جوان آنلاین: این روز‌ها که گرمای بی‌سابقه‌ای ایران را فرا گرفته است، وزارت نیرو مدام از صرفه‌جویی در مصرف برق سخن می‌گوید و مشترکان خانگی را به کاهش مصرف آن تشویق می‌کند. در عین حال برق و آب روستاها و شهر‌های کوچک نیز روزانه دو تا چهار ساعت قطع می‌شود و این امر آبیاری مزارع و باغ‌ها را با چالش جدی روبه‌رو کرده است، اما مراکز تفریحی و گردشگری اعم از رستوران‌ها، کبابی‌ها و فست‌فود‌ها در تهران و سایر شهرستان‌ها بدون توجه به صرفه‌جویی در مصرف، دور از چشم بازرسان و مأموران وزارت نیرو، در ساعات پیک مصرف مقابل حجره‌های خود را چلچراغ کرده‌اند. به نظر می‌رسد وزارت نیرو باید بیش از مشترکان خانگی، نسبت به مصرف برق در این مراکز حساسیت به خرج دهد، به ویژه آنکه برخی از این مراکز متهم به استفاده غیرمجاز از برق نیز هستند.
اگر به مراکز تفریحی در تهران و سایر شهرستان‌ها سری بزنید، می‌بینید که این مراکز برای جذب مشتری بیش از نیاز حجره خود لامپ روشن کرده‌اند. پروژکتور‌های پرمصرف در خیابان‌ها و در ورودی این مراکز که بعضاً به تیر‌های برق خیابان‌ها متصل است (برق غیرمجاز)، به اندازه صد‌ها لامپ پرمصرف در ساعات پیک شبانه‌روز برق مصرف می‌کنند.
به نظر می‌رسد این مراکز که در ایام تابستان بازار پررونقی دارند، دور از چشم بازرسان وزارت نیرو در مصرف برق اسراف می‌کنند، این در حالی است که بسیاری از روستاها و شهر‌های کوچک دوماهی است با چالش قطعی برق و آب مواجه هستند.
برق روستاها که قطع می‌شود، آب نیز به دنبال آن قطع می‌شود و روستاییان که این ایام مشغول جمع‌آوری محصول یا آبیاری مزارع و باغات هستند، به شدت با مشکل مواجه شده‌اند. اکنون دمای هوا در بسیاری از مناطق به بیش از ۴۵درجه سانتیگراد رسیده است و ساکنان روستاها روزانه با مشکل قطع مکرر برق روبه‌رو هستند.
قطع روزانه آب و برق در روستاها موجب شده است وسایل سرمایشی مستهلک‌شده بسوزند، در حالی که خرید یک وسیله برقی در این شرایط سخت اقتصادی برای روستاییان غیرممکن است. علاوه بر این مغازه‌های خواربارفروشی و سوپرمارکت‌ها دچار ضرر مالی شده‌اند و اجناس مغازه‌شان فاسد شده است.
به نظر می‌رسد وزارت نیرو بیش از آنکه بر مدیریت مصرف برق خانگی متمرکز شود، باید نظارت بیشتری بر مراکز تفریحی و گردشگری داشته باشد. اینکه این مراکز بدون محدودیت چراغ و پروژکتور‌های پرمصرف نصب کنند، اما در مقابل روستاییان و ساکنان شهر‌های کوچک روزانه با قطعی برق مواجه شوند، غیرمنصفانه است، به ویژه آنکه یکی از سیاست‌های اصلی دولت در سه سال گذشته جلوگیری از مهاجرت روستاییان به شهر‌ها بوده است.
«مدیریت مصرف» راه گریز از چالش ناترازی تولید و مصرف برق
بر اساس آمار‌های رسمی منتشرشده، میزان مصرف برق در کشور به طور نگران‌کننده‌ای افزایشی است، به‌گونه‌ای که تداوم این وضعیت در آینده چالشی جدی به همراه خواهد داشت، این در حالی است که با شروع فصل گرم، حدود ۴۰درصد از ظرفیت تولید برق در ایران، از سوی وسایل سرمایشی مصرف می‌شود که این میزان، از مجموع ظرفیت نیروگاهی در کل کشور‌های همسایه شمالی ایران بیشتر است.
متوسط سرانه مصرف برق هر مشترک خانگی از سال ۱۳۷۹ تا ۱۴۰۳ از رشدی قابل‌توجه حکایت دارد، از این‌رو وابستگی شدید زندگی امروزی به برق بر کسی پوشیده نیست و این موضوع ضرورت تأمین برق را دوچندان کرده چراکه امروزه همه چیز به وجود برق وابسته شده است و لحظه‌ای نبود برق مشکلات متعددی را برای مردم به همراه خواهد آورد.
