جوان آنلاین: می‌گفتند سفره هفت سین. اصلاً چرا سفره؟ چرا هفت سین؟ چرا سیب و چرا سبزه؟ چرا سنجد و چرا سماق و سرکه و سکه و سمنو؟! مادربزرگ سفره‌ای پهن می‌کرد و داخل آن هفت سین را می‌گذاشت. سبزه داخل یک سبد ساده بود. سمنو با همان ظرف همسایه که هفته پیش از پای دیگ داده بود، داخل سفره گذاشته می‌شد و مابقی سین‌ها را هم داخل پیاله گل سرخی‌ها گذاشته و به سر سفره می‌آوردیم. مزه سفره هفت سین به دورهمی بود و کسی در قید و بند آن نبود که سفره هفت‌سین کجا انداخته شود و داخل چه ظرفی باشد. سبزه را نماد طراوت و برکت، سیر را نشان تندرستی، سیب را نمادی از زیبایی، سکه را برای برکت مال در سال، سنجد را مایه فکر سنجیده، سمنو را مایه برکت و سماق را نشانه صبر و بردباری می‌دانستند. اما ظاهراً سفره هفت‌سین هم آلوده به بدعت و ظواهر و از معنا تهی شده است.
آفت چشم و هم‌چشمی حتی در تهیه هفت سین
یکی از آفت‌های این روز‌ها باز شدن پای چشم و هم‌چشمی به خرید‌های نوروزی است که در برخی موارد باعث می‌شود تا لذت آمدن فصل بهار به خوبی درک نشود. دلیل این عدم درک و به حاشیه رفتن لذت هم مشخص است. خیلی وقت‌ها خرید‌های اضافی نزدیک عید به مشاجره همسران ختم می‌شود و زندگی را به کام خانواده و فرزندان در آستانه سال نو تلخ می‌کند. مادران برای اینکه سفره‌های هفت‌سین را با قیمت بالا خریداری کرده‌اند، مدام مراقب هستند که اتفاقی برای آن نیفتد. سفره‌ای که قرار بوده با هدف دورهمی و دعاکردن کنار آن باشد تبدیل می‌شود به یک دکور کوچک در گوشه منزل که شبیه منطقه‌ای ممنوعه می‌شود و هیچ کس حق نزدیک شدن به آن را ندارد. میهمانان که به کنار حتی گاهی فرزندان هم به دلیل حساسیتی که مادر برای خرید گرانقیمت ظروف هفت‌سین داشته، جرئت ندارند از چند متری سفره هفت‌سین رد شوند.
متأسفانه سفره هفت‌سین در سال‌های اخیر مایه تفاخر و تجمل شده است. یکی از سرگرمی‌های فضای مجازی در سال‌های اخیر همین خرید ظروف برای سفره هفت‌سین است. کسانی که در آستانه نوروز و شب منتهی به تحویل سال بیشتر دنبال تجملات و چیدمان سفره اعیانی هستند تا عکس آن برای صفحات مجازی جذاب‌تر باشد، در حالی که اگر از آن‌ها فلسفه هر کدام از نماد‌ها را بپرسیم اشراف چندانی بر آن ندارند. در مقابل ظاهراً جنس ظرف و گذاشتن سکه فلان و سمنوی خانگی و خوشمزه از اصل فلسفه مهم‌تر است. گذاشتن سنبل گرانقیمت و‌تر و تازه نیز گل اصلی سر سبد سفره هفت‌سین شده است، حتی به قیمت اینکه هفت‌سین را هشت سین و ۹ سین کنند.
مادربزرگ‌های ما وقتی هفت‌سین می‌چیدند ظرف خانه آن‌ها مس، سفال و لعابی و... بود، یعنی اینکه خاصیت آن زمان استفاده از همین ظروف بود و سعی می‌کردند سالم‌ترین و بهترین ظروف منزل را برای سفره هفت‌سین استفاده کنند.
حالا در آستانه عید این جمله را زیاد می‌شنویم و می‌بینیم که «جدیدترین مدل‌های هفت‌سین به بازار آمد.» از ترمه و دستمال زیر سفره هفت‌سین که نگویم که چه و چه باید انتخاب شود تا در عکس بیشتر چشم پر کن باشد.
انجام یک کار بهتر به جای سفره تجملاتی
اگر این سنت خوب را با ساده‌ترین امکاناتی که در منزل وجود دارد، بچینیم علاوه بر راحتی روح و روان، رضایتمندی را در خانواده بالا می‌بریم که این رضایتمندی در تعامل بین زوجین مؤثر است و ایجاد اعتماد، صداقت و محبت می‌کند و چه چیزی ارزشمند‌تر از مراعات حال یکدیگر در زندگی مشترک.
