محمدرضا سوري
درميان تنوعي از محصولات كشاورزي كه در كشور توليد مي شود، گل از جايگاه ويژه اي برخوردار است . آمارهانشان مي دهد هم اكنون سالانه 2 میلیارد و 700 میلیون گل بصورت شاخه بریده،3 میلیارد و 200 میلیون انواع گلهای فضای سبز، باغچه ای، درخت و درختچه های زینتی و 700 میلیون انواع گلهای آپارتمانی در 4 استان کشورازجمله تهران، مازندران، مرکزی و خوزستان تولید می شود. با اين حال به گفته رئیس هیئت مدیره اتحادیه تولیدکنندگان گل و گیاه برخي مشكلات ازجمله نبودزير ساخت هاي صادراتي ، كمبود امكانات براي نگهداري به مدت طولاني موجب شده تا بیش از 40 درصد گل و گیاه تولید داخل از بین می رود که با تمهیدات لازم و ایجاد فرصت های صادراتی می توان آنرا به فرصت صادرات تبدیل کرد. موضوعي كه درصورت رفع موانع مي تواند به عنوان يكي از بهترين جايگزين ها جاي صادرات نفت رابگيرد.
*****
چهار استان تهران، مازندران، مرکزی و خوزستان با 4500 هکتار سطح زیر کشت گل، گیاهان زینتی و آپارتمانی و درخت و درختچه های زینتی توانسته اند در ميان كشورهاي مدعي صادركننده گل وگياه، درجايگاه هفدهم اين صنعت قرار بگيرند.
اين درحالي است كه بيش از صد هزار نفر دراين صنعت فعال بوده كه تنها در زمینه تولید گل های تک شاخه ای، آپارتمانی، گل های شاخه بریده و درختچه های زینتی براي بیش از 58 هزار نفر اشتغال مستقیم در کشور ايجاد شده است به طوري كه هم اكنون سالانه يكصد ميليون دلاراز صادرات گل نصيب كشورمي شود ، كه با توجه به حجم توليدي ميزان اندكي را شامل مي شود.
هفدهمين توليد كننده گل وگياه
شرايط مناسب براي توليد گل در برخي از استانهاي كشور كه مي توان به مشهورارين آنها از جمله ، تهران، مازندران، مرکزی و خوزستان اشاره كرد موجب شده تا كشورمان در جايگاه مناسبي قرار بگيرد.
رئیس هیئت مدیره اتحادیه تولیدکنندگان گل و گیاه كشور با اشاره به اینکه در ابتدای انقلاب اسلامی، کشور ایران وارد کننده گل و گیاه بود، ، اما حالا جزء صادركنندگان به حساب مي آيدبيان مي كند :« امروز با 4500 هکتار سطح زیر کشت گل، گیاهان زینتی و آپارتمانی و درخت و درختچه های زینتی یکی از صادرکنندگان گل در منطقه هستیم.»
غلامعلی ابراهیمی با اشاره به وضعيت مناسب توليد گل در ايران مي افزايد: «هم اکنون بصورت سالانه 2 میلیارد و 700 میلیون گل بصورت شاخه بریده،3 میلیارد و 200 میلیون انواع گلهای فضای سبز، باغچه ای، درخت و درختچه های زینتی و 700 میلیون انواع گلهای آپارتمانی در کشور تولید می شود. این تعداد گل در 4 قطب تولید کشور یعنی تهران، مازندران، مرکزی و خوزستان تولید می شود.
کارشناسان عقیده دارند که ایران توانایی صادرات سالانه حداقل 300 تا 500 میلیون دلار گل های زینتی (به صورت شاخه بریده و گلدانی)، درخت و درختچه را دارد. باید این نکته را در نظر گرفت که قیمت هر 30 تا 40 شاخه گل رز صادراتی معادل قیمت یک بشکه نفت است. بزرگ ترین مشتری های ایران در سال گذشته برای خرید شاخه های گل از کشور عراق، آذربایجان، اوکراین، مولداوی، بلاروس، گرجستان، ارمنستان، تاجیکستان، قرقیزستان، ازبکستان، ترکمنستان، قزاقستان و روسیه بودهاند.
مشتریانی که تعدادی از آنها مانند گرجستان، روسیه و بلاروس در واقع محل ترانزیت گل های صادراتی ایران به کشورهای دیگر هستند و گل های ایران بعد از ورود به این کشورها دوباره در بسته بندی های جدید و به نام های جدید از سوی این کشورها صادر می شوند.
بیشترین گلهایی که از ایران صادر می شود شامل گلایول، رز، میخک، داوودی، مریم، آنتوریوم، لاله، نرگس، سوسن، مارگریت، پرنده بهشتی، ژربرا و آلسترومریا است .
