جوان آنلاین: بهترین مسیر تأمین امنیت انرژی ایران چه در شرایط صلح و چه در شرایط جنگ با رژیم صهیونیستی، تمرکز بر تنوع بخشیدن به سبد تولید برق کشور و تکیه بر مسیر تأمین پایدار انرژی با توسعه برق خورشیدی قابل حمل در بخش خانگی با اعطای هدفمند وام برای خرید تجهیزات اولیه است. این روش علاوه بر رشد تولید برق، امنیت و تاب‌آوری در شرایط جنگی کشور را نیز افزایش می‌دهد.
با گسترش نیروگاه‌های خورشیدی و بادی در مناطق مختلف کشور، به‌ویژه در نواحی روستایی و کمتر‌برخوردار، نه‌تنها می‌توان مشارکت مردم را در تولید انرژی افزایش داد، بلکه زمینه‌ای برای تقویت معیشت خانوار‌ها از طریق فروش برق تولیدی نیز فراهم می‌شود. این الگوی تولید پراکنده، علاوه بر ایجاد درآمد پایدار برای خانواده‌ها، وابستگی کشور به زیرساخت‌های متمرکز و آسیب‌پذیر را کاهش می‌دهد و در صورت بروز بحران یا جنگ، به‌عنوان یک شبکه مقاوم و انعطاف‌پذیر در برابر حملات یا اختلالات عمل می‌کند. در واقع، توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر نه‌فقط یک برنامه زیست‌محیطی، بلکه یک راهبرد امنیتی، اقتصادی و اجتماعی برای ساختن آینده‌ای تاب‌آور و مردم‌پایه در حوزه انرژی است.
در شرایطی که بحران‌های زیست‌محیطی، کاهش منابع فسیلی و تهدید‌های امنیتی به‌طور همزمان آینده انرژی کشور را تحت‌تأثیر قرار داده‌اند، توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر نه یک انتخاب، بلکه یک ضرورت راهبردی برای ایران به‌حساب می‌آید. کشور ما با دارا بودن منابع غنی از نور خورشید و باد، از مزیت‌های طبیعی بی‌نظیری برخوردار است که می‌تواند زمینه‌ساز استقلال انرژی، کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی و ارتقای تاب‌آوری زیرساخت‌های حیاتی شود. بیش از ۳۰۰روز آفتابی در سال در بخش وسیعی از ایران، این امکان را فراهم کرده که انرژی خورشیدی به‌عنوان یک منبع پایدار، در دسترس و بومی، به ستون فقرات تأمین برق کشور تبدیل شود.
فراتر از مزایای زیست‌محیطی، انرژی‌های تجدیدپذیر نقشی کلیدی در پدافند غیرعامل انرژی ایفا می‌کنند. در شرایط جنگی یا بحران‌های طبیعی، زمانی که نیروگاه‌های متمرکز ممکن است هدف حمله یا اختلال قرار گیرند، تنها راه حفظ برق پایدار، توزیع مراکز تولید انرژی در سطح وسیع و مشارکت مردم در این شبکه گسترده است. نیروگاه‌های خورشیدی خانگی، پنل‌های نصب‌شده در مزارع کشاورزی، توربین‌های بادی در مناطق بادخیز و سایر اشکال تولید پراکنده، ساختاری مقاوم و انعطاف‌پذیر را ایجاد می‌کنند که به‌راحتی از کار نمی‌افتد و امکان ادامه خدمات حیاتی را حتی در شرایط بحرانی فراهم می‌کند.
از سوی دیگر، توسعه تجدیدپذیر‌ها نه‌تنها ضامن امنیت انرژی، بلکه عاملی مهم در عدالت اجتماعی و توسعه منطقه‌ای نیز هست. بسیاری از مناطق کم‌برخوردار کشور در مناطق کویری یا روستایی قرار دارند که دقیقاً همان‌جا بیشترین تابش خورشید یا وزش باد دیده می‌شود. با فراهم شدن زیرساخت‌ها و ارائه تسهیلات دولتی، می‌توان این مناطق را به مراکز تولید انرژی پاک تبدیل کرد و علاوه بر کاهش مهاجرت و بیکاری، مردم را به بازیگران فعال در زنجیره تولید ملی انرژی تبدیل ساخت. این مشارکت، نه‌تنها اعتماد عمومی را تقویت می‌کند، بلکه توسعه‌ای فراگیر و پایدار را نیز رقم می‌زند.
