جوان آنلاین: «اصفهان» را «نصف جهان» میخوانند، این لقب تاریخی ریشه در دورانی دارد که باید آن را عصر طلایی این سرزمین نامید. برای اطلاع از وضعیت اصفهان در آن زمانها باید به دوره صفویه به ویژه حکومت شاه عباس اول برگردیم. زمانی که اصفهان مملو از بناهای بینظیر میشد و گویی نیمی از زیباییهای جهان را در خود جای میداد. میدان نقش جهان که در لیست میراث جهانی یونسکو ثبت شده، مسجد شیخ لطفالله، مسجد امام، کاخ عالیقاپو، سیوسه پل، پل خواجو، چهلستون، هشت بهشت و کاخهای بیشمار دیگر، مجموعهای از شاهکارهای معماری هستند که همگی در یک نقطه متمرکز شدهاند. «نصف جهان» فقط روی ساختمانها و بناها و زیباییهای اصفهان متمرکز نشده، بلکه ظرفیتهای بیشمار فرهنگی، اقتصادی و علمی این منطقه را نیز شامل میشود.
چند روزی است که پویش «ایران جان» با تمرکز روی اصفهان آغاز شده است. این پویش که با هدف به تصویر کشیدن ظرفیتهای فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی استانها طراحی شده و طبق برنامهریزی صورتگرفته، هر ماه یک استان به مدت یک هفته در کانون توجه قرار میگیرد، حالا به «نصف جهان» رسیده است. نمایش ظرفیتها و توانمندیهای واقعی مناطق مختلف کشور، یکی از راههای تقویت هویت و غرور ملی است و این پویش ملی تلاش میکند حال خوب مردم هر استان را از طریق رسانههای مختلف و به خصوص رسانه ملی به سراسر کشور منتقل کند.
مرکز تجمع هنرمندان، بازرگانان، دانشمندان
بیشک از اصفهان نوشتن سخت است. از شهری افسانهای که در قلب فلات ایران جای گرفته و یک شهر یا استان نیست، بلکه یک موزه زنده، یک قطب صنعتی و علمی پیشرو و نگین کشاورزی ایران. لقب «نصف جهان» که برازنده آن است، تنها اشاره به زیباییهایش ندارد، بلکه به ظرفیتهای عظیم فرهنگی، اقتصادی و علمی آن نیز مینگرد.
مساجد از جمله آثار با ارزش اصفهان به شمار میآیند که در شهرستانهای مختلف این استان پراکندهاند. مسجد شیخ لطفالله یکی از زیباترین آثار تاریخی اصفهان است که هر تماشاکنندهای را خیره و به اظهار تحسین وامیدارد.
مسجد جامع اصفهان نیز مجموعهای از ساختمانها و آثار هنری دورههای پس از اسلام است که یادگارهایی از افراد متعدد را دربردارد و بخشی از تحولات معماری دورههای اسلامی تاریخ ایران را در مدت هزار سال نشان میدهد. محراب الجایتو که در این مسجد قرار گرفته یکی از شاهکارهای هنر گچبری جهان به شمار میآید.
مسجد امام که از لحاظ عظمت، معماری و تزیینات، مهمترین مسجد دوره صفویه است که در شهر اصفهان واقع شده و مسجد جامع اردستان از کهنترین مساجد ایران به شمار میآید که بنای اولیه آن مربوط به قرون اولیه اسلامی است.
مسجد جامع زواره در ۱۵کیلومتری شمال شرقی اردستان نیز نخستین مسجد چهار ایوانی ایران است که در دوره سلجوقی ساخته شده و مسجد جامع گلپایگان از آثار با ارزش همین دوره است.
به گفته خسرو معتضد، تاریخ نگار معاصر، اصفهان در یک دوره مرکزیت سیاسی، اقتصادی و فرهنگی ایران را بر عهده داشت. او میگوید: «وقتی اصفهان پایتخت صفویان بود، به مرکز تجمع هنرمندان، صنعتگران، بازرگانان و دانشمندان از سراسر ایران و جهان تبدیل شد. رونق اقتصادی و فرهنگی به حدی بود که با بزرگترین شهرهای جهان آن زمان رقابت میکرد.»
معتضد ادامه میدهد: «همچنین تنوع فرهنگی و مذهبی و وجود کلیساهای تاریخی مانند کلیسای وانک در منطقه جلفا، کنیسهها و محلات مختلف برای اقلیتهای قومی و مذهبی، تصویری کوچک از «جهان» بزرگتر را در این شهر نمایش میداد. به همین خاطر ضربالمثل «اصفهان نصف جهان» وارد ادبیات فارسی شد و این عبارت کهن ادبی برای نشان دادن عظمت و کمال شهر اشاره دارد.»
