جوان آنلاین: دولت اقدامات کلیدی راهبردی در راستای حرکت به سمت حل معضل ناترازی انرژی در پیش گرفته است. مهم‌ترین آن در زمینه بخش مولد اقتصاد و حل معضل قطعی گاز صنایع است؛ دولت از ابتدای سال ۱۴۰۲ به صنایع مشوق جدیدی اعطا کرده است که گاز مورد نیاز صنایع در فصول سرد سال را ذخیره‌سازی کنند و تنها با یک بار ذخیره‌سازی صنایع در مخازن ذخیره‌سازی، صنایع می‌توانند هر ساله نیاز اصلی خود برای زمستان را در فصل تابستان و در زمانی که مازاد گاز داریم با کمک ذخیره‌سازی گاز حل کنند و این اقدام در تعریف مشوق‌های جدید و امکان تخصیص انواع اشکال گاز نظیر گاز طبیعی، CNG و LPG برای ذخیره‌سازی گاز متناسب با مخازن ذخیره‌سازی ایجاد شده وجود دارد و بدین ترتیب صنایع و ناترازی گازی صنایع با کمک مشوق دولت در هدایت سرمایه‌گذاری صنایع در جهت ایجاد زیرساخت گازی حل شده است و اگر صنایع به این سمت نروند، مسئول اصلی ناترازی انرژی خود آن‌ها هستند.
تدبیر دولت در بخش خانگی شامل دو زیراقدام می‌شود، مسئله اول ناترازی انرژی در کشور، بحث مصرف بالای گرمایش خانگی است که یک بخش آن به بخشی از مشترکان بخش خانگی بازمی‌گردد که مصرف بالای انرژی دارند و اجرای فاز دوم تعرفه‌گذاری پلکانی پرمصرف‌ها برای جلوگیری از مصارف لوکس این مشترکان پرمصرف در دستور کار قرار گرفته است و در صورت عدم بهینه‌سازی مصرف از سوی مشترکان پرمصرف، این مشترکان نقره داغ خواهند شد. در بخش بعدی اقدامات، جلوگیری از هدررفت گاز است که به وسیله این سیاستگذاری دولت، بیش از ۵ میلیون بخاری فرسوده طی یک برنامه سه تا پنج ساله با بخاری‌های نسل جدید و با بازدهی بالای هرمتیک جایگزین خواهند شد و بدین ترتیب معادل نیاز کل صنعت کشور از اتلاف انرژی جلوگیری خواهد شد که این طرح نیز اجرایی شده است و در صورت مشارکت و تأمین مالی صنایع این طرح اقتصادی، شاهد کاهش مصرف گاز معادل ۱۰۰ میلیون مترمکعب در روز در اوج پیک ناترازی مقطعی گاز خواهیم بود.
اقدام بعدی دولت افزایش عرضه گاز است. دولت سیزدهم به تازگی از فاز ۱۱ پارس جنوبی بهره‌برداری کرده است و روزانه بیش از ۱۵ میلیون مترمکعب گاز به شبکه تزریق خواهد شد. سرمایه‌گذاری‌ها در حفظ و نگهداشت تولید، رشد تولید نفت و گاز، افزایش تولید از میدان‌های مشترک، جمع‌آوری گاز‌های مشعل، ذخیره‌سازی گاز طبیعی، توسعه اکتشاف میدان‌های نفتی و گازی جدید، افزایش ظرفیت‌های پالایشی نفت و فرآورده‌های نفتی، احداث پالایشگاه‌ها، کیفی‌سازی فرآورده‌های نفتی در پالایشگاه‌های موجود، افزایش ظرفیت تولید محصولات پتروشیمی و افزایش فرآورش گاز در پالایشگاه‌های گازی از موارد کلیدی و پروژه‌های سرمایه‌گذاری صنعت نفت در دولت سیزدهم بوده است، به نحوی که در پارس جنوبی امروز نسبت به شروع دولت سیزدهم ۵۰ میلیون مترمکعب گاز بیشتری تولید می‌شود. همچنین در زمینه افزایش عرضه گاز در شمال کشور، علاوه بر سوآپ گازی با ترکمنستان، به میزان ۱۰ میلیون مترمکعب در روز نیز واردات گاز از ترکمنستان در دولت سیزدهم آغاز و از سر گرفته شده است.
