در سالهاي اخير رويكرد حاکم بر شهرهای پيشرفته دنیا توجه و تاكيد به" شهر انسان محور " و به تبع آن " حمل و نقل انسان محور" است.در راستاي نگاه انسانی به شهر با محوریت "حمل و نقل انسان‌محور" لازم است تا حمل و نقل عمومی مطمئن و در دسترس برای عموم مردم تدارك ديده شود تا تمامي شهروندان به سهولت از مزاياي آن برخوردار شوند.
تعلق خاطر شهروندان به شهر، تعاملات اجتماعی مطلوب، رضایت از زندگی و سلامت روانی و اجتماعی افراد از شاخصه های شهرهای انسان محور است و يكي از راه هاي تحقق چنين شهري پیشرفته و مترقی برخورداري از سيستم حمل و نقل عمومي مطمئن و ایمن است.
26 آذر، روز ملی حمل و نقل فرصتی است تا بار دیگر نقش و جایگاه ویژه شبکه گسترده حمل و نقل عمومي مورد توجه قرار گیرد، چرا که سيستم بهينه حمل و نقل ، اصلي ترين نیروی محرکه توسعه همه جانبه محسوب می شود. گستردگی منحصر به فرد فعالیت های انجام گرفته و همچنین تحولات سریع فن آوری این بخش و ارتباط آن با فرآیند توسعه اقتصادی و اجتماعی به اندازه ای مهم است که موفقیت های راهبردی در زمینه رشد و توسعه اقتصادی، مدیون سرمایه گذاری کلان در زیرساخت ها،تجهیزات و مهارت ساختارهاي حمل و نقلي است. بر این اساس نباید از این مسئله حیاتی که یکی از شروط مهم برای رسیدن به پیشرفت و توسعه است غفلت کنیم. به عبارتي حمل و نقل عمومي کارآمد يكي از شرايط لازم برای داشتن شهر انسان محور و یکی از شاخصه های رسیدن به توسعه پایدار شهری است
حمل و نقل انسان محور يكي از ضرورت های گریز ناپذیر هر اجتماع انسانی به شمار مي آيد و اهمیت آن در ساختار اجتماعی ، اقتصادی و حتی سیاسی و نظامی جوامع به اندازه ای است که از آن به عنوان زیر بنا و یکی از ستون های توسعه پایدار یاد می کنند.
درجهان امروز مسئله حمل و نقل شهری و رابطه آن با محیط زیست از جمله چالش های اساسی مدیران شهری به شمار مي آيد و متاسفانه آلودگی هوا در کلانشهرها که با توسعه صنعتی و گسترش شهرها همراه بوده است؛ زندگی موجودات زنده به ویژه انسان ها را تهدید می کند.بنابراين آلودگی هوا و تهدید سلامت شهروندان؛ ضرورت دستیابی به حمل و نقل پاك و تاثیر آن بر نشاط اجتماعی را دو چندان کرده است.
یکی از راه های اصلي پيشگيري ونيز درمان آلودگی هوا ، در کنار بهبود کیفیت خودروها، ارتقای کیفیت سوخت و از رده خارج شدن ناوگان فرسوده؛ توسعه و گسترش حمل و نقل ريلي است تا شاهد رفع بخش مهمي از معضل ترافیک و آلودگی هوا باشیم.
در حقیقت راه رسيدن به شهر توسعه يافته،ايمن، پاك و انسان محور این است که متوليان امر بتواند شرایطی را فراهم کند تا مردم داوطلبانه خودروهای شخصی خود را با امنیت کنار گذاشته و مطمئن باشند که می‌توانند بدون استفاده از خودرو شخصی، ارزان تر، سریع‌تر و ایمن‌تر در سطح شهر رفت و آمد کنند.