ابراهیمی با اشاره به جایگاه هفدهم ایران در تولید جهانی گل و گیاه، ادامه مي دهد:« میزان صادرات ایران از این مقدار تولید، 98 میلیون دلار در سال 97 بود در حالی که ما توان صادرات بیش از 800 میلیون دلار در سال را داریم.»
وی با اشاره به بازار بزرگ منطقه شامل کشورهایی چون روسیه، عراق، کشورهای حوزه اوراسیا، کشورهای شرق ایران و حاشیه خلیج فارس مي گويد: «95 درصد این کشورها وارد کننده گل و گیاه هستند که با تامین 10 درصد این بازار می توانیم یک میلیارد و 200 میلیون دلار درآمد داشته باشیم.»
اين مزاي درحالي است كه بيش از صد هزار نفر دراين صنعت فعال بوده كه تنها در زمینه تولید گل های تک شاخه ای، آپارتمانی، گل های شاخه بریده و درختچه های زینتی براي بیش از 58 هزار نفر اشتغال مستقیم در کشور ايجاد شده است
هم اكنون ،بیش از 73 درصد صادرات جهانی گل در کشورهای آلمان 22 درصد، ایالات متحده 15 درصد، فرانسه 10 درصد، انگلیس 10 درصد، هلند 9 درصد، ژاپن شش درصد، ایتالیا و سوئیس هرکدام پنج درصد عرضه و مصرف و یا بخشی از آن به‌صورت صادرات مجدد به سایر کشورها فرستاده می‌شود.
این در حالی است که تعداد کشورهای مطرح در صادرات جهانی، از انگشتان دست تجاوز نمی‌کند.
هلند به‌تنهایی هر سال بیش از هفت میلیارد دلار از محل صادرات گل درآمد دارد و میزان آن از طریق صادرات بذر و پیاز گل، ارائه کمک‌های فنی و مشورتی، خدمات مرتبط با پرورش گل و گیاهان زینتی و تجهیزات باغبانی به صدها میلیون دلار در سال می‌رسد
نگاهي به مشكلات صنعت گل
هزينه هاي بالاي، فروش اندك در بازارهاي داخلي در كنار نبود برخي از زير ساختهاي صادراتي از جمله مشكلات داخلي وخارجي اين صنعت پر ارزش به شمار مي روند كه نياز است تا براي رفع آنها اقدام اساسي انجام بگيرد.
رئیس هیئت مدیره اتحادیه تولیدکنندگان گل و گیاه كشوريا تاييد اين موضوع و با بیان این که به دلیل نبود زیرساخت های لازم، ۴۰ درصد گل و گیاه تولید داخل از بین می رود دراين رابطه مي گويد: «ایران در جایگاه هفدهم تولید گل در جهان است اما سال گذشته فقط ۹۸ میلیون دلار درآمد از صادرات گل داشته است. »
ابراهیمی بزرگترین مشکل را در این صنف، ناتوانی در تولید محصول رقابتی به دلیل هزینه بالای تولید و مالیات بر ارزش افزوده عنوان کرده و مي افزايد:« زیرساخت های لازم برای صادرات بوجود نیامده است و به همین دلیل بیش از 40 درصد گل و گیاه تولید داخل از بین می رود که با تمهیدات لازم و ایجاد فرصت های صادراتی می توان آنرا به فرصت صادرات تبدیل کرد.»
يكي از مشكلات كشاورزي در ايران خرده مالكي است واين موضوع موجب بالارفتن هزينه ها وغير اقتصادي شدن توليدات كشاورزي است موضوعي كه مي طلبد تا براي رفع آن اقدام اساسي انجام بگيرد.
مدیرکل گلخانه ای وزارت کشاورزی نيز با بیان اینکه بسیاری از واحدهای تولید گل و گیاه کشور بصورت گلخانه های کوچک و متوسط است که اغلب بازار داخلی را نشانه گرفته اند، دراين خصوص مي گويد: «ایجاد تشکل ها و تجمیع تولید یکی از بهترین راه ها برای دستیابی به بازارهای خارجی و کاهش هزینه های صادرات است.»
غلامرضا تقوی مي افزايد:« تولید در مقیاس کوچک علاوه بر اینکه برای تولیدکننده هزینه های بالایی را در بر دارد باعث می شود از عهده هزینه های بین راهی برنیامده و بازار خارجی را از دست بدهد».
به گفته وي ، دولت می تواند با احداث گلخانه ها و واحدهای تولیدی بزرگ، حمایت و اعطای تسهیلات و ترزیق دانش فنی باعث رونق در صادرات گل و گیاه شود.
