دستگاه سیاست خارجه از فقدان ثبات رفتاری در مواجهه با کشور‌های اروپایی رنج می‌برد و نت همگونی در مقابله با اقدامات ضدایرانی و فرصت سوزی کشور‌های عضو اتحادیه اروپا کوک نمی‌کند.
دستگاه دیپلماسی طی دو سال نخست بعد از روز امضای برجام به صورت مطلق از رفتار اروپایی‌ها در اجرای تعهدات- به رغم آنکه این کشور‌ها در هیچ سطحی هیچ کدام از تعهدات ده‌گانه خود را اجرایی نکردند- حمایت می‌کرد و به یکباره وزیر امورخارجه کشورمان در ۱۴ اسفندماه سال گذشته و در گفتوگو با روزنامه اعتماد اروپا را همانند امریکایی‌ها ناقض برجام معرفی می‌کند: «در حال حاضر دو گروه برجام را نقض کرده‌اند؛ امریکایی‌ها و اروپایی‌ها. امریکایی‌ها به دلیل سیاست‌های واشنگتن و اروپایی‌ها به دلیل سیاست‌های امریکا».
همین روند ناموزون از ۱۸ اردیبهشت ماه امسال (روز خروج امریکا از توافق هسته‌ای میان ایران و ۱+۵) تاکنون نیز تکرار شده است به طوری که هیچ رویه مشخص و مدونی از سوی دولت در مواجهه با فرصت سوزی اروپایی‌ها طی هفت ماه اخیر مشاهده نشده است.
نخست دولت دوازدهم یک ضرب الاجل برای اروپایی‌ها تعیین کرد و امروز ماه‌ها بعد از انقضای ضرب‌الاجل تعیین شده، بدون آنکه اقدامات خاصی را در جهت تأمین منافع مالی، بانکی و اقتصادی طرف ایرانی صورت داده باشند، وزیر امورخارجه و سایر مسئولان وزارت خارجه از میزان همکاری اروپایی‌ها اظهار رضایت کامل کرده و ضرورت ادامه همکاری با اروپایی‌ها را طی ماه‌های آتی مطرح می‌کنند.
مماشات ملال‌آور با اروپایی‌ها
مماشات بحث‌برانگیز با اروپایی‌ها به امید آنکه این کشور‌ها مجاب شوند گشایشی برای عادی‌سازی حداقلی بانک‌های ایرانی با کشور‌های دیگر ایجاد کنند در حالی است که اخیراً روزنامه معتبر نیویورک‌تایمز در گزارشی مفصل بیان می‌کند: «اروپایی‌ها به ایرانی‌ها می‌گویند منتظر بمانید تا دوره ترامپ تمام شود!»
گزارش این روزنامه امریکایی البته با بسیاری از واقعیت‌های صحنه بین‌الملل هم تطابق دارد کمااینکه با گذشت هفت ماه از زمان خروج امریکا از برجام اروپایی‌ها همچنان برای ایجاد یک سازوکار مشخص وعده آینده نامعلوم را ارائه می‌دهند.
گزارش دیگری که نشان می‌دهد اروپایی‌ها همچنان فاقد اراده لازم برای اجرای تعهدات خود و همچنین ایجاد یک سازوکار مناسب برای احقاق حقوق حداقلی طرف ایرانی هستند و همچنین اروپایی‌ها هیچ‌گاه از منافع مشترک خود با امریکا در جهت ضربه زدن به جمهوری اسلامی ایران عدول نکرده و راهبردی بر مبنای «تضعیف برگ‌های اقتدار ایران- استمرار تعطیلی صنعت هسته‌ای ایران- اجرای یک جانبه تعهدات برجام تنها توسط ایران» را اجرایی می‌کنند گزارش روز جمعه رویترز است که البته با سانسور روزنامه‌های امروز جریان غرب‌زده داخلی روبه‌رو شد.
رویترز با تأکید بر اینکه دور زدن تحریم‌ها توسط اروپا، با تأخیر از ۲۰۱۹ آغاز می‌شود، نوشت: «آماده شدن سازوکار مالی دور زدن تحریم‌های امریکا تا ۱۳ آبان به صورت نمادین است و تا اوایل سال ۲۰۱۹ عملیاتی نخواهد شد.»