اقدامات مهم دولت سیزدهم در زمینه قطع نشدن گاز صنایع در فصول سرد سال
حسن لطفی، عضو مجمع نمایندگان همدان با اشاره به مبحث «تمرکز بر ذخیره‌سازی انرژی گاز با ایجاد مخازن، جهت جلوگیری از مشکلات صنایع در فصول سرد سال و اعطای مشوق لازم از سوی دولت» به «جوان» می‌گوید: همواره باید در پیش‌بینی قوانین ضمانت اجرایی لازم را لحاظ کنیم تا دستگاه‌ها از اجرای قوانین استنکاف نکنند. صنایع بزرگ باید برای خودشان تولید گاز و ذخیره‌سازی گازی را مدنظر قرار دهند.»
وی با بیان اینکه صنایع بزرگ باید ایستگاه تأمین گاز داشته باشند، می‌افزاید: «ذخیره‌سازی گازی امری بسیار مهم است و می‌تواند مانع از تعطیلی صنایع در فصول سرد سال شود.»
این نماینده مجلس شورای اسلامی تصریح می‌کند: «باید ضمانت اجرایی لازم برای موضوع ذخیره‌سازی گازی صنایع در کشور وجود داشته باشد.»
لطفی می‌گوید: «ما منابع گازی زیادی داریم که متأسفانه هدر می‌رود. چرا ما نباید سیستم یا مخازنی برای ذخیره‌سازی گازی در کشور داشته باشیم، بنابراین، این موضوع، موضوعی حائز اهمیت است و باید به آن توجه شود.»
وی می‌افزاید: «علاوه بر بحث ذخیره‌سازی گاز، در حوزه تعویض بخاری‌های فرسوده نیز اقدامات مهمی از طرف مجلس و دولت در برنامه هفتم توسعه به انجام رسیده و تولید گاز نیز افزایش یافته است.»
این نماینده مجلس در پایان می‌گوید: «دولت سیزدهم از نظر اعطای مشوق برای صنایع در جهت سرمایه‌گذاری در توسعه زیرساخت مخازن گازی تا افزایش سرمایه گذاری در تولید گاز و همچنین جلوگیری از اتلاف گاز اقدامات مهمی را به انجام رسانده است تا بخش مولد و صنعتی اقتصاد متضرر ناترازی انرژی نشود.»
افزایش ۵۰ میلیون مترمکعبی تولید گاز و هدایت منابع صنایع به سمت ذخیره‌سازی گاز مانع از ایجاد وقفه در تولید خواهد شد
سیدعلی یزدی‌خواه، عضو مجمع نمایندگان تهران نیز با اشاره به موضوع «تمرکز بر ذخیره‌سازی انرژی گاز با ایجاد مخازن جهت جلوگیری از مشکلات صنایع در فصول سرد سال و اعطای مشوق لازم از سوی دولت» به «جوان» می‌گوید: «اگر موضوع ذخیره‌سازی گازی برای صنایع در قالب تزریق گاز مایع با ایجاد مخازن مدنظر قرار گیرد، حتماً این فرآیند و رویکرد پیش‌بینی شده از سوی دولت، به نفع صنایع تمام خواهد شد.»
وی با بیان اینکه ذخیره‌سازی گاز مانع از ایجاد وقفه در تولید خواهد شد، می‌افزاید: «به واقع برخی از خطوط تولیدی شرکت‌های بزرگ در کشور با قطع گاز دچار مشکلات عدیده‌ای می‌شوند و به نوعی خط تولید آن‌ها نابود می‌شود.»
نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه فعالیت‌هایی همچون ذوب فلزات، صنایع شیشه و تولید سیمان به انرژی گاز احتیاج دارند، می‌گوید: «این صنایع کوره‌های بزرگی دارند و وقتی گاز این صنایع قطع می‌شود، فعالیت بخش‌های متعددی متوقف خواهد شد.»
