جوان آنلاین: امسال در شبکه ۲ شاهد تولید برنامهای ساده و خلاقانه در ماه محرم به نام «روضه خانگی» هستیم. روضهای که جمعیت زیادی از سخنرانان و مداحان معروف ندارد. بیشتر پامنبریها نوجوانان هستند که در کنار خانوادههای خود جلو نشستهاند و در فضای ساده و بیآلایش بعد از سخنرانی کوتاه روحانی واعظ، شاعران مدیحهسرایی و شعرخوانی میکنند و این حضور شاعران به جای مداحان جالب توجه است. اتفاقی مهم که باید بهطور خاص بدان پرداخت، زیرا بعضاً شاهدیم توجه به مداحی در روضهها زیادتر از پرداختن به محتوا میشود و گاهی همین باعث شده انحرافاتی در دستگاههای مداحی ایجاد شود که در دهههای اخیر هم خیلی از آن گفته شده، موضوعی که حتی شهید مطهری در کتاب «حماسه حسینی» بدان پرداخته است. هنر مداحان اغلب روضهخوانی و لحن و صداست، اما اینکه یک شاعر بتواند در نگاهی موجز و منطقی به تصویرسازی ذهنی برای مخاطب کمک کند، آن هم بدون اینکه از هنرهای آوایی و سیستم صوتی استفاده کرده باشد، بسیار مرتبه بالاتری دارد. البته ناگفته نماند مداحان هم از همان اشعار استفاده میکنند، اما اینکه شاعران باسوادی که معنای کلام و قطار کلمات را میفهمند، بیشتر دیده شوند، اتفاق خوبی است، چراکه خواهناخواه مخاطب را به مطالعه و تحقیق وامیدارند، نه اینکه تنها از نظر آوا و صدا مخاطب با آنها همراهی کند. در همین رابطه سال گذشته در شبکه استانی اصفهان اتفاق جالبی افتاد که با اقبال عمومی هم مواجه شد. این شبکه ظهر تاسوعا جلسه هیئت قدیمی باسابقه بنیفاطمه را به نمایش گذاشت که در آن با حضور مردم از اقشار مختلف، شاعران مرثیهخوانی میکردند و حاضرین را هم به هیجان و هم به گریه میانداختند. مرثیههای جوانپسند و نخبهپسند که واژهآرایی کلمات را در ذهن مخاطب به رزم میآوردند که بسیار دلنشین و تأثیرگذار بود.
کربلا یک حماسه است، اما اینکه آن را چگونه برای نسل کنونی که فرزند رسانه تعبیر میشود، روایت کنیم تا گرفتار انحرافات یا پسزدگیها نشوند مهم است. سالها پیش تلویزیون در برنامههای نوجوانانه خود تلهتئاترهای زیبایی از کربلا را به نمایش میگذاشت که فارغ از زیادهگویی و اتلاف وقت در هنرمندی نویسندگان و بازیگرانش، ماجرای شخصیتهای کربلا را به تصویر میکشیدند، آن هم با کمترین هزینه و بیشترین تأثیر. در حالی که گاهی با هزینههای هنگفت آثاری تولید میشود که در ذهن ماندگاری ندارند، چه برسد به اینکه موجساز و انگیزهپرداز شوند. فراموش نکنیم کربلا مانند موتور محرکهای است که برای استفاده از آن نیاز به هنر و هنرمندی است، اما قبل از هر چیز باید به یاد داشته باشیم عاشورا یک حماسه است، نه فقط یک غم، بلکه همانند عشقی است که غمش دوست داشتنی است و محرک عاشق برای رسیدن به معشوق است، پس باید از این اتفاق که ظرفیت زیادی دارد درست استفاده کرد.
با شروع ایام محرم و برپایی خیمههای عزاداری در مساجد و حسینیهها، رسانه ملی هم رنگ و بوی عزاداری به خود گرفته و با ویژهبرنامههایش نشان داده که فصل جدید مناسبتی آغاز شده است و تولیدات سیما به آن سمت هدایت میشود.
با وجود این، مهم است که برنامههای تلویزیون بهگونهای نباشند که فرد مدام شبکهها را عوض کند یا سراغ تلفن هوشمند برود و با ورود به فضای مجازی از محتوای پیامی که رسانه ملی در حال انتشار آن است فرار کند. درست است محرم را با غم میشناسیم، اما جنس این غم با غمهای دنیایی و افسردگیهای آن تفاوت دارد. ماه محرم ماه حماسه است و این حماسهای است که روح دارد و باید به مخاطبان به درستی انتقال یابد. امام خمینی فرموده بود محرم و صفر اسلام را زنده نگه داشته است و این به خاطر بار حماسی آن است که این ایام به مخاطب خود در هر دین و آیینی که هست انتقال پیدا میکند، باری که یک نیاز فطری است.
واقعه کربلا بود که طی قرنها نگذاشت اسلام، مسلمانان و البته بشریت دچار انحراف شود. کربلا در توصیف حضرت زینب، جز زیبایی و معرکه عشق نبود، پس انتقال این مفهوم هم یک هنر است و نباید تنها در قالب عزاداری باشد.