار را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
مردم خبرنگاران را نمی‌بینند
از موسوی درباره جایگاه خبر و خبرنگاری به خصوص قشر خبری در نگاه مردم پرسیدیم؛ پرسشی که در نگاه وی سخت بود، اما در پاسخ گفت: واقعیت این است که مردم خیلی خبرنگاران را نمی‌بینند و خبرنگاران حرفه‌ای و خوب صرفاً معطوف به حضور در نشست‌های مهم و جلسات خاص هستند که همین باعث می‌شود کمتر بین مردم حضور داشته باشند. از سوی دیگر حقوق و دستمزد پایین و مشکلات اقتصادی باعث می‌شود خبرنگاران نتوانند بیش از آنچه امروز هستند ظاهر شوند، یعنی این نهایت تلاش آنهاست.
این مدرس دانشگاه که خود پیش از این سابقه فعالیت خبری داشته است، می‌گوید: گاهی ما یک مطلب را می‌بینیم، اما پشت همان مطلب ماه‌ها زمان، انرژی و پژوهش وجود دارد. حالا این مهم در رسانه‌های محلی یک معضل است که اصلاً بچه‌ها انگیزه فعالیت بیشتر ندارند. به اعتقاد وی رسانه‌ها آنجایی خود را نشان می‌دهند که به صورت نرم‌نویسی و پژوهش‌های چندنفره پیش می‌روند.
موسوی در مورد میزان اعتماد فضای عمومی به قشر خبرنگار می‌گوید: بخش مهمی از رسانه‌ها مخاطب ندارند. خیلی از اخبار سایت‌ها هم بازدید ندارند، به اصطلاح خبری فرکانس ایجاد نمی‌کند و اثرگذاری آن ماندگار نیست، چراکه رسانه‌های افقی مثل شبکه‌های اجتماعی عرصه جولان بیشتری دارند و بر همین اساس رسانه‌های عمودی مثل رادیو یا تلویزیون و سایت‌ها و روزنامه‌ها تحت‌الشعاع قرار می‌گیرند.
خبر بد را هم خوب بنویسیم!
وی با ورود به وادی شغل خبرنگاری بیان می‌کند: در خبرنویسی اصطلاح خبر خوب و بد جالب است، چراکه گاهی بدترین خبر، خوب‌ترین خبر است یا برعکس که این موضوع به همان شیوه خبرنویسی و انتقال آن برمی‌گردد.
انتقادی و منفی نگاه‌کردن به اخبار موضوع دیگری است که موسوی به آن اشاره و بیان می‌کند: خبرنگاری یعنی انتشار چیز‌هایی که عده‌ای نمی‌خواهند منتشر شود و اگر قرار باشد ما صرفاً ناقل آنچه باشیم که دیگران می‌خواهند، دیگر خبرنگار نیستیم و وارد حوزه و تعریف روابط عمومی خواهیم شد.
این فعال فرهنگی در مورد آثار روانی خبر می‌گوید: در سال‌های اخیر کتاب‌های زیادی منتشرشده است که نشان می‌دهد گاهی باید از اخبار منفی فاصله گرفت که همین درگیر‌شدن بیش از اندازه آسیب‌زننده است، حتی به تعبیر برخی نویسندگان در سال‌های اخیر از برخی اخبار در برخی زمان‌های شبانه‌روز باید فاصله بگیریم.
رسانه را متناسب با نیاز انتخاب کنیم
سواد رسانه‌ای موضوع بعدی در صحبت‌های این استاد دانشگاه است که درباره آن می‌گوید: سواد رسانه‌ای یعنی شناخت ظرفیت رسانه و استفاده و کارکردن با آن. در واقع ما باید بدانیم برای هر خبر دنبال کدام رسانه باشیم. تلویزیون، رادیو و روزنامه هر کدام ظرفیت‌های مخصوص به خود را دارند و باید یاد بگیریم به نسبت نیازمان سراغ کدام رسانه برویم. مثلاً رادیو یا سایت خبری سرعت خبری دارند، نشریات و روزنامه‌ها عمق‌خوانی دارند و تحلیل عمقی از مسائل ارائه می‌دهند. تلویزیون به دلیل تصویر و صدا باورپذیر است و شبکه‌های اجتماعی هم سرگرم‌کننده هستند که البته مورد آخر را باید همراه با شناخت و در جای خود استفاده کرد.
به اعتقاد موسوی سواد رسانه‌ای به استفاده درست ما از شبکه‌های اجتماعی بسیار کمک می‌کند. اگر رسانه کار اصلی خود را انجام دهد نیز از جامعه و عقاید خود دفاع کرده است.
وی در ادامه توضیح می‌دهد: با نگاه به سیره انبیا (ع) شاهدیم که بر دفاع از راستی و درستی تأکید شده است و در هر جای جهان باید چنین نگاهی وجود داشته باشد. امروز این رسانه است که غزه و اسرائیل را به مردم شناسانده و بازتاب واقعیت آن در جهان تسری پیدا کرده است و غیر از این اگر باشد، حریت و آزادی خود را از دست می‌دهد.
موسوی این مهم را به نگاه روان‌شناسان و جامعه‌شناسان بسط می‌دهد و اظهار می‌دارد: این دو قشر آثار رسانه‌ای را بررسی کرده‌اند و نظرات گسترده‌ای دارند که بین آن‌ها نگاه مثبت و منفی دیده می‌شود.
وی با بیان این مطلب که رسانه آثار خوب و بد را کنار یکدیگر دارد، یادآور می‌شود: رسانه در جایی که بررسی آینده و گذشته و هشدار یا اطلاع‌رسانی و آگاهی‌بخشی دارد، مفید و مؤثر است، اما بار اخبار برای همه گروه‌های سنی مناسب نیست و گاهی خیلی از اخبار نتیجه منفی تربیتی دارد که باید محافظه‌کارانه رفتار کرد و خانواده‌ها نسبت به انتقال اخبار توجه داشته باشند.
وی بیان می‌کند: رسانه مثل همان کاردی است که می‌توان با آن سیب را برش داد یا یک نفر را به قتل رساند در نتیجه بستگی دارد که چگونه استفاده کنیم.
به گفته وی ویژگی دیگر رسانه این است که می‌تواند اخلاقیات را ارتقا دهد یا حتی تضعیف کند.
موسوی می‌گوید: ما باید بفهمیم انتظار مخاطب از رسانه چیست و این آگاهی را باید به مخاطب همان رسانه‌ها اعطا کنند.
خبرنگار واقعی شخصی‌پردازی نمی‌کند
یکی دیگر از موضوعات مورد اشاره این استاد دانشگاه شیوه عملکردی رسانه است که درباره آن اظهار می‌دارد: رسانه باید فارغ از شخصیت افراد به عملکرد آنان نگاه کند، آن را مورد بررسی قرار دهد و به مخاطب انتقال دهد. خبرنگار واقعی هیچ وقت شخصی‌پردازی نمی‌کند.
موسوی نقدی هم به عملکرد مسئولان در مقابل خبرنگاران دارد و می‌گوید: مسئولان ما با خبرنگاران همکاری خوبی ندارند، به دلیل مشغله زیاد با رسانه‌ها فاصله دارند که همین آسیب‌زاست. آنان ابتدا باید به شناخت برسند که خبرنگار دشمن نیست و مدافع جامعه است و در ادامه در مقابل خبرنگار پاسخگو باشند.
