در شرایطی که قرار بود چند هفته دیگر، انتقال قدرت از نظامیان به غیرنظامیان در سودان انجام شود، ارتش این کشور دیروز پروژه نافرجام یک ماه پیش را تکمیل و در اقدامی نخست‌وزیر و تعدادی از وزرا را بازداشت کرد تا راه انتقال قدرت به غیرنظامیان مسدود شود. سکوت معنادار کشور‌های عربی و موضع نه چندان جدی قدرت‌های بزرگ، نشان می‌دهد تحول چندانی در سودان رخ نداده و قدرت از یک بخش نظامیان به یک گروه جدید نظامی انجام شده است.
با گذشت ۳۳ روز از کودتای نافرجام در سودان، ارتش این کشور روز دو شنبه برنامه خود را عملی کرد و در اقدامی اعضای شورای حاکمیت این کشور را از قدرت برکنار کرد. به گزارش شبکه الجزیره، نیروهای مسلح سودان بامداد دو شنبه تعدادی از وزرا و سیاستمداران سودانی را دستگیر کردند. دختر ابراهیم الشیخ، وزیر صنعت سودان به الجزیره گفت که نیروهای نظامی سحرگاه دو شنبه پدرش را بازداشت کردند. همسر ایمن نمر، فرماندار خارطوم نیز گفت که نیروهای مسلح فرماندار را از منزلش دستگیر کردند. شبکه العربیه نیز اخباری از حبس خانگی عبدالله حمدوک، نخست‌وزیر سودان منتشر کرده است. همچنین منابعی از خانواده فیصل محمد صالح، مشاور رسانه‌ای عبدالله حمدوک، به رویترز گفتند نیروهای نظامی مسلح به خانه صالح حمله و او را دستگیر کردند. رویترز اعلام کرد بیشتر اعضای کابینه و شمار زیادی از رهبران احزاب حامی دولت دستگیر شده‌اند. شاهدان عینی به رویترز گفتند که ارتش سودان و نیروهای واکنش سریع در خیابان‌های خارطوم، پایتخت این کشور مستقر شده‌اند و رفت و آمد غیرنظامیان را تحت کنترل دارند. همچنین وزارت اطلاع‌رسانی سودان اعلام کرد نیروهای نظامی به مقر رادیو و تلویزیون در ام درمان حمله و شماری از کارکنان را دستگیر کردند. به گزارش شبکه روسیا الیوم، عبدالفتاح البرهان، رئیس شورای حاکمیتی سودان دیروز در بیانیه‌ای، این شورا و کابینه دولت انتقالی را منحل کرد و با بیان اینکه نیروهای مسلح در این کشور به انتقال دموکراتیک تا زمان تحویل قدرت به دولت منتخب ملزم هستند، وضعیت فوق‌العاده در این کشور اعلام کرد. برهان همچنین خواستار برگزاری انتخابات در این کشور شد و گفت که موعد این انتخابات ماه ژوئیه ۲۰۲۳ خواهد بود.
به گزارش شبکه الحدث، در پی وقوع کودتا، معترضان با حمل پرچم ملی سودان در خیابان‌های پایتخت تظاهرات برپا کردند و در مکان‌های مختلف شهر، لاستیک‌های زیادی را به آتش کشیدند. فرودگاه خارطوم تعطیل شده است و پرواز‌های بین‌المللی نیز به تعویق درآمده است. تماس‌های تلفنی و اینترنتی در سودان قطع شده است. همزمان «تجمع کادر‌های حرفه‌ای» سودان با تأکید بر اینکه آنچه در کشور رخ می‌دهد یک تلاش نظامی برای قبضه کردن قدرت است، از مردم و نیروهای انقلابی خواست که به خیابان‌ها بیایند و در برابر هرگونه «کودتای نظامی» مقاومت کنند و آن‌ها را به بستن جاده‌ها و اعتصاب عمومی و عدم همکاری با کودتاگران دعوت کرد. اقدام ارتش تنها چند ساعت پس از آن رخ داد که جفری فلتمن، فرستاده ویژه امریکا در امور شاخ آفریقا، در سفر به خارطوم با شماری از مقامات حکومت انتقالی سودان دیدار و پیشنهاد‌هایی برای بحران سیاسی ناشی از کودتای ناکام پنج هفته پیش در این کشور مطرح کرد.
