سرويس حقوق جوان آنلاين: نانشان را از میان امواج خروشان دریا بیرون می‌کشند. همه بارشان جنس‌هایی است که در ته لنجشان جا می‌شود. جاشو‌ها یا ملوانان خطه جنوب خیلی‌وقت‌ها هم خودشان، هم لنجشان و هم باری که می‌خواستند در بازار بفروشند و لقمه نانی بر سر سفره زن و بچه‌هایشان بگذارند طعمه موج‌های خروشان و خشم دریا می‌شود؛ دغدغه‌شان لقمه‌ای نان بر سر سفرهای است که خیلی‌وقت‌ها خالی مانده است. بیکاری فراگیری که در نقاط مرزی این افراد را به قاچاق‌های خرد گرایش داده است، چند سالی می‌شود، اما قانون به حمایت از ملوانان آمده و ته‌لنجی‌ها را از فهرست کالای قاچاق خارج کرده، اما جاشو‌ها همچنان با مشکلاتی دست و پنجه نرم می‌کنند. مشکلاتی که از خلأ‌های قانونی برای ترخیص و واردات این کالا‌ها حکایت دارد و موجب شده تا بندرنشینان نتوانند روی این شغل حساب باز کنند. رئیس قوه قضائیه، اما در سفر اخیر خود به بوشهر خواستار ساماندهی واردات کالای ته‌لنجی شد.
برای بندرنشینان ته‌لنجی یک شغل است و خیلی از آن‌ها از این راه نان می‌خورند. طبق آمار‌های رسمی هزار و ۵۰۰ نفر از مرزنشینان چزابه و ۲ هزار نفر از مرزنشینان شلمچه از طریق همین ته‌لنجی و فروش کالا‌های وارداتی کسب درآمد می‌کنند.
در استان بوشهر هم بیش از ۲ هزار شناور سفاری و باری فعالیت دارند که هرکدام از این لنج‌ها بین شش تا هشت ملوان دارند و بیش از ۱۲ هزار نفر به‌طور مستقیم در شناور‌ها مشغول به کار هستند. همچنین، حدود ۳۵ تا ۴۰ هزار نفر نیز در بازار شهر‌های ساحلی از طریق خریدوفروش کالای ته‌لنجی فعالیت می‌کنند. مجموعاً حدود ۱۶۰ هزار نفر از جمعیت استان از طریق واردات کالای ته‌لنجی امرارمعاش دارند. درمجموع زندگی بسیاری از مردم خطه جنوب به این شغل گره خورده و ساماندهی آن می‌تواند هم رونق اقتصادی را به این مناطق بیاورد و هم ظرفیتی برای دور زدن تحریم‌هاست.
گره خوردن تمام زندگی ساحل‌نشینان جنوب به ته‌لنجی
«ته‌لنجی» نوعی واردات کالاست که در بنادر جنوبی کشور رواج دارد. لنج‌های باری (لنج‌های تجاری) با ظرفیت کمتر از ۵۰۰ تن در صورت پوشش بیمه ملوانان شاغل در آن، مجاز هستند در هر سال تا حداکثر شش نوبت و در هر نوبت به ازای هر ملوان تا سقفی که قانون تعیین می‌کند، از معافیت ملوانی استفاده کنند. درواقع ته‌لنجی نوعی معافیت گمرکی برای مرزنشینان است تا بتوانند در هر سال از سهمیه ته‌لنجی خود جهت امرارمعاش استفاده نمایند. کسب و کاری که حالا با اصلاح قیمت سوخت و افزایش قابل توجه قیمت بنزین خود به خود با چالش‌هایی مواجه شده، اما تغییر قوانین و سختگیرانه‌تر شدن آن‌ها هم حلقه معاش ملوانان را برای واردات کالای ته‌لنجی تنگ‌تر می‌کند. در سفر اخیر آیت‌الله ابراهیم رئیسی رئیس قوه قضائیه به بوشهر و دیدار با مردم و ملوانان این استان، وی با اشاره به وضعیت موضوع «ته‌لنجی‌ها» خواستار ساماندهی این موضوع شد و گفت: «ساماندهی آنچه مورد درخواست ملوانان است، موضوعی بسیار مهم است که به یک اقدام جدی، نیاز دارد.»
چالش‌های جاشو‌ها با تغییر قانون
قانون ته‌لنجی طی سال‌های گذشته بار‌ها دستخوش تغییر شده است. بر اساس آیین‌نامه اجرایی قانون مقررات صادرات و واردات هر ملوان سالانه می‌تواند شش بار کالا به میزان ۱۵۰۰ دلار با خود وارد کند. این قانون گرچه در ابتدا با حمایت دولت وقت روبه‌رو شد، اما در سال ۹۰ مورد بازنگری قرار گرفت و از آبان‌ماه همان سال بخشنامه جدید دولت درباره ته‌لنجی اجرایی شد و براساس آن امکان واردات کالا بدون پرداخت عوارض از شش به چهار بار سفر کاهش یافت.
