تجزیه و تحلیل دادهها از مواضع جریانات و جناحهای سیاسی، کنشگری فعالان مستقل سیاسی، فهرستهای انتخاباتی گروهها و جمعیتهای سیاسی- اجتماعی و بررسی میدانی- مردمی فضای انتخاباتی کشور در دوسه هفته اخیر حکایت از آن دارد که عرصه انتخابات دوازدهم مجلس شورای اسلامی، نوعی پوستاندازی سیاسی- انتخاباتی است که در حال گشودن فصل تازهای از انتخابات کشور است. ساختار قانونی و فرایند اجرایی انتخابات در جمهوری اسلامی ایران به گونهای است که ضریب خطای انتخاباتی در تناسب با برخی کشورهای مدعی که بیش از یک قرن نظام انتخاباتی دارند، بسیار پایین و از این جهت است که مهندسی انتخابات در آن قابل تصور نیست و از جهت دیگر، در واقع مردم با حضور در انتخابات مجلس در سه حوزه: ۱- قانونگذاری ۲- نظارت بر اجرای قانون ۳- رأی اعتماد به اعضای هیئت دولت و حق سؤال و استیضاح از آنان، نقشی حقیقی، تعیینکننده و تأثیرگذار در فرایند حکمرانی جامعه دارند.
انتخابات دوازدهم مجلس از دو منظر معادلات سیاسی عرصه روابط بینالملل و مواضع و کنشگریهای جریانات سیاسی- اجتماعی داخل کشور، از ضریب اهمیت فوقالعادهای برخوردار شده است. از یک سو عبور موفقیتآمیز و مقتدرانه انقلاب اسلامی و نظام ولایی برخاسته از آن از مرز ۴۰ سالگی و برخوردارشدن از جایگاه و نقش تعیینکننده در معادلات سیاسی- اجتماعی- امنیتی منطقهای، فرامنطقهای و بینالمللی، دستگاه محاسباتی نظام سلطه جهانی را با کلافگی و سردرگمی همراه با اضطراب و تشویش مواجه کرده و از دیگر سو، با تجربه موفقیتآمیز بیش از ۴۰انتخابات در ۴۵سال کشور که رکوردی استثنایی در جهان دموکراسی است، به جایگاهی برجسته در نظام بینالملل دست یافت. دوازدهمین انتخابات مجلس در نوع حضور و پهنه وسیع کنشگری انتخاباتی چه در حوزه نامزدها و چه در حوزه مردم و بدنه هرم جامعه، ویژگیهای برجسته و بدیعی نسبت به چند دوره انتخابات پیشین مجلس شورای اسلامی دارد، از جمله:
- حضور چهرههای نو با افکار و اندیشههای نو در حوزههای اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی.
- تکرارینبودن بخش عظیمی از نامزدهای انتخاباتی و شکستهشدن حلقه بسته چندصدنفری کاندیداها در انتخابات.
- فهرستهای متنوع و متکثر انتخاباتی که بستر انتخاب بهتر را برای مردم مهیا میکند.
- حضور مطالبهگرانه مردم با انتخاب ترکیبی از نامزدهای مستقل و نامزدهای فهرستها.
- کمرنگشدن نقش پدرخواندگان سیاسی - انتخاباتی جناحهای مدعی که بیجهت هزینههایی سیاسی- اجتماعی برای نظام انتخاباتی ایجاد میکردند و تشویش اذهان را موجب میشدند.
- عبور از سنت خودساخته و نامأنوس و تبعیضآمیز سر فهرستمحوری که در صورت راهیابی به مجلس، این امر برایشان مشتبه میشد که از دیگر نمایندگان نمایندهترند!
این ویژگیها سبب شد فصل تازهای در پدیده انتخابات کشور گشوده شود و انتخابات را بیش از پیش به عرصه مطالبهگری مردم تبدیل کند و مردم انگیزهمندانه با احساس مشارکت در فرایند حکمرانی حکومت و با شور بیشتری در عرصه این انتخابات حضور مییابند.
برگزاری انتخابات مجلس خبرگان رهبری، انتخابات مجلس قانونگذاری و انتخابات ریاستجمهوری اثبات عینی و مابهازای بیرونی و واقعی این گزاره است که در نظام جمهوری اسلامی ایران، مردم در بطن حکمرانی جامعه از تعیین رهبری تا تعیین نمایندگان مجلس قانونگذاری و نظارت بر اجرای قانون و تعیین رأس و ارکان اجرایی دولت نقشی اساسی و تعیینکننده دارند و این نقش بیبدیل تعیینکنندگی مردم متضمن حفظ توأمان دو نحله هویتی «جمهوریت» و «اسلامیت» نظام است که رهبر عظیمالشأن انقلاب بر این دو نحله هویتی نظام جمهوری اسلامی ایران صراحت، ابرام و اصرار دارند.
* مشاور رئیسجمهور در دولتهای نهم و دهم