قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران محصول انقلابی است که وصفی اسلامی دارد و با رهبری مرجع تقلیدی بزرگ یعنی حضرت امام خمینی (ره) به ثمر نشست. قانون اساسی عالی‌ترین سند حقوقی یک کشور و راهنمایی برای تنظیم قوانین و مقررات و هر هنجار حقوقی دیگری است؛ تعریف‌کننده اصول سیاسی، ساختار، سلسله‌مراتب، جایگاه، حدود قدرت سیاسی دولت و تعیین‌کننده و ضامن حقوق شهروندان.
در همان دوران انقلاب امام خمینی (ره) ضمن مطرح کردن بحث ضرورت تشکیل حکومت اسلامی، موضوع تدوین قانون اساسی را نیز همزمان با جوانه زدن انقلاب مطرح کردند. شاید مطرح کردن هر دو موضوع از این باب بوده باشد که امام خمینی (ره) حکومت اسلامی را حکومت مشروطه می‌دانستند، چراکه قانون الهی بر آن حکمفرماست.
در اندیشه سیاسی امام خمینی (ره) قانون از ضروریات اولیه تشکیل حکومت اسلامی و قانون اساس حکومت در اسلام است: «حکومت اسلام حکومت قانون است. در این طرز حکومت، حاکمیت منحصر به خداست و قانون فرمان و حکم خداست. قانون اسلام یا فرمان خدا، بر همه افراد و دولت اسلامی حکومت تام دارد. همه افراد از رسول اکرم (ص) گرفته تا خلفای آن حضرت و سایر افراد تا ابد تابع قانون هستند، همان قانونی که از طرف خدای تبارک و تعالی نازل شده و در لسان قرآن نبی اکرم (ص) بیان شده است.» (ولایت فقیه: صص ۴۴ و ۴۵)
باید توجه داشت حضرت امام (ره) علاوه بر اهتمام به اصل تدوین قانون اساسی به مثابه سازوکاری برای مشروطه‌بودن حکمرانی، اسلامی‌بودن قانون اساسی را نیز محل توجه قرار دادند، زیرا معتقد بودند این سند باید در چارچوب شریعت و با بهره‌گیری از موازین اسلامی، عهده‌دار نظم‌دهی
سیاسی- حقوقی نظام جمهوری اسلامی ایران باشد.
ایشان به مناسبت‌های مختلف و در سخنرانی‌های متعدد، ضمن تأکید بر ضرورت تأسیس نهاد متولی قانون، محتوای سیاسی و درونمایه دینی آن را مورد توجه قرار می‌دادند و قانون اساسی مطلوب جمهوری اسلامی ایران را قانونی که در پرتو شریعت اسلام و پذیرش مردم است، اعلام کردند. حضرت امام (ره) در این رابطه فرمودند: «قانون اساسی و سایر قوانین در این جمهوری باید صددرصد بر اساس اسلام باشد و اگر یک ماده هم برخلاف احکام اسلام باشد، تخلف از جمهوری و آرای اکثریت قریب به اتفاق ملت است». (صحیفه امام:ج ۹، ص ۳۰۸)
رهبر کبیر انقلاب اسلامی تنها چند روز پیش از رفراندوم قانون اساسی در آذرماه ۱۳۵۸ پیام مهمی خطاب به ملت ایران صادر کردند و در بخشی از آن مرقوم فرمودند: «قانون اساسی یکی از ثمرات عظیم، بلکه بزرگ‌ترین ثمره جمهوری اسلامی است و رأی ندادن به آن به هدر دادن خون شهیدان ماست. مبادا تحت تأثیر دشمنان اسلام رفته و از رأی دادن و حضور در حوزه‌های رأی‌گیری خودداری کنید...». ایشان در همان پیام از آحاد مردم خواستند با رأی مثبت به قانون اساسی، موجبات دلشادنشدن دشمنان و سست‌نشدن اساس جمهوری اسلامی را فراهم کنند: «اینجانب در روز اخذ آرا، رأی مثبت میدهم و از تمام برادران و خواهران عزیز خود از هر قشری و در هر مسلکی هستند تقاضا میکنم که به این قانون سرنوشت‌ساز رأی مثبت بدهند. عزیزان من! امروز که ما در مقابل یک قدرت شیطانی قرار داریم- که کشور ما را می‌خواهند به تباهی بکشند- نگذارید اساس جمهوری اسلامی سست شود و دشمنان اسلام دلشاد شوند. از خداوند متعال عظمت اسلام و مسلمین و توفیق همگان را خواستارم.»
دلیل اهمیت قانون اساسی در اندیشه حضرت امام (ره) را می‌توان در این نکته مهم جست‌و‌جو کرد که میثاق ملی به عنوان والاترین سند سیاسی- حقوقی جامعه نقش محوری در نظام‌سازی و الگوسازی در حکمرانی دارد و بدون یک قانون اساسی شایسته نمی‌توان به الگویی شایسته از حکمرانی و زمامداری نائل شد.