کارشناسان معتقدند گرچه برق به نیازی ضروری برای زندگی تبدیل شده است، اما افزون بر پرداختن به راه‌های افزایش ظرفیت تولید، باید به مدیریت مصرف نیز توجه کرد؛ اقدامی که در همه جای جهان مرسوم است.
برخی کشور‌ها برای ترغیب مردم به مدیریت مصرف به افزایش تعرفه‌های برق اقدام و از طرف دیگر به مردم توصیه می‌کنند نسبت به تعویض وسایل برقی که مصارف بالایی دارند، اقدام کنند.
در کشور ما هم توجه به مدیریت مصرف برق در سمت مصرف‌کننده از سال۱۴۰۰ به‌طور جدی‌تری در دستور کار متولیان امر قرار گرفته است.
اگرچه صنعت برق سال‌های پیش نیز با طراحی الگوی مصرف به دنبال تشویق مردم به مصرف بهینه بود، اما این موضوع از بعد از تابستان۱۴۰۰ جدی‌تر شده است. از آن سال مجموعه صنعت برق و وزارت نیرو مصمم‌تر شد تا علاوه بر اینکه افزایش زیرساخت‌های نیروگاهی تولید برق را در دستور کار قرار دهد، با تشویق مردم، فرهنگ مصرف بهینه را نهادینه کند.
علاوه بر این از تولید کولر‌های آبی پرمصرف جلوگیری شد و وسایل سرمایشی کم‌مصرف جایگزین شدند.
باید این نکته را در نظر داشت که مدیریت مصرف برق شامل مجموعه‌ای از فعالیت‌های به‌هم‌پیوسته بین صنعت برق و مشترکان آن است که به منظور بهینه‌سازی و منطقی‌کردن مصرف برق صورت می‌پذیرد تا بتوان با کارایی بیشتر و هزینه کمتر به بهبود اقتصاد ملی کمک کرد، به این ترتیب هم عرضه‌کننده و هم مصرف‌کننده برق به سود بیشتری می‌رسند و سطح رفاه جامعه افزایش می‌یابد، پس مدیریت مصرف برابر با کاهش رفاه نیست، بلکه صرفاً برای مصرف بهینه انرژی الکتریکی است.
در همین راستا سهیم‌کردن مردم در مبلغی که در ازای صرفه‌جویی و مدیریت مصرف انجام می‌گرفت، به یکی از سیاست‌های وزارت نیرو تبدیل شد. این موضوع در تابستان۱۴۰۱ به طور محدود به مرحله اجرا درآمد و بر اساس آن چندین میلیارد تومان پاداش همکاری در برنامه‌های مدیریت مصرف به مردم تعلق گرفت.
در سال۱۴۰۲ مقرر شد همه مشترکان خانگی با هر میزان صرفه‌جویی و مدیریت مصرفی که انجام داده‌اند، از پاداش برخوردار شوند، حتی آن‌ها که مشترک پرمصرف به حساب می‌آمدند.
امسال نیز یک بار دیگر تلاش برای نهادینه‌سازی مدیریت مصرف برق در دستور کار قرار گرفت، به‌گونه‌ای که علاوه بر پاداش صرفه‌جویی برای کسانی که کاهش مصرف دارند، مشوق‌های دیگری در قالب پویش با انرژی در نظر گرفته شده است.
پویش «باانرژی» با این هدف طراحی شده است که ضمن حفظ رفاه و آسایش تمامی شهروندان عزیز، مشارکت حداکثری آن‌ها را برای بهبود روش‌های مصرف برق به عنوان یک انرژی گرانبها جلب کند.
در این پویش که تا پایان تابستان ادامه دارد، به مشارکت‌کنندگانی که موفق به حداقل ۱۵درصد صرفه‌جویی در مصرف برق در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته شده‌اند، به قید قرعه جوایز ارزشمندی اهدا خواهد شد.
در حال حاضر به نظر می‌رسد، تنها راه گریز از چالش ناترازی تولید و مصرف برق رویکرد اصلاح الگوی مصرف باشد، اما تمرکز وزارت نیرو به مصارف خانگی و صنعتی و غافل‌شدن از مراکز تفریحی و گردشگری که اکثر قریب به اتفاق آن‌ها با برق‌دزدی، برق مورد نیازشان را تأمین می‌کنند، غیرمنطقی و غیرمنصفانه است و ضرورت دارد وزارت نیرو به این مهم توجه بیشتری داشته باشد.
