جوان آنلاین: سازمان هواشناسی گزارش داده با ورود موج هوای گرم به کشور، دمای هوا به‌شدت بالا رفته است و در بعضی مناطق تا ۵۰درجه هم اتفاق می‌افتد. بر اساس این گزارش استان‌های سمنان، قم، اصفهان و یزد با تداوم هوای گرم مواجه خواهند بود و دمای تهران به بیش از ۴۰درجه می‌رسد و در جنوب پایتخت ممکن است دمای بیشتری ثبت شود. پیش‌بینی شده دمای هوا در اهواز به ۵۰درجه برسد. به گفته رئیس مرکز ملی پیش‌بینی وضع هوای سازمان هواشناسی، علاوه بر افزایش محسوس دمای هوا در شمالغرب، غرب و جنوب‌غرب ایران، باد شدید هم در برخی مناطق می‌تواند منجر به گردوخاک و کاهش کیفیت هوا شود. بر همین اساس برای استان‌های خراسان جنوبی و سیستان‌و‌بلوچستان هم پدیده گرد و غبار و باد شدید پیش‌بینی شده است. اما نباید فراموش کرد بخشی از گرما و بروز گرد و غبار‌ها به سدسازی‌های زیاد و عدم مدیریت درست آب در کشور و خشک شدن تالاب‌ها باز می‌گردد.
سیستان‌و‌بلوچستان امروز درگیر باد‌های ۱۲۰ روزه است که به ۱۸۰ روز رسیده و بروز طوفان‌های عظیم گرد و غبار شرایط بسیار سختی را برای ساکنان این منطقه به وجود آورده است. شاخص کیفیت هوا در برخی نواحی این استان در حالت خطرناک قرار دارد و کم آبی و خشکسالی زندگی تمام موجودات زنده را در نقاط مختلف آن تهدید می‌کند.
یکی از مهم‌ترین علل بروز گرد و غبار در این منطقه، خشک شدن تالاب‌هایش است که روزگاری محل زندگی انواع جانوران و پرندگان و سرچشمه حیات و سرسبزی بودند. خشک شدن تالاب هامون جازموریان نه تنها اکوسیستم منطقه را از بین برده، بلکه منبع اصلی وقوع طوفان‌های ریزگرد در شهرهایی، چون ایرانشهر، دلگان و بزمان شده است. پرواز ریزگرد‌ها در این مناطق، پیامد مستقیم از بین رفتن پوشش گیاهی و رطوبت ناشی از تالاب است که موجب بروز مشکلات زیست‌محیطی شده است. حجت الاسلام‌والمسلمین حمید بامری، امام‌جمعه شهر دلگان علت تبدیل شدن تالاب جازموریان به کانون تولید ریزگرد‌ها را خشکسالی‌های مداوم و مدیریت نادرست منابع آبی می‌داند که زندگی ساکنان محلی را با چالش بزرگی مواجه کرده است.
حالا در بیشتر روز‌های سال، مردم دلگان دمایی بین ۴۵تا ۵۰درجه را تحمل می‌کنند. اتفاقی که به گفته سید‌رضا موسوی، کارشناسان محیط‌زیست، خشک‌شدن تالاب جازموریان و وزش باد‌های گرم و سوزان یکی از علل این دمای بالاست زیرا باد‌ها دیگر هیچ رطوبتی ندارند و به گرمای هوا ضریب می‌دهند. وی تأکید می‌کند، خشک شدن تالاب‌ها هم به ساخت سد‌های متعدد و غیر کارشناسی باز می‌گردد. سد‌هایی که جلوی جریان آب به سمت تالاب‌ها را گرفتند و کم‌کم جازموریان را خشک و بی‌جان کردند.
با تمام این تفاسیر، کارشناسان متفق‌القول معتقدند، وضعیت کنونی قابل مدیریت است، به شرطی که فکر، برنامه و اراده‌ای قوی پشت آن باشد. جازموریان می‌تواند دوباره زنده شود. چون این تالاب فقط یک پهنه آبی نیست، بلکه قلب تپنده منطقه است، مایه امید و آرامش مردم است و احیای آن یعنی نجات هزاران زندگی.