مسدود کردن انتقال قدرت
کودتای سودان درحالی انجام شده است که قرار بود شورای حاکمیت سودان در ماه نوامبر (چند هفته دیگر) به غیرنظامیان منتقل شود و به نوعی قدرت از دست نظامیان خارج می‌شد و ارتش با این اقدام راه انتقال قدرت را مسدود کرد تا کماکان قدرت در دست نظامیان باقی بماند. شورای حاکمیت سودان در دو سال گذشته در دست نظامیان بود و این کودتا نوعی اقدام درون ارتشی برای تثبیت قدرت بود. کودتای نافرجام تعدادی از افسران ارتش که در ماه سپتامبر انجام شد، نخست وزیر سودان و برخی مقامات این کشور آن را به اعضای اخوان‌المسلمین با همکاری ارتش نسبت داده بودند تا با این ادعا، اخوان‌المسلمین را در سودان سرکوب کنند. سکوت معنادار مصر و کشور‌های عربی که مخالف قدرت گرفتن اخوان‌المسلمین در منطقه هستند، نشان می‌دهد که کودتاچیان برنامه‌های رژیم‌های عربی و صهیونیستی را به پیش می‌برند. در سال‌های اخیر، عربستان سعودی، امارات و مصر تلاش زیادی کردند تا اخوان‌المسلمین را در شمال آفریقا تضعیف کنند، و پس از سرکوب این گروه‌ها در مصر، تونس، لیبی، اکنون نوبت سودان است تا اخوان‌المسلمین را از قدرت کنار بزنند.
خبرگزاری مهر گزارش کرد کارشناسان معتقدند علت اولیه موافقت نظامیان با تشکیل یک دولت ائتلافی انتقالی و بازی دادن غیر نظامیان در حاکمیت، مدیریت اعتراضات مردمی بوده است. در روز‌های اخیر هزاران تن با حضور در خیابان‌ها، خواهان برکناری نخست وزیر سودان شده بودند. بر این اساس، در جامعه سودان از زمان استقلال ۱۹۵۶ تاکنون نظامیان بر سر قدرت بوده‌اند و جابه‌جایی قدرت از طریق کودتا یک امر رایج در این کشور بوده است. به عبارت دیگر از طریق کودتا قدرت از یک بخش از نظامیان به یک گروه جدید نظامی منتقل شده است. این خبرگزاری همچنین نوشته است، «روند تحولات طی دو سال اخیر نشان می‌دهد که کودتای سودان با چراغ سبز امریکا، اسرائیل، عربستان سعودی و امارات که به شدت از به قدرت رسیدن مجدد اسلام‌گرایان در سودان نگرانند، انجام شده است.»
واکنش‌های جهانی
وقوع کودتا در سودان موجی از واکنش‌های بین‌المللی را به همراه داشت و نماینده ویژه امریکا، روسیه، سازمان ملل، چین و کشور‌های دیگر از وقوع چنین تحولی در سودان ابراز نگرانی کردند. به گزارش خبرگزاری رویترز، سازمان ملل با صدور بیانیه‌ای، بازداشت تمامی رهبران سیاسی و غیرنظامی سودان از جمله نخست‌وزیر این کشور در پی وقوع کودتای نظامی را «غیرقابل قبول» خواند و خواستار آزادی فوری تمامی بازداشتی‌ها شد. جوزف بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا با ابراز نگرانی شدید از گزارش‌ها مبنی بر کودتا در سودان، خواستار بازگشت فرایند انتقال قدرت به مسیر صحیح شد. دفتر امور آفریقایی در وزارت خارجه امریکا ضمن غیرقابل قبول خواندن کودتای نظامی در سودان، گفت: «هرگونه تغییر اجباری در دولت انتقالی سودان، حمایت‌های واشنگتن از این کشور را تحت تأثیر قرار می‌دهد.» سخنگوی وزارت خارجه چین در واکنش از طرف‌های مربوطه خواست اختلافات را از طریق گفتگو حل کنند. وزارت امور خارجه ترکیه روز دو شنبه با انتشار بیانیه‌ای از اقدام به کودتا در سودان عمیقاً ابراز نگرانی کرد. به گزارش خبرگزاری آناتولی، در این بیانیه آمده است: «همه طرف‌ها در سودان باید به تعهدات خود در چارچوب سند قانون اساسی پایبند باشند. انتظار داریم روند گذار در سودان آسیب نبیند.»
