ماجرای کارت سوخت و دفاع وزیر نفت از خود در مجلس از آن حکایتهای جالبی است که در حافظه تاریخی اقتصاد ایران باید ثبت شود. وقتی در مجلس از زنگنه درباره حذف کارت سوخت سؤال شد، او گفت که من کارت سوخت را حذف نکردم؛ کار دولت بود و او فقط اجرا کرده و مجلس وقت هم اعتراضی نداشت، پس او بیتقصیر است. گویا وزیر محترم از خاطر مبارک بردهاند که چگونه به کارت سوخت حمله میکردند و آن را زائد میدانستند که تنها کاراییاش، «اذیت کردن» مردم است.
او که در ابتدای دولت یازدهم از کارت سوخت و نقش آن در کاهش مصرف سوخت تمجید میکرد، به یکباره به منتقد اصلی آن تبدیل شد و همه کار کرد تا کارت سوخت حذف شود. به عنوان مثال زنگنه در تاریخ هفتم تیرماه ۹۵ اینگونه کارت سوخت را تخریب کرد: «بهتر است یک چیز به شما بگویم، کاری را که هیچ کس در دنیا انجام نمیدهد و تنها ما انجام میدهیم، باید به آن شک کنیم و برعکس کاری را که در همه جای دنیا انجام میشود، اگر انجام ندادیم نیز باید به آن شک کنیم. هیچکس در دنیا از سامانه هوشمند سوخت استفاده نکرده است.»
حتماً آقای زنگنه به یاد دارند در روزهایی که یکتنه برای حذف کارت سوخت شمشیر میزدند، حتی وزارت کشور هم خواستار باقی ماندن این ابزار مدیریت مصرف شد، فارغ از اینکه مرغ وزارت نفت یک پا داشت. اتفاقاً وقتی دولت با پیشنهاد زنگنه کارت سوخت را حذف کرد، مجلس قبل دوباره کارت سوخت را احیا کرد، اما دولت برای آنکه بر سر موضع خود بماند، کارت سوخت را با یک نرخی کردن بنزین «عقیم» کرد تا عملاً کارایی آن از بین برود؛ با همین زیرکی و رندی بود که زنگنه میگوید کارت سوخت حذف نشده بود!
او راست میگوید، کسی کارت سوخت را حذف نکرد، ولی مکانیزم سوختگیری بهگونهای طراحی شد که عملاً کارت سوخت، یک کارت بیخاصیت شود. اما اوج اظهارات عجیب وزیر نفت در مجلس، آنجا بود که فرمودند حذف کارت سوخت تأثیری بر افزایش مصرف سوخت نداشته است! فیالجمله، زنگنه با مطرح کردن چنین ادعایی سعی کرد انتقادهای افزایش شدید مصرف بنزین پس از عقیمسازی کارت سوخت را بیارتباط با تصمیم و عقیده اش بداند و اینگونه جا بیندازد که مصرف به خودی خود افزایش پیدا کرده است.
او بهتر از هر کس دیگری میداند که نقش کارت سوخت در مدیریت مصرف بنزین به چه میزان بوده است، بهطوریکه خودش نیز یکبار به آن اعتراف کرده بود. اگر جناب وزیر معتقد است حذف کارت سوخت ارتباطی به افزایش مصرف بنزین ندارد، پس بهتر است به این پرسش پاسخ دهد که اگر اینگونه است چگونه با احیای کارت سوخت، میزان مصرف بنزین حداقل ۲۰ میلیون لیتر – پیش از کرونا- کاهش پیدا کرد و ظرفیت صادرات بنزین را به ۳۰ میلیون لیتر افزایش داده است؟ همان بنزینی که صادر میشود و این روزها بخش مهمی از درآمدهای ارزی را تأمین میکند. اگر حذف کارت سوخت تأثیری بر افزایش مصرف بنزین نداشته، پس چگونه است که احیای آن، یکتنه مصرف بنزین را کاهش داده است؟!
موضوع بسیار سادهتر از آن چیزی است که بتوان تصورش را کرد؛ زنگنه میداند با تصمیم و دیدگاهش نسبت به تصمیم دولت قبل چه خسارتی به کشور وارد کرده و حالا که اعداد به میان آمده است، میگوید اصلاً نه به من مربوط است و نه ارتباطی به افزایش مصرف دارد. همانگونه که قرارداد فار ۱۱ با توتال فرانسه و ضرر ۳۵ میلیارد دلاری را به گردن نظام میاندازد، خود را از حذف کارت سوخت نیز مبرا میداند و بهگونهای اظهارنظر میکند که به نظر میرسد وزیر نفت جمهوری اسلامی ایران کسی جز او است!
خلاصه آنکه متهم نخست بیش از ۱۵۰ هزار میلیارد تومان ضرری که با حذف کارت سوخت به کشور تحمیل شده است، کسی نیست جز وزیر نفت. حالا او هرچند سعی دارد با فرافکنی و انداختن توپها به زمین دیگران خود را تبرئه کند، اما روزهای پاسخگویی به تصمیماتی که چیزی جز ضرر برای کشور نداشته است، دور نیست.