هورالعظیم در آتش
وقتی از جنوب شرق ایران به جنوب غرب می‌رویم به خوزستان می‌رسیم که با دمای نزدیک به ۵۰ درجه، عنوان داغ‌ترین استان کشور را به خود اختصاص داده است. این گرما در کنار مختل کردن زندگی شهروندان موجب بروز آتش‌سوزی‌های متعدد در نقاط مختلف آن شده است. چند روز پیش، بعد از آتش‌سوزی‌هایی که دامن هورالعظیم را گرفته بود، استاندار خوزستان در بازدید از این تالاب گفت: «منشأ آتش‌سوزی‌هایی که اکنون وجود دارد از خاک عراق است. دریاچه‌ای که آنجا وجود دارد باید از طریق رودخانه دجله پر و فضا سیراب شود تا هنگامی که دما بالا می‌رود خود اشتعالی به حداقل برسد.»، چون در بخش ایرانی هورالعظیم تا حدودی آب وجود دارد، موجب شده باور کنیم ما مشکلی نداریم. نکته حائز اهمیت اینکه هورالعظیم یک تالاب است و برای زنده ماندن نیازمند همراهی و هماهنگی عملیاتی و سیاسی دو دولت ایران وعراق می‌باشد. مدت‌هاست که خوزستان درگیر گردوغبار‌های وقت و بی‌وقت بوده و همین امر زندگی را برای شهروندان به شدت سخت کرده است.
روز‌های سخت اصفهان بدون گاوخونی
سازمان هواشناسی برای مرکز ایران هم پیش‌بینی کرده روند افزایش نسبی دما و تداوم استقرار هوای گرم تابستانی در هفته جاری ادامه داشته باشد. در حال حاضر دمای شهر اصفهان به ۴۰ درجه رسیده و خور و بیابانک با دمای ۴۴ درجه گرم‌ترین نقطه استان گزارش شده‌اند.
اما اصفهان هم بخشی از گرما و روز‌های سوزانش را متأثر از خشک‌شدن زاینده‌رود و تالاب‌هایی می‌داند که در دهه‌های قبل نقش یک کولر و تلطیف کننده را بر عهده داشتند. در مورد تالاب بین‌المللی گاوخونی که در انتهای حوضه آبریز زاینده‌رود قرار داد خوب است بدانیم این اکوسیستم در دوره سوم زمین‌شناسی به وجود آمده و تنها دریاچه آب شور دائمی در فلات مرکزی و دل کویر واقع شده است.
این تالاب که در سال ۱۳۵۴ در کنوانسیون رامسر به ثبت رسیده از جمله تالاب‌های طبیعی و بین‌المللی به شمار می‌آید که دارای کارکرد‌ها و ارزش‌های بسیاری از جمله حمایت از تنوع‌زیستی، منظره و چشم‌انداز، تغذیه سفره‌های آب زیر‌زمینی، تعدیل آب و هوا، کاهش آلودگی ها، جلوگیری از تشکیل کانون ریزگرد، مهار فرسایش بادی و ترسیب کربن می‌باشد. شاید همین ویژگی‌های تالاب کافی باشد تا بدانیم چقدر از اتفاقات ناگوار کنونی به خاطر از بین رفتن آن است. احیای تالاب‌ها می‌تواند باعث جبران برخی کمبود‌های طبیعت شود و نقصان‌های پیش آمده در طبیعت را جبران کند. ضمن اینکه به‌دلیل جایگاه خاصی که ماهیگیری در برخی تالاب‌های کشور دارد، احیای آنها می‌تواند تأثیر مثبتی بر مشاغل وابسته به آن و وضعیت گردشگری داشته باشد و در نتیجه به شرایط اجتماعی، جغرافیایی، فرهنگی و زیست‌محیطی آن مناطق کمک کند. در ایران ۱۴۳تالاب وجود دارد که طی سال ۹۷با هماهنگی وزارت نیرو تحت عنوان پیوست قانون حفاظت از تالاب‌ها ثبت شدند و مجموع این تالاب‌ها ۳ میلیون هکتار وسعت دارند. از میان این ۱۴۳تالاب ۲۵مجموعه تالابی در کنوانسیون رامسرثبت شده‌اند و ۴/۱ میلیون هکتار وسعت دارند همچنین ۴۵تالاب کشور می‌تواند منشأ گرد و غبار باشند و از نظر مساحت نیز ۲ میلیون‌و صد هزار هکتار را در برمی‌گیرند.