یک استان، هزاران ظرفیت گردشگری
هیچ کس نمیتواند توانمندیهای اصفهان و ظرفیتهای گردشگری این استان را کتمان کند. اصفهان از نظر گردشگری بینظیر است و بهطور طبیعی پتانسیل تبدیل شدن به قطب اول گردشگری ایران را دارد. میدان نقش جهان و مسجد جامع، دو اثر ثبت شده اصفهان در میراث جهانی یونسکو هستند که در کنار هزاران اثر ثبتی ملی نام این منطقه را در همه دنیا بر سر زبانهاانداختهاند. خاتمسازی، میناکاری، قلمزنی یا قلمکاری، نقرهکاری و دهها هنر دیگر که خود جاذبهای برای توریسم و به نمایش کشیدن هنر و صنایع دستی بیبدیل در دنیا هستند. این منطقه دارای فرهنگ و آداب و رسوم غنی است. گویش اصفهانی، غذاهای محلی مثل بریان، یخنه ترش و کله جوش، موسیقی محلی و مراسمات و خاص و ویژه در کنار داشتههای طبیعی مانند کویر در شرق (خور و بیابانک)، کوهستان در غرب (کوه صفه و زاگرس)، و رودخانه زاینده رود که خود یک اکوسیستم است، برای صنعت گردشگری و طبیعتگردی و ژئوتوریسم تعریفی دوباره دارد.
کارشناسان در مورد تبدیل دوباره اصفهان به قطب گردشگری ایران و جهان متفقالقول میگویند: «احیای زایندهرود گامی بزرگ و مهم است. مدیریت هوشمندانه آب و ایجاد جریان دائم و پایدار، ولو محدود در بخش مرکزی شهر برای بازگرداندن روحیه و زیبایی به شهر بسیار ضروری است.»
اصفهان نیازمند گردشگری هوشمند است. توسعه اپلکیشنهای جامع، راهنمای صوتی، واقعیت افزوده برای بناهای تاریخی و تسهیل خدمات آنلاین رزرو و پرداخت باید در دستور کار باشد.
یکی از مشکلات صنعت گردشگری ایران این است که به خاطر برخی تحریمها، نسلهای جدید در دیگر کشورها، کمتر اسم استانها و طرفیتهای طبیعی و تاریخی این کشور را میشوند. همین موضوع میتواند گردشگری ایران را در آینده به چالش بکشد. به همین خاطر تنوع بخشیدن به تورها و توسعه تورهای تخصصی مثل تور معماری، تور صنایعدستی، تور عکاسی، تور نجف آباد - شهر ملی فناوری، تور کویرنوردی و... بسیار ضروری است. همچنین معرفی هدفمند اصفهان در شبکههای اجتماعی بینالمللی و تولید محتوا به زبانهای مختلف باید در دستور کار باشد.
سرزمینی حاصلخیز
اصفهان به خاطر ظرفیتهای خدادادی در کنار حوزههای فرهنگ، صنعت، کشاورزی و علم، همچنان «نصف جهان» ایران است، اما امروز این گنجینه ملی در معرض تهدید جدی خشکسالی و مدیریت ناکارآمد منابع آب قرار دارد. نجات اصفهان تنها نجات یک شهر نیست، بلکه نجات هویت تاریخی، اقتصادی و علمی یک ملت است. این امر میسر نیست مگر با عزمی ملی، مدیریتی علمی و خردمندانه و مشارکت همگانی. آینده اصفهان میتواند درخشانتر از گذشته باشد، به شرطی که از گذشته درس بگیریم و به سمت توسعه پایدار و مبتنی بر اقتصاد دانش بنیان حرکت کنیم، اگرچه کشاورزی اصفهان امروز با چالش خشکسالی مواجه است، اما تاریخی پررونق دارد. دشت اصفهان به دلیل رسوبات زایندهرود از حاصلخیزترین دشتهای ایران است.
جالب است بدانیم اصفهان قطب تولید برنج، گیاهان دارویی مانند زعفران، گل محمدی، پسته، انار، گردو و سیب درختی بوده و هنوز هم در برخی از این محصولات حرف اول را میزند.
وجود صنایع تبدیلی و غذایی و کارخانههای بزرگ فرآوری محصولات کشاورزی نشاندهنده ظرفیت بالای این استان است.
این در حالی است که سطح مکانیزاسیون کشاورزی در این استان از میانگین کشوری بالاتر است. با این حال آینده کشاورزی اصفهان نه در کشت محصولات پرآببر، بلکه در کشاورزی نوین است.
تغییر الگوی کشت، توسعه کشاورزی گلخانهای و استفاده از روشهای هیدروپونیک و ایروپونیک و همچنین استفاده از فناوریهای نوین مانند آبیاری تحت فشار دقیق، استفاده از سنجش از دور و مدیریت آب و خاک چارهای برای خروج از وضعیت کنونی است.