انرژی‌های تجدیدپذیر با بهره‌گیری از فناوری‌های نوین و کاهش وابستگی به واردات سوخت، می‌توانند اقتصاد ملی را در برابر شوک‌های خارجی مصون سازند. در دنیایی که قیمت نفت و گاز به‌سرعت دستخوش تغییرات ژئوپلیتیکی می‌شود، اتکای بیش از حد به منابع فسیلی ریسک بزرگی برای اقتصاد ایران به‌شمار می‌آید. در مقابل، انرژی خورشیدی و بادی، با سرمایه‌گذاری اولیه و هزینه نگهداری پایین، افقی پایدار، پیش‌بینی‌پذیر و امن پیش روی کشور می‌گشاید. از این منظر، تجدیدپذیر‌ها نه‌تنها پاسخی به بحران انرژی، بلکه راهکاری برای ساختن آینده‌ای ایمن، شفاف و مردمی برای ایران هستند.
بهترین مسیر تأمین امنیت انرژی ایران چه در شرایط صلح چه در شرایط جنگ با رژیم صهیونیستی، تمرکز بر تنوع بخشیدن به سبد تولید برق کشور و تکیه بر مسیر تأمین پایدار انرژی با توسعه برق خورشیدی قابل حمل در بخش خانگی با اعطای هدفمند وام برای خرید تجهیزات اولیه است، این روش علاوه بر رشد تولید برق، امنیت و تاب‌آوری در شرایط جنگی کشور را نیز افزایش می‌دهد.
در ادامه پیرامون اهمیت این مسیر کلیدی با خانم زهرا فلاحی، کارشناس حوزه انرژی به گفت‌و‌گو پرداختیم.
فلاحی، کارشناس انرژی در رابطه با اهمیت رویکرد جدید برای تأمین انرژی در بخش خانگی با توجه به وضعیت پدافندی کشور گفت: یکی از مهم‌ترین اقدامات پدافندی در شرایط جنگی کشور تمرکز بر تأمین برق غیرمتمرکز و مبتنی بر برق تجدیدپذیر است. ایران با داشتن سطح عظیم از تابش خورشید در اکثر نقاط کشور، پتانسیل بالایی برای توسعه این فناوری دارد. از سوی دیگر، با توجه به تهدیدات نظامی علیه زیرساخت‌های حیاتی مانند نیروگاه‌های بزرگ، توسعه تولید برق در مقیاس خانگی، غیرمتمرکز و حتی پرتابل، یک نیاز پدافندی قطعی و اساسی به شمار می‌رود.
وی در ادامه با اشاره به آسیب‌پذیری سیستم تأمین برق مرکزی مبتنی بر نیروگاه‌های بزرگ افزود: نیروگاه‌های بزرگ برق، اعم از حرارتی، آبی یا اتمی، به دلیل تمرکز بسیار بالا در ظرفیت تولید، اهدافی بسیار آسیب‌پذیر در جنگ یا حملات تروریستی محسوب می‌شوند. حمله به یک نیروگاه بزرگ، می‌تواند شبکه برق یک منطقه یا حتی یک کشور را فلج کند. در سناریو‌های جنگی، بمباران یا حملات موشکی به چنین زیرساخت‌هایی می‌تواند تأمین انرژی کشور را دچار بحران جدی نماید. به علاوه، وابستگی کامل به تولید متمرکز انرژی باعث شکنندگی سیستم می‌شود حتی در شرایط صلح. بحران‌های آب‌و‌هوایی، خشکسالی، یا مشکلات فنی گسترده می‌تواند شبکه برق را از کار بیندازد. در کشور ما تجربه خاموشی‌های گسترده در تابستان یا زمستان نشان می‌دهد، حتی بدون جنگ هم سیستم‌های متمرکز می‌توانند دچار بحران شوند.
