جوان آنلاین: در حالی که هیئت مقررات‌زدایی و بهبود محیط کسب‌وکار در اقدامی قابل تأمل، کاربرگ فعالیت واردات بنزین سوپر را جهت بررسی عمیق‌تر و تدقیق جوانب تخصصی به کمیته تخصصی این هیئت بازگردانده است، اما وزیر نفت از آغاز واردات بنزین در آینده نزدیک خبر می‌دهد و می‌گوید: آیین‌نامه اجرایی چگونگی واردات بنزین ویژه (بنزین سوپر) در وزارت نفت تدوین و به وزارت اقتصاد ارسال شده است.
در نشست اخیر هیئت مقررات‌زدایی و بهبود محیط کسب‌وکار که با حضور نمایندگان وزارت امور اقتصادی و دارایی و سایر نهاد‌های مرتبط برگزار شد، تصمیم مهمی پیرامون واردات بنزین سوپر اتخاذ شد. بر اساس اطلاعیه رسمی منتشرشده از سوی وزارت اقتصاد، کاربرگ جدید فعالیت واردات بنزین ویژه (سوپر) که در قالب پیشنهادی جهت صدور مجوز فعالیت این حوزه تهیه شده بود، برای بررسی تخصصی مجدد به کمیته تخصصی هیئت مقررات‌زدایی بازگردانده شد. این اقدام که در ظاهر یک بازنگری فنی تلقی می‌شود، در واقع می‌تواند حامل پیام‌ها و دلالت‌های مهمی در سطوح مختلف سیاستگذاری، فضای اقتصادی کشور و نحوه مواجهه با چالش‌های حوزه انرژی باشد.
بنزین سوپر به‌عنوان سوختی با استاندارد بالاتر و اکتان بیشتر نسبت به بنزین معمولی، در سال‌های گذشته به یکی از نیاز‌های ثابت بازار داخلی بدل شده است. این نوع سوخت، علاوه بر بهبود عملکرد خودرو‌های مدرن، نقش مهمی در کاهش آلایندگی و ارتقای سلامت شهروندان دارد به‌ویژه در کلانشهر‌هایی که در بیشتر ایام سال با آلودگی هوا دست‌وپنجه نرم می‌کنند. با این حال، تولید بنزین سوپر در داخل به دلیل محدودیت ظرفیت پالایشگاهی و ملاحظات هزینه‌ای، همواره با فراز و نشیب‌هایی همراه بوده و در دوره‌هایی، سهم قابل توجهی از بنزین سوپر موجود در بازار از محل واردات تأمین می‌شده است. از سوی دیگر، اتخاذ تصمیم برای واردات سوخت، آن هم در شرایط خاص ارزی، همیشه با واکنش‌هایی از سوی برخی نهاد‌ها و بدنه کارشناسی کشور مواجه شده است. تردید نسبت به آسیب به تولید داخل، نگرانی‌های امنیت انرژی و همچنین الزامات بودجه‌ای از جمله عواملی هستند که تصمیم‌گیران را نسبت به اتخاذ چنین تصمیمی محتاط می‌سازد.
بنزین سوپر وارد می‌شود
وزیر نفت روز گذشته در حاشیه جلسه هیئت دولت در پاسخ به سؤالی درباره توقف واردات بنزین سوپر گفت: واردات بنزین سوپر به زودی آغاز می‌شود. محسن پاک‌نژاد افزود: آیین‌نامه اجرایی چگونگی واردات بنزین ویژه (بنزین سوپر) در وزارت نفت تدوین و به وزارت اقتصاد ارسال شده است، ظاهراً در یکی دو مورد محل اختلاف نظر است که به زودی مرتفع می‌شود.
وی درباره قیمت و نحوه توزیع بنزین سوپر هم تأکید کرد: وقتی از واردات بنزین سوپر صحبت می‌کنیم، این واردات هزینه‌هایی دارد که از جمله می‌توان به قیمت خرید، عوارض و حقوق گمرکی و هزینه حمل‌ونقل اشاره کرد. واردکننده باید سرجمع همه این هزینه‌ها را برای تعیین قیمت نهایی محاسبه کند و پس از لحاظ کردن این موارد و جمع‌بندی آنها، قیمت نهایی به مردم اعلام می‌شود.
