جوان آنلاین: زنگ شروع مدارس به صدا درآمده، اما تجربیات سال‌های گذشته و عدم ایجاد تغییرات در شرایط موجود، دلیل خوبی است تا نگرانی‌ها قبل از شروع سال تحصیلی جدید اوج بگیرد. خصوصاً وقتی آمار‌ها نشان می‌دهد تراکم جمعیت کلاس‌ها همچنان بیش از حد استاندارد است و این نمی‌تواند امیدی برای آموزش مطلوب و ایده‌آل ایجاد کند.
جمعیت دانش‌آموزی رشد کرده، این اتفاق فوق‌العاده‌ای است، حتی اگر تعداد زیادی از این جمعیت را اتباع تشکیل داده‌باشند، چراکه بالا رفتن جمعیت دانش‌آموزی به معنای کاهش بی‌سوادی در کشور است، اما به شرط آنکه در کنار این رشد قابل‌توجه، فکری هم برای کمبود معلمان جهت آموزش شده‌باشد، اما در کنار این رشد، کمبود معلم همچنان داستانی تکراری است، درست مثل تراکم بالای کلاس‌های درسی که هر دو مورد می‌تواند کیفیت آموزش را کاهش دهد.
بار‌ها و بار‌ها کارشناسان آموزشی درباره تبعات منفی تعداد زیاد دانش‌آموزان حاضر در کلاس، هشدار دادند و والدین نیز از این موضوع ابراز نگرانی کردند، اما گویا مسئولان امر، درک درستی از آن نداشتند، که اگر داشتند همه عزم خود را برای حل این مسئله به کار می‌گرفتند و اتفاقات بهتری را در مدارس دولتی رقم می‌زدند.
مهرماه امسال نیز کلاس‌های درس شلوغ خواهد بود، کلاس‌هایی که گاه تعدادشان به ۵۰ نفر هم می‌رسد! تراکم بالای کلاس‌ها عمدتاً در مقطع ابتدایی اتفاق می‌افتد، رضوان حکیم‌زاده، معاون آموزش ابتدایی در این رابطه می‌گوید ۶۰ درصد کلاس‌های درس بالای ۲۶ نفر جمعیت دارد، یعنی از حد استاندارد بالاتر است. این یعنی در سال‌های گذشته نیروی انسانی و کلاس به اندازه کافی ایجاد نشده و حالا به ناچار کلاس‌هایی با تراکم بالا تشکیل شده که این خلاف قانون است!
۷ هزار و ۷۰۰ کلاس درس با جمعیت بالای ۴۰ نفر
مصوبه ۸۸۶ شورای عالی آموزش‌و‌پرورش، تراکم مطلوب کلاس درس را ۲۰ نفر تعریف کرده است، در این مصوبه گفته شده که حداکثر تراکم قابل قبول، ۲۶نفر است و هیچ کلاسی نباید با جمعیت بیشتر از ۲۶نفر برگزار شود. با این حال اما، شاهد آن هستیم که به دلیل کمبود معلم و مسائل دیگر، تعداد دانش‌آموزان در بسیاری از کلاس‌ها، از ۴۰ نفر هم بیشتر می‌شود! موضوعی که عملاً نشان می‌دهد مصوبات شورای عالی آموزش و پرورش در خود این وزارتخانه و در محیط مدارس هیچ کاربردی ندارد!
روز سه‌شنبه، رضوان حکیم‌زاده، معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش در میزگرد آموزشی بررسی راهکار‌های ارتقای کیفیت مدارس دولتی در شورای عالی آموزش و پرورش گفت: «۶۰ درصد کلاس‌های درس بالای ۲۶ نفر جمعیت دارد؛ یعنی از حد استاندارد بالاتر است.» او ادامه داد: «باید در وهله اول به معنای عدالت آموزشی توجه کنیم که فراهم کردن آموزش برای همه دانش‌آموزان و در مرحله دوم ارتقای کیفیت آموزشی است.» حکیم‌زاده اظهار کرد: «این اشتباه است که گمان کنیم مشکل یادگیری دانش‌آموزان از معلم است، حال آنکه تراکم بالای کلاس‌های درس باعث یادگرفتن دانش‌آموزان می‌شود. اکنون ۷ هزار و ۷۰۰ کلاس درس با جمعیت بالای ۴۰ نفر داریم و برای رسیدن به عدالت آموزشی باید تراکم بالای کلاس‌های درس را کاهش داد.»