این نماینده مجلس شورای اسلامی تصریح می‌کند: «ایجاد مخازن برای ذخیره‌سازی گاز می‌تواند مشکلات صنایع در فصول سرد سال را برطرف کند. دولت سیزدهم دو اقدام مهم را در زمینه افزایش عرضه گاز به بخش صنعتی کشور انجام داده است، اولین بخش ایجاد مشوق و زیرساخت در جهت ذخیره‌سازی گاز از سوی صنایع بوده که این اقدام مهم موجب شده است در زمینه افزایش عرضه گاز از منابع صنعت استفاده شود. همچنین افزایش تولید گاز در این دولت صورت گرفته که بیش از ۵۰ میلیون مترمکعب افزایش ظرفیت تولید گاز کشور بوده است.»
نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی تأکید می‌کند: «ذخیره‌سازی گاز به نفع صنایع و صنعت است و صنعت هم باید به این موضوع ورود کند، بنابراین، این رویکرد به نفع صنعت است، چراکه با هر قطع گاز و برق زیان تجهیزاتی بالایی به صنایع وارد می‌شود.»
وی با اشاره به اینکه در صورت توقف فعالیت، صنایع بازار خود را از دست می‌دهند، بیان می‌کند: «در واقع صنایع بزرگ ما تعهدات بین‌المللی داشته و در صورت هر گونه توقف در فعالیت، از تولید آن‌ها کاسته خواهد شد.»
یزدی‌خواه با بیان اینکه توقف تولید پیرو کمبود انرژی گاز می‌تواند بازار را به اصطلاح به هم بریزد، می‌گوید: «ذخیره‌سازی گاز امر مهم و ضروری بوده است و صنایع باید حتماً به این مباحث ورود کنند.»
گام‌های مهم در زمینه حل ناترازی گاز زمستانی
مهدی هاشم‌زاده، کارشناس انرژی در رابطه با اهمیت حل ناترازی گاز به «جوان» می‌گوید: «دولت سیزدهم ناترازی انرژی را به عنوان یک موضوع مبرم معرفی کرده و رسیدگی به این معضل را در اولویت قرار داده است. هدف دولت از طریق اجرای اقدامات مختلف دستیابی به تعادل انرژی و تأمین انرژی پایدار برای کشور است. اولین اقدام دولت سیزدهم رسیدگی به موضوع گاز صنعتی بود که نقش تعیین کننده‌ای در تأمین نیاز‌های انرژی بخش تولیدی کشور داشت. دولت با درک اهمیت ذخیره‌سازی بهینه گاز، مشوق‌های جدیدی را برای صنایع برای ایجاد تأسیسات ذخیره‌سازی گاز ارائه کرد. با ذخیره گاز در فصل تابستان، صنایع می‌توانند نیاز‌های گاز زمستانی خود را تأمین و نیاز‌های انرژی خود را در طول سال متعادل کنند. این مشوق‌ها شامل تخصیص اشکال مختلف گاز مانند گاز طبیعی، CNG و LPG برای ذخیره‌سازی در مخازن مخصوص ساخته شده است. صنایع تشویق می‌شوند در زیرساخت‌های گاز سرمایه‌گذاری کنند تا از ظرفیت ذخیره‌سازی کافی اطمینان حاصل نمایند. دولت به صراحت اعلام کرده است صنایعی که در تأسیسات ذخیره‌سازی گاز سرمایه‌گذاری نکنند، مسئول ناترازی انرژی خواهند بود.»