روند رو به ازدیاد آلاینده‌های زیست محیطی و در عین حال نقش حمل و نقلی ریلی (مترو) در کاهش آلودگی هوا؛ ضرورت توجه به گسترش و تکمیل خطوط این وسیله حمل و نقل عمومی را بیش از پیش کرده است تا با تشریک مساعی بین نهادهای مختلف دولتی و غیر دولتی از تردد خودروهای تک سرنشین فاصله گرفته و شاهد استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی باشیم.
به دیگر سخن توسعه مبتني بر حمل و نقل همگاني نسخه ای برای كاهش آلودگي هوا، ترافيك و کاهش تردد خودروها در سطح شهر است تا هوای پاک را برای همه شهروندان رقم بزنیم.
Ahmad Tabrizi, [16.12.18 16:44]
در کشور ما نیز استفاده از این سیستم حمل ونقل عمومی می‌تواند بخش مهمی از راهکار بهبود چالش‌های اقتصادی و محیط زیست باشد و کیفیت بهتری از زندگی را برای مردم به ارمغان آورد. البته لازم است در کنار گسترش خطوط مترو به انواع حمل و نقل عمومی(اتوبوس، مینی‌بوس،خطوط ویژه BRTو...) نیز توجه شود.
شهروندان نیز باید توجه داشته باشند که حمل ونقل عمومي از مزایای بسیاری چون کاهش زمان و هزینه درسفرهای درون شهری، سهولت در جابجایی، کاهش آلودگی هوا و کاهش مصرف انرژی برخوردار است و در اين ميان مترو به عنوان پاك ترين، سریع‌ترین، ایمن‌ترین و به طور کلی کارآمدترین شبکه حمل و نقل شهری بيشترين قابليت و مطلوبيت را در رفع مشکلات کلانشهر تهران ازجمله معضل ترافيك و مسايل زيست محيطي دارد. امکان انجام سفرهای درون شهری و ارتباط حومه با مرکز با سرعت مناسب و ايمن ،ایجاد و گسترش فرهنگ نظم و انضباط با توجه به ارزش والای وقت در زندگی و کاهش تصادفات رانندگی از ديگر شاخصه های اين وسيله حمل و نقلي به شمار مي آيد.
سرعت، دقت ،ايمني و ظرفيت بالاي جابجايي مسافر در حمل و نقل ريلي(مترو) ازاهميت بالايي برخوردار است. به همین دلیل لازم است بیش از پیش استفاده از سيستم حمل و نقل ريلي درون شهري مورد توجه قرار گیرد.به عبارتي با فرهنگسازی مناسب در راستای فراگیر شدن حمل و نقل پاک می توان در راستای ارتقاي کیفیت زندگی،بهبود وضعیت محیط و تمرکز بر سیاست‌های انسان محورانه در توسعه شهرها گام برداشت.
متروی تهران امروز در شش خط اصلی در حال تردد است و افزایش کارایی این مجموعه ؛نیازمند یکپارچگی در شبکه حمل و نقل عمومی است تا در سال هاي آتي لااقل شاهد استفاده سه برابري از اين سيستم حمل ونقل باشيم.
معتقدم توسعه حمل و نقل عمومی پاك از جمله مترو، برای شهر تهران اولویت بسياري دارد تا شهروندان طعم زندگی در یک شهر پاك را بچشند و مطمئنا با رویکرد جدید مدیريت شهری در خصوص گسترش حمل و نقل ریلی و با تكيه بر عزم ملي كليه مسئولان و دست اندركاران در مجموعه دولت ، مجلس شوراي اسلامي و مديريت شهري و با همت نيروهاي متخصص بومي و به کار گیری فناوري هاي روز مي توان گام مهم ديگري به سوی توسعه پایدار در بخش حمل و نقل کشور برداشته و در راستای ظهور شهر انسانی حرکت کنیم؛ شهری که سهولت و راحتی در تردد، يكي از شاخصه هاي مهم آن باشد.
یادداشت از علی امام - مدیر عامل شرکت راه اهن شهری تهران و حومه(مترو)