هیئت وزیران در جلسه ۱۸/ ۵/ ۱۳۹۶ به پیشنهاد وزارت صنعت، معدن و تجارت و به استناد اصل یک‌صد و سی و هشتم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، آیین‌نامه ورود کالا توسط ملوانان شناور‌های دریایی سنتی با ظرفیت کمتر از ۵۰۰ تن و ساماندهی و نوسازی آن شناور‌ها را در ۱۸ ماده مصوب کرد.
بر اساس ماده ۷ این آیین‌نامه، شناور‌های دریایی سنتی با ظرفیت کمتر از ۵۰۰ تن (لنج تجاری) در صورت تحت پوشش بیمه تأمین اجتماعی قرار دادن ملوانان شاغل در آن شناور و برخوردار شدن آنان از مزایای بیمه تأمین اجتماعی از قبیل بازنشستگی، بیمه درمان، عیدی آخر سال و سایر موارد مربوط، مجاز هستند در هر سال برای هر شناور و هر ملوان حداکثر شش نوبت و در هر نوبت به ازای هر ملوان تا سقف ۱۰۰ میلیون ریال از معافیت ملوانی مندرج در تبصره (۳) ماده (۱) این آیین‌نامه استفاده کنند. بر اساس تبصره (۲) ماده (۷) این آیین‌نامه نیز معافیت‌های ملوانی برای شناور‌های زیر ۲۰۰ تن حداکثر شش نفر، برای ۲۰۱ تا ۳۵۰ تن حداکثر هفت نفر و برای ۳۵۱ تا ۵۰۰ تن حداکثر هشت نفر و در هر حال برای حداکثر شش سفر در طول یک سال اعمال می‌شود. در مناطقی که تعداد سفر متداول شناور‌ها بیش از شش سفر است، سفرهای مازاد شناور مشمول معافیت نبوده و ترخیص کالا در هر حال مشمول مقررات صادرات و واردات کشور است.
سال گذشته هم هیئت وزیران نحوه فعالیت توسط ته‌لنجی‌ها را تعیین و تخفیف ۲۰ درصدی سود بازرگانی برای واردات کالا‌های ملوانی را اعلام کرد. طبق این قانون ملوانان مجازند در هر سفر ته‌لنجی تا ۱۵ میلیون تومان کالای ته‌لنجی وارد کنند، اما با اصلاح قیمت سوخت و افزایش قیمت بنزین، چنین مبلغی برای ملوانان نمی‌صرفد و چرخ‌های زندگی‌شان را نمی‌چرخاند.
از سوی دیگر برای ترخیص کالا‌های ته‌لنجی خلأ قانونی وجود دارد و این مسئله هرازچندگاه چالش‌هایی را برای ملوانان یا جاشو‌ها به‌وجود می‌آورد.
استفاده از ظرفیت ته‌لنجی‌ها با ساماندهی و قانون‌مند شدن
سیدزین‌العابدین موسوی، معاون استاندار و فرماندار ویژه آبادان از رایزنی برای رفع مشکلات قانونی ترخیص کالای ته‌لنجی خبر می‌دهد. از نگاه وی با اجباری شدن اجرای کنترل‌های گمرکی در خروجی‌های محدوده منطقه آزاد، هیچ نهادی نمی‌تواند مانع توزیع کالا در سطح منطقه آزاد اروند شود، چون کل منطقه آزاد در این‌صورت بارانداز آزاد محسوب می‌شود.
اگرچه حکایت کانتینر‌های کالا‌های قاچاق وارداتی با حکایت کالا‌های ته‌لنجی زمین تا آسمان تفاوت دارد، اما ته‌لنجی‌ها چالش‌های خاص خود را هم دارند و خیلی‌وقت‌ها کالا‌های وارداتی تنها ته لنج را نمی‌گیرد و تمام لنج را به خود اختصاص می‌دهد. شاید همین ماجرا هم موجب شده تا گاهی اوقات سختگیری‌های بیشتری نسبت به جاشو‌ها و کالا‌های ته‌لنجی‌شان اعمال شود.
احمد مرادی، نماینده مردم بندرعباس، قشم، ابوموسی، حاجی‌آباد و خمیر در مجلس، با بیان اینکه سوخت با بالاترین قیمت به ملوانان ارائه می‌شود، درباره مشکلات جاشو‌ها می‌گوید: «ملوانان از یکسو با مشکلات بیمه‌ای مواجه هستند و از سوی دیگر با نیروی انتظامی و گمرک مشکل دارند؛ چراکه اجازه ورود یا ترخیص کالا‌های ته‌لنجی را نمی‌دهند.»
از نگاه وی دولت باید از ظرفیت ته‌لنجی‌ها برای دور زدن تحریم‌ها استفاده کند؛ چراکه به ازای هر لنج از ۳۰۰ تا ۵۰۰ تن کالا وارد کشور می‌شود.