وی در ادامه می‌افزاید: «دومین اقدام دولت سیزدهم بر کاهش مصرف انرژی در بخش خانگی متمرکز است. مصرف زیاد گرمایش خانگی به عنوان عامل اصلی ناترازی انرژی شناخته شده است. برای رفع این موضوع دو اقدام فرعی معرفی شده است؛ اولین زیراقدام فرعی در این بخش شامل اجرای یک سیگنال دهی قیمتی به مشترکان پرمصرف برای کاهش مصارف لاکچری در این بخش است. هدف این سیاست جلوگیری از مصارف لاکچری مشترکان پرمصرف گازی با اعمال تعرفه‌های بالاتر بر مصرف بیش از حد انرژی است. دولت با ایجاد یک بازدارنده مالی، به دنبال بهینه‌سازی مصرف انرژی بین خانوارهاست. دومین زیراقدام فرعی در این بخش نیز بر جلوگیری از هدر رفت گاز متمرکز است. دولت قصد دارد در یک برنامه سه تا پنج ساله بیش از ۵ میلیون بخاری فرسوده را با مدل‌های کم مصرف جایگزین کند. هدف این طرح حذف هدررفت انرژی در بخش خانگی و همسو کردن مصرف انرژی با نیاز‌های واقعی است. مشارکت و تأمین مالی صنایع و سایر ذینفعان برای حمایت از این برنامه تشویق می‌شود. تأثیر مورد انتظار این طرح شامل کاهش روزانه ۱۰۰ میلیون مترمکعبی مصرف گاز در دوره‌های اوج تقاضاست.»
این کارشناس انرژی در رابطه با افزایش تولید گاز در دولت سیزدهم می‌گوید: «یکی از ابتکارات مهم، راه‌اندازی فاز ۱۱ پارس جنوبی است که با این پروژه روزانه بیش از ۱۵ میلیون متر مکعب گاز به شبکه سراسری تزریق می‌شود. علاوه بر این، سرمایه‌گذاری‌هایی برای حفظ سطح تولید نفت و گاز موجود، افزایش تولید از میادین مشترک، جمع‌آوری گاز‌های مشعل، ذخیره گاز طبیعی، اکتشاف میادین جدید نفت و گاز، افزایش ظرفیت پالایش نفت، ساخت پالایشگاه‌های جدید و بهبود کیفیت نفت انجام شده است. دولت سیزدهم نیز تلاش خود را برای افزایش عرضه گاز در شمال کشور متمرکز کرده است. جدا از سوآپ گاز با ترکمنستان، دولت واردات گاز از ترکمنستان را به میزان ۱۰ میلیون متر مکعب در روز از سر گرفته است. پارس جنوبی به تنهایی شاهد افزایش ۵۰ میلیون مترمکعبی تولید گاز در روز در دولت سیزدهم بوده است. هدف از این اقدامات تضمین عرضه کافی گاز برای پاسخگویی به تقاضای رو به رشد انرژی بخش‌های مختلف کشور است.»
وی در پایان می‌افزاید: «دولت سیزدهم تعهد جدی خود را برای رسیدگی به موضوع ناترازی انرژی در کشور نشان داده است. دولت با اجرای مجموعه‌ای از اقدامات، از جمله مشوق‌های صنایع برای ذخیره‌سازی گاز، تعرفه‌های پلکانی برای مصرف‌کنندگان انرژی بالا و افزایش عرضه گاز، به دنبال دستیابی به تعادل انرژی است. انتظار می‌رود این اقدامات نه تنها مشکل ناترازی انرژی را حل نماید، بلکه تأمین انرژی پایدارتر و قابل اعتمادتری را برای توسعه اقتصادی کشور فراهم کند.»
جمع‌بندی
به‌نظر می‌رسد مجموع اقدامات دولت سیزدهم در زمینه هدایت منابع صنایع در جهت ایجاد زیرساخت و مخازن ذخیره‌سازی گاز، کاهش مصرف بخش خانگی با تکیه بر سیاست‌های قیمتی و غیرقیمتی و همچنین افزایش عرضه گاز از طریق افزایش تولید و واردات گاز از ترکمنستان در شمال کشور، زمینه جلوگیری از ناترازی انرژی و حرکت به سمت رشد پایدار را فراهم خواهد کرد. البته نباید تنها به این موارد بسنده کرد و باید برای حل معضل ناترازی اقدامات دیگری نیز انجام گیرد.