معلمان عاصی
تراکم بالای دانش‌آموزان در کلاس درس همواره از سوی معلمان به عنوان یکی از عوامل کاهش کیفیت در آموزش اعلام می‌شود به گونه‌ای که با حضور ۴۰ الی ۵۰ دانش‌آموز در کلاس درس، بخش عمده‌ای از انرژی و زمان معلم صرف کنترل دانش‌آموزان می‌شود. بدون شک بسیاری از معلمان مدارس دولتی، معلمانی باکیفیت‌تر و همچنین آموزش‌دیده‌تر هستند، اما وقتی همین معلم توانمند را به کلاس ۴۰ نفره می‌فرستند، نمی‌تواند آنطور که باید و شاید از عهده مدیریت کلاس و ارائه آموزشی باکیفیت بربیاید. نرگس ملک‌زاده، کارشناس آموزش در این رابطه می‌گوید: «فراهم کردن شرایط مطلوب تدریس و تحصیل برای معلم و دانش‌آموز از جمله وظایفی است که گاه از سوی مسئولان به درستی انجام نمی‌شود، تراکم بالای کلاس درس مانع از شکل‌گیری آموزشی باکیفیت و اثرگذار خواهد شد و این را نمی‌توان کتمان کرد.»
ابراهیم سحرخیز، معاون اسبق وزارت آموزش و پرورش نیز در این رابطه اظهار می‌دارد: «تراکم بالای کلاس‌ها برخی از معلمان را عاصی کرده است، مثلاً در اطراف تهران یکی از مدیران مدرسه گزارش داده‌بود که نسبت معلم به دانش‌آموزان یک به ۵۷ نفر است که در نتیجه همه این‌ها آموزش لطمه می‌بیند.»
والدین نگران
بسیاری از والدین نگرانند و می‌پرسند چرا باید فرزندان آن‌ها در کلاس‌هایی با جمعیت بالا و غیراستاندارد، درس بخوانند. البته برخی از آن‌ها با پرداخت شهریه‌های چند ده میلیون تومان، فرزندشان را به کلاس‌های ۲۰ نفره می‌برند تا شرایط تحصیلی بهتری را برایش رقم بزنند، اما مگر همه، چنین شرایطی دارند؟
مادر یکی از دانش‌آموزان اول ابتدایی در این رابطه به «جوان» می‌گوید: «برای ثبت‌نام پسرم در مدرسه دو انتخاب داشتیم، یا باید او را در مدرسه دولتی و در کلاس‌های ۴۰ نفره ثبت‌نام می‌کردیم یا اینکه با پرداخت ۷۰ میلیون تومان شهریه، اسمش را در مدرسه غیردولتی می‌نوشتیم تا در کلاس ۲۰ نفره و با امکانات آموزشی بهتری درس بخواند، اما متأسفانه حقوق همسرم کفاف پرداخت این شهریه را نمی‌دهد، به همین دلیل ناچار شدیم تا او را به مدرسه دولتی بفرستیم.»
او ادامه می‌دهد: «احساس می‌کنم در حق فرزندم بی‌انصافی شده‌است، چراکه اگر او هم در خانواده‌پولداری بود، می‌توانست به مدرسه غیردولتی برود و در شرایط بهتری درس بخواند. حالا عذاب وجدان دارم و نمی‌دانم برای او چه کاری انجام
دهم.»
مادر یکی از دانش‌آموزان دوم ابتدایی نیز در این رابطه می‌گوید: «سال اول ابتدایی اسم دخترم را در مدرسه غیردولتی نوشتم، اما امسال شهریه این مدرسه گران شد و از عهده آن برنیامدم. دخترم برای حضور در مدرسه جدیدش اضطراب دارد و من مدام از خودم می‌پرسم آیا معلم کلاس می‌تواند ۴۰ دانش‌آموز را کنترل کند و همزمان هم به آن‌ها درس بدهد؟»
چه کسی مقصر است؟
آذرماه سال گذشته، رضامراد صحرایی به «جوان» گفت: «در شهرستان‌های تهران به دلیل مهاجرت، تراکم کلاسی بالاست. از سوی دیگر کمبود فضا داریم. می‌توانیم معلم تأمین کنیم، اما به تعداد کافی مدرسه نداریم. مدرسه هم طوری نیست که فوراً بشود آن را ساخت.» او همچنین با بیان اینکه تراکم کلاسی در عمده مدارس دولتی بیش از استاندارد تعیین شده‌است، اظهار کرد: «باید تراکم کلاسی استاندارد رعایت شود و در این موضوع با یکدیگر هم‌عقیده‌ایم، اما عاملش آموزش‌و‌پرورش است یا سایر نهادها؟»
چندین سال است عملکرد سازمان اداری و امور استخدامی و سازمان برنامه‌و‌بودجه در مواجهه با آموزش و پرورش مورد انتقاد قرار می‌گیرد، اینکه هیچ‌گاه متناسب با قانون و استاندارد‌های مصوب شورای عالی آموزش‌و‌پرورش، بودجه و امکانات، اختصاص نمی‌دهد و امکان جذب نیروی انسانی را مهیا نمی‌سازد. در چنین شرایطی کم و کاستی‌هایی رخ می‌دهد که کلاس‌های بسیار پرتراکم و پرجمعیت در مدارس دولتی را ایجاد می‌کند. بدون شک باید سازمان‌ها و نهاد‌های مختلف برای حل این مسئله همکاری کنند تا کودکان و نوجوانان کشور و این نسل آینده‌ساز، هر چه بهتر و همچنین در شرایط استانداردی، تعلیم و تربیت ببینند.