نباید از نظر دور داشت که خانواده بستری مهم برای انتقال ارزش‌هاست و گاهی به جای انتقال درست ارزش مفاهیم به صورت نادرست منتقل می‌شود. مادران توجه داشته باشند که با این کارهایشان به فرزندانشان درس زندگی می‌دهند. یک مادر می‌تواند انتخاب کند که می‌خواهد به فرزندش درس ساده‌زیستی بدهد یا تجمل‌گرایی. بچه‌ها باید یاد بگیرند بدون صرف هزینه‌های گزاف هم می‌توان شاد و راضی بود و این نکته مهمی است که از طریق همین رفتار‌ها به آن‌ها منتقل می‌شود. این رفتار‌ها باعث می‌شود فرزندان یاد بگیرند چگونه انتخاب و زندگی کنند.
مثلاً می‌توانیم این عید زیبا را به جای هفت‌سین‌هایی که هر سال عوض می‌شود به اخلاق خوب و ساده زیستی مزین کنیم. دلهایمان را به هم نزدیک کنیم و مهم‌تر اینکه از همدیگر دستگیری کنیم. در آستانه سال نو خانواده‌هایی هستند که با سیلی صورتشان را سرخ نگه می‌دارند و توانایی تهیه یک وعده غذای خوب، برای بچه‌های خود را ندارند چه برسد به چیدن سفره هفت سین. مثلاً تصمیم بگیریم به جای خرید ظرف جدید و خاص همین هزینه را به یک خانواده نیازمند کمک می‌کنم.
چقدر زیباست که با دستگیری از افراد ضعیف در فامیل این عید را برای همه زیبا کرده و شادی را به این خانواده‌ها نیز تقدیم کنیم. در واقع عید نوروز می‌تواند یک عید اخلاقی باشد، یعنی ما با تحویل سال همانطور که در دعای تحویل سال از خداوند می‌خواهیم که ما را نیز متحول کند باید آنچه باعث می‌شود بین ما و دیگران فاصله بیفتد را دور بیندازیم که دقیقاً مصداق آن همین تجملات است.
پهن کردن هفت سین‌های گرانقیمت یکی از همین فاصله‌هاست که ممکن است شما حتی بدون فشار اقتصادی خاصی توان تهیه هفت سین‌های گرانقیمت را داشته باشید، اما به این فکر کرده‌اید که نقش یک الگو را برای بقیه بازی کنید؟
کلام وحی، نخستین نماد سفره هفت سین
آتوسا مومنی مدیر مرکز مطالعات میراث ناملموس در گفتگو با مایک به یک نماد‌های هفت‌سین را توضیح می‌دهد و خاصه در مورد کتاب آسمانی می‌گوید: «کلام وحی بر فرستاده‌اش پیامبر مهربانی حضرت محمد مصطفی (ص) است که پرچمدار هدایت به نیکبخت زیستن و با پاکی و تقوی به‌سوی معبود شتافتن است، اگرچه با حرف سین آغاز نمی‌شود، اما نخستین نماد بساط نوروزی است.»
وی البته استفاده از نماد شعرا در سفره هفت‌سین را نه تنها رد نمی‌کند، بلکه می‌گوید: «از آنجا که میراث زنده در پاسخ به نیاز حاملان و ناقلان آن به نسل‌های آتی تغییر می‌یابد و به روز می‌شود و البته به ریشه محتوایی و معانی خود وفادار باقی می‌ماند، حافظ‌خوانی نیز از سنت‌های نوروزی و تفال به آن در زمره نمود‌هایی در این فرهنگ صلح پرور و مهر گستر است که بسان یلدا در این فرهنگ نیز نشو نمایی نو دارد و نمایانگر حکمت و ادب در سایه به دانایی زیستن است.»
وی در پاسخ به این سؤال که آیا نماد‌های نوروز را در ظرف طلا و مطلا نشاندن ما را از فلسفه آن دور می‌کند یا نه می‌گوید: «خرسندم که در این فرخنده ایام بگویم چینش نماد‌های نوروزی را در سفره‌های متنوع به حساب سلیقه‌ها و نیاز‌های حاملان نوروز می‌گذارم، چراکه نوروز ریشه در جان و دل و اندیشه ایرانیان و جهانیان نوروز مدار دارد و به هیچ روی از فلسفه وجودی و حیات هزاران ساله‌اش منفصل نخواهد شد، اما اگر به سفره‌ای در پرونده نوروز که به جهان ارائه شده و مورد اقبال جهان قرار گرفته است، نظری بیندازیم ملاحظه خواهیم کرد، محتوای ارزشمند جهانی آن حتی بسیار ساده‌تر و بی‌پیرایه‌تر از سفره‌های امروزی من و شما به جهان هدیه شده است.»