هیئت مقررات‌زدایی در دو راهی تسهیل یا کنترل
به رغم اظهارات روز گذشته وزیر نفت، بررسی صدور مجوز فعالیت در حوزه واردات بنزین سوپر در هیئت مقررات‌زدایی در قالب کاربرگ جدیدی مطرح شده است. بر اساس این کاربرگ، فرایند صدور مجوز با تغییراتی مواجه می‌شد که ظاهراً هدف از آن تسهیل فعالیت بخش خصوصی در واردات این فرآورده استراتژیک بود، اما این هیئت تصمیم گرفت پیش از تصویب نهایی، موضوع را جهت «تدقیق» بیشتر به کمیته تخصصی بازگرداند. به بیان ساده‌تر، به‌رغم آنکه روند پیش‌نویس اولیه کاربرگ تا حدی جلو رفته بود، اما تصمیم‌گیران تشخیص دادند این موضوع نیازمند بررسی عمیق‌تر از منظر‌های فنی، اقتصادی و سیاسی است.
ارجاع مجدد این موضوع به کمیته تخصصی، در نگاه اول ممکن است از سوی برخی فعالان اقتصادی به عنوان تعویق در تسهیل فرایند‌های اداری و صدور مجوز‌ها تلقی شود به‌ویژه آنکه فعالان این حوزه انتظار داشتند با اجرای سیاست‌های بهبود محیط کسب‌وکار، فرایند واردات بنزین نیز در مسیر تسهیل قرار گیرد. با این حال، گروهی دیگر از تحلیلگران این تصمیم را نشانه بلوغ ساختار تصمیم‌گیری در کشور می‌دانند که نشان می‌دهد نظام مقررات‌زدایی تنها در پی سرعت نیست، بلکه اولویت را به صحت، پایداری و انطباق با منافع عمومی داده است.
بر اساس اطلاعات دریافتی، یکی از چالش‌های اصلی کاربرگ پیشنهادی، نحوه نظارت بر کیفیت واردات، استاندارد‌های فنی سوخت، نحوه توزیع و همچنین کنترل بازار ثانویه بود. از منظر فنی، واردات بنزین سوپر باید تحت نظارت دقیق نهاد‌های تخصصی مانند سازمان استاندارد، شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی و گمرک صورت گیرد تا از ورود سوخت‌های بی‌کیفیت یا خارج از استاندارد جهانی جلوگیری شود. در عین حال، مسئله تأمین ارز مورد نیاز برای واردات این فرآورده نیز یکی از دغدغه‌های مهم است. با توجه به محدودیت منابع ارزی کشور و اولویت‌بندی تخصیص ارز برای واردات کالا‌های اساسی، واردات بنزین سوپر ممکن است در تضاد با برخی اهداف کلان اقتصادی کشور باشد.
کمیته تخصصی هیئت مقررات‌زدایی، نهادی متشکل از کارشناسان وزارتخانه‌های مرتبط، فعالان اقتصادی و نمایندگان نهاد‌های ناظر است که وظیفه بررسی دقیق و کارشناسی کاربرگ‌ها را بر عهده دارد. در این مرحله، انتظار می‌رود این کمیته با بهره‌گیری از نظرات تخصصی، طرح را از جوانب مختلف بررسی و نسخه‌ای جامع‌تر و قابل‌اجرا ارائه دهد. این اقدام، اگرچه ممکن است زمانبر باشد، اما می‌تواند منجر به تصمیمی متوازن، کارشناسی‌شده و شفاف شود که هم دغدغه‌های دولت را پاسخ دهد و هم نیاز‌های بخش خصوصی را برآورده کند.
بازگشت کاربرگ واردات بنزین سوپر به کمیته تخصصی را می‌توان آزمونی برای نظم‌بخشی به سیاست واردات فرآورده‌های استراتژیک دانست. این تصمیم نشان می‌دهد اراده‌ای جدی در ساختار تصمیم‌گیری کشور برای جلوگیری از تصمیمات عجولانه و تقویت نگاه کارشناسانه وجود دارد. در عین حال، این رویکرد نیازمند شفاف‌سازی برای افکار عمومی و فعالان اقتصادی است تا این فرایند نه به عنوان «تعویق»، بلکه به عنوان «تدقیق» و مسئولیت‌پذیری در تصمیم‌سازی درک شود. با توجه به حساسیت بالای بازار سوخت، تأثیرگذاری این حوزه بر معیشت و سلامت مردم و نقش آن در اعتماد عمومی به دولت، چنین تصمیماتی باید با مشارکت حداکثری نخبگان، بازیگران بازار و نهاد‌های نظارتی اتخاذ شود.