الزام به اروپا با اهرم‌های غیرشعاری
تیم مذاکره کننده کشورمان باید اروپایی‌ها را بعد از گذشت شش ماه ملزم به اجرای اقداماتی کنند که «آثار» و «نتایج» آن «آنی» و «نه موکول به ماه‌های آتی» باشد. نیویورک تایمز در ادامه می‌نویسد: «اروپایی‌ها به ایران فشار می‌آورند که قویاً به مفاد توافق اتمی - برجام - پایبند بماند و از دادن بهانه به دست ایالات متحده و اسرائیل برای آغاز جنگ- که یک نگرانی فزاینده است - خودداری کنند.»
ذوق‌زدگی متوالی از رفتار ایران
فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجه اتحادیه اروپا اواخر هفته گذشته گفت: «برجام یکی از دستاورد‌های دیپلماسی چندجانبه است.» شبیه این عبارت را از روز امضای برجام تاکنون، به ویژه بعد از خروج ایالات متحده امریکا از توافق هسته‌ای، بار‌ها از مقامات اروپایی شنیده‌ایم؛ عبارتی که نشان می‌دهد حفظ برجام- و نه اجرایی کردن تعهدات- یک اولویت تمام‌عیار برای اروپایی‌ها می‌باشد. با این توضیح که کشور‌های اروپایی هیچ کدام از تعهدات ده‌گانه خود در پیوست دوم برجام را از مقطع زمانی روز اجرای برجام تا زمان خروج امریکا از آن اجرایی نکرده و بعد از خروج امریکا، تنها تلاش کرده‌اند تا با ارائه وعده‌های نسیه طرف ایرانی را همچنان پایبند به تعهدات خود نگه دارند.
در واقع امریکا با اطمینان از اینکه اروپایی‌ها اجازه نخواهند داد طرف ایرانی از برجام خارج شود، بدون پرداخت کمترین هزینه‌ای از برجام خارج شد.
مسئله مهمی که نشان می‌دهد اروپایی‌ها کمترین اراده‌ای برای اجرای تعهدات خود در قبال جمهوری اسلامی ایران ندارند این است که طی شش ماه اخیر (از ۱۸ اردیبهشت ماه تاکنون، روز خروج امریکا از برجام) نه تنها بسته‌ای برای رفع مشکلات بانکی- تجاری ایران ارائه نداده‌اند بلکه امروز در آستانه وضع تحریم‌های ۱۳ آبان امریکایی‌ها برای تسهیل تجارب با ایران (SPV) سازوکار جدیدی را به طرف ایرانی پیشنهاد داده‌اند.
در مقابل مسئولان سیاست خارجی کشورمان ابراز امیدواری کرده‌اند این سازوکار تا پیش از چهارم نوامبر یعنی موعد اعمال دور جدید تحریم‌های امریکا عملیاتی شود، البته در این میان عده‌ای معتقدند اقدام اروپایی‌ها یک ژست سیاسی برای نگه داشتن ایران در برجام است و تنها به استمرار تعطیلی صنعت هسته‌ای و اجرای یک طرفه تعهدات برجامی توسط کشورمان خواهد انجامید.
نکته جالب آنکه مسئولان امریکایی در اظهارات مختلف نسبت به برنامه اروپایی‌ها برای ایجاد یک سازوکار مالی موازی با سوئیفت انتقاد کرده و آن را فاقد اعتبار لازم عنوان کرده‌اند، حتی نماینده و سفیر امریکا در اتحادیه اروپا با تأکید بر اینکه سازوکار ویژه اروپا برای حفظ برجام مؤثر نخواهد بود، می‌گوید: «شرکت‌های اروپایی باید بین ایران و امریکا یکی را انتخاب کنند.»
فرصت‌سوزی مستمر اروپایی‌ها با هدف گرفتن فرصت‌های ایران
با بررسی دقیق رفتار اروپایی‌ها حداقل از روز امضای برجام تاکنون که از یکسو هیچ کدام از تعهدات ده‌گانه خود را اجرایی نکرده و از سوی دیگر بعد از گذشت هفت ماه از زمان خروج امریکا از برجام بسته‌ای با قابلیت اجرایی مناسب برای تأمین منافع طرف ایرانی صورت نداده‌اند، می‌توان گفت: وعده‌های امروز دیپلمات‌های اروپایی جهت مقابله با تحریم‌های نفتی امریکا به طرف ایرانی نیز بیشتر نمادین می‌باشد و با هدف به استمرار کشاندن تعطیلی صنعت هسته‌ای و گرفتن فرصت‌ها از طرف ایرانی جهت توقف اجرای تعهدات برجامی است.
