یکی از موضوعات جذاب در کشاورزی نوین، کشاورزی قراردادی است. این موضوع که در نگاه اول به نظر می‌رسد تنها قرارداد بین دولت و کشاورزان است، می‌تواند بین کشاورزان و استارتاپ‌های مختلف هم بسته شود و زنجیره تأمین محصولات کشاورزی را باثبات‌تر کند. حالا کشاورزان آذربایجان شرقی استقبال خوبی از کشاورزی قراردادی کرده و علاوه بر حوزه زراعت، در بخش‌های دیگر مثل باغبانی و دام و طیور نیز قرار است به صورت قراردادی پیش بروند.
بعد از اینکه بحث کشت قراردادی در آذربایجان شرقی مطرح و عملیاتی شد، کشاورزان این منطقه استقبال خوبی از این طرح کردند و به گفته رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان، قرار است در حوزه‌های مختلف مثل باغبانی و دام و طیور نیز این کار انجام شود.
هم‌اکنون در آذربایجان شرقی کشاورزی قراردادی از طریق تشکل‌های مربوطه برای تولید عسل نیز انجام می‌گیرد، به طوری که اتحادیه استانی خرید قراردادی را در دستور کار خود قرار داده و در مورد محصولی مثل گوجه فرنگی نیز کشت قراردادی از طریق یکی از شرکت‌های تولید رب‌گوجه فرنگی در این منطقه انجام شده است.
در همین رابطه رئیس سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان شرقی با بیان اینکه این استان نسبتاً سردسیر است و حدود ۴۰ درصد اراضی قبل از اینکه دستورالعمل کشاورزی قراردادی ابلاغ شود، زیر کشت رفته بود، می‌گوید: «با این حال ما این اراضی را رها نکردیم و با کشاورزان صحبت شده است که برای بعد از این قرارداد ببندند.»
اکبر فتحی با اشاره به اینکه هدف عمده از طرح کشت قراردادی این است که بخش خصوصی وارد عمل شود، تصریح می‌کند: «بخش خصوصی نهاده‌های تولید را در اختیار کشاورزان قرار می‌دهد و در زمان برداشت نیز محصول را خریداری می‌کند و تسویه حساب با کشاورز نیز در زمان برداشت انجام می‌گیرد.»
توجیه اقتصادی در کشت قراردادی
در مورد گندم در آذربایجان شرقی کشاورزان با انجمن آردسازان قرارداد بسته‌اند و کشت قراردادی برای این محصول هم انجام شده است.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان شرقی با اشاره به اینکه یکی از مشکلات ما بازرگانی محصولات کشاورزی است، می‌گوید: «اگر کشاورزی قراردادی را نهادینه بکنیم، می‌توانستیم مشکل اساسی بخش کشاورزی را حل بکنیم. در آذربایجان شرقی تناقضاتی بین تجار سیب و باغداران سیب وجود داشت، تجار همیشه اعلام می‌کردند سیبی که قابلیت صادرات داشته باشد، تولید نمی‌شود و باغداران هم می‌گفتند سیب تولیدی ما با کیفیت بوده و خیلی بیشتر از حد نیاز است. برای رفع حل این مسئله، امسال در اتاق بازرگانی تبریز نشستی با تجار انجام گرفت و ما زمینه ارتباط و مشارکت بین تجار صادرکننده (مخصوصاً به روسیه) و اتحادیه و باغداران را فراهم کردیم و قرار شده است باغداران، سیب استاندارد تولید بکنند و در زمان برداشت نیز محصول نهایی از سوی کارشناسان ناظر کنترل شود تا مطابق با استاندارد‌های کشور مقصد باشد. از طرفی تجار نیز این سیب‌ها را از باغداران خریداری و صادر بکنند.» وی اضافه می‌کند: «در گذشته نیز برای باغات هلو و زردآلو چنین مشکلی وجود داشته، ولی الان سازماندهی شده است.»
فتحی می‌افزاید: «کشاورزی قراردادی حسنش این است که طرف قرارداد و پشتیبان با قطعات بزرگ‌تر قرارداد می‌بندد و واژه «توجیه اقتصادی وجود ندارد» از بین می‌رود. از طرفی اقتصادی بودن، برای کشاورز انگیزه به‌وجود می‌آورد تا تغذیه مناسب، مبارزه با آفات، بیماری‌ها و علف هرز را به موقع انجام دهد.»
در کشت قراردادی، اقتصادی‌شدن باغات و واحد تولیدی باعث می‌شود باغدار این تمایل را پیدا کند که توصیه‌های فنی مروجان را قبول کند و عملکرد در واحد سطح را افزایش دهد. فتحی می‌گوید: «کشاورزان این استان از سال قبل معوقات و طلبی از بابت کشت قراردادی ندارند و همه مبالغ پرداخت شده است. سال گذشته در آذربایجان شرقی تمام سطح زیر کشت کلزا به صورت قراردادی بود و در عرض ۱۰ روز وجوه مربوط به کلزا پرداخت شد و این پرداخت به موقع، انگیزه بیشتر در کشاورزان برای بستن قرارداد امسال را به وجود آورد.»
وی با بیان اینکه تمهیداتی در استان برای توانمندسازی بخش خصوصی جهت انجام کشت قراردادی اتخاذ شده است، تأکید می‌کند: «بخش خصوصی که ما می‌گوییم به عنوان پشتیبان وارد قرارداد شود، نیازمند توانمندسازی است و مقرر شده بر اساس قراردادی که خواهند بست برای دریافت تسهیلات به سیستم بانکی معرفی شوند. ما حتی اتحادیه‌های مربوط را هم مکلف کردیم در قالب تعاونی روستایی همکاری لازم را با طرح کشت قراردادی داشته باشند. در مورد کشت قراردادی محصول پنبه نیز در شهرستان خداآفرین با قراردادی که بین کارخانه و کشاورزان بسته شده است این کار انجام می‌گیرد.»