فلاحی در ادامه با اشاره به لزوم تحقق تأمین برق خورشیدی تجدیدپذیر گفت: از این منظر، یکی از اصول پدافند غیرعامل، کاهش آسیب‌پذیری زیرساخت‌ها از طریق توزیع بار و کاهش نقاط تمرکز حیاتی است. توسعه برق خورشیدی خانگی، دقیقاً در این راستا عمل می‌کند و تاب‌آوری ملی را در برابر انواع تهدیدات افزایش می‌دهد. برق خورشیدی خانگی به کمک پنل‌های خورشیدی نصب شده روی پشت‌بام‌ها یا حیاط‌ها یا در اطراف محیط خانه‌های بلندمرتبه، انرژی موردنیاز خانواده‌ها را تأمین می‌کند. فناوری پنل خورشیدی در دهه‌های اخیر به شدت ارزان‌تر و کارآمدتر شده و اکنون در بسیاری از کشور‌ها حتی بدون یارانه دولتی هم به‌صرفه است و ایران نیز با توجه به ظرفیت تولید داخلی و همچنین تهاتر نفت با چین می‌تواند تأمین پایدار انرژی تجدیدپذیر را تضمین کند.
این کارشناس انرژی افزود: سیستم‌های متمرکز هدف‌های بزرگی هستند و دفاع از آنها دشوار است. در مقابل، صد‌ها هزار یا میلیون‌ها واحد تولید برق خانگی عملاً غیرممکن است که به طور کامل نابود شوند. این «غیرمتمرکزسازی» تولید برق، توانایی دشمن را برای فلج کردن زیرساخت‌های انرژی ما به شدت کاهش می‌دهد. در شرایط بحران، مردم بدون نیاز به کمک فوری دولت، برق حداقلی خود را خواهند داشت. این موضوع باعث کاهش تنش اجتماعی، آرامش روانی و انسجام ملی نیز می‌شود. سیستم‌های خورشیدی کوچک‌و پرتابل را می‌توان در صورت تهدید جدی شهر‌ها و مناطق نیز جابه‌جا کرد. این ویژگی برای مناطق مرزی یا در معرض حمله اهمیت مضاعف دارد و تأمین پایدار انرژی را در هر شرایطی برای خانواده‌های ایرانی محیا خواهد کرد.
وی در ادامه با اشاره به لزوم توجه ویژه به مسیر تأمین مالی این نیروگاه‌های خورشیدی خانگی گفت: باید بانک مرکزی مسیر خلق پول کشور را در این شرایط حساس کشور، متمرکز بر تحقق حداکثری زیرساخت‌های غیرمتمرکز کند. باید بانک مرکزی با اعطای وام‌های هدفمند و حمایتی به مردم، زمینه خرید قسطی و بلندمدت این نیروگاه‌های کوچک و متعدد فعال در بخش خانگی را فراهم کند و به این ترتیب با یک هدایت اعتبار، دو هدف مهم را دنبال خواهد کرد، اولاً تولید برق کشور رشد خواهد کرد که در بخش مرتبط با رشد اقتصادی کشور در شرایط جنگی اثرگذار خواهد بود و از طرف دیگر نیز تأمین پایدار انرژی برق خانگی برای مردم تضمین خواهد شد و همین امر سبب آرامش روانی جامعه و بهبود وضعیت کشور در جنگ با رژیم صهیونی خواهد شد.
فلاحی در پایان گفت: بنابراین با توجه به اینکه امنیت انرژی یکی از ارکان‌های حیاتی پایداری و رفاه کشور است، باید توجه ویژه‌ای به غیرمتمرکزسازی تأمین امنیت انرژی بخش خانگی داشته باشیم به‌خصوص در شرایطی که تهدیدات نظامی و تحریم‌های اقتصادی، بخش‌های زیرساختی کشور را هدف قرار می‌دهد. کشور ما در این شرایط جنگی نیازمند اتخاذ راهبرد‌هایی است که وابستگی به منابع انرژی مرکزی و متمرکز را کاهش دهد و همزمان امنیت و پایداری تأمین انرژی مردم و صنایع را تضمین کند. در این چارچوب، توسعه برق خورشیدی به عنوان یک فناوری تجدیدپذیر، پراکنده و امن، فرصت‌های بی‌نظیری را برای کاهش آسیب‌پذیری زیرساخت‌های انرژی و افزایش رفاه خانوار‌های ایرانی فراهم می‌کند و روشن است که توسعه برق خورشیدی خانگی با هدف کاهش اتکای کشور به تولید متمرکز برق و تقویت پدافند غیرعامل، امری ضروری و راهبردی است. این رویکرد علاوه بر تضمین امنیت انرژی مردم، باعث افزایش رفاه، اشتغال، استقلال اقتصادی و تاب‌آوری در برابر تهدیدات نظامی و سایبری می‌شود.
