سرویس جامعه جوان آنلاین: هرچند همه مدارس استان تهران و البرز به جز فیروزکوه و دماوند تا پایان هفته در همه مقاطع تعطیل شدند، تعطیلات هم انگار راهحل مقابله با آلودگی هوای تهران نیست؛ شاهد این ادعا هم گزارش سایت شرکت کنترل کیفیت هوای تهران است که نشان میدهد به رغم دو روز تعطیلی در تهران، در نخستین روز از فصل زمستان شاخص آلودگی ذرات ۵ /۲ میکرون در اکثر مناطق تهران دوباره از ۱۵۰ گذشت و هوا برای همه افراد ناسالم شد! جالب اینجاست که هنوز بر سر منشأ آلودگی هوای تهران میان دستگاهها و مراکز ذیربط تفاهمی وجود ندارد و تنها نقطه اشتراک گزارشهای مراکز تحقیقاتی گوناگون این است، اصلیترین آلاینده هوای تهران که موجب ناسالم شدن آن میشود ذرات معلق زیر ۵/ ۲ میکرون هستند؛ اما بنابر برخی گزارشها همچون «گزارش سیاهه انتشار» منتشر شده از سوی شهرداری تهران، خودروهای سواری تنها ۴ /۱ درصد در انتشار ذرات معلق زیر ۵/ ۲ میکرون نقش دارند. این در حالی است که مطالعات دیگر تا حدود ۲۰ درصد برای خودروهای شخصی در آلودگیهای شهر تهران نقش قائلند! اما کدام یک از این گزارشها درست است و دلیل این همه تفاوت در گزارشهای منتشرشده از سوی شهرداری تهران و سایر مراکز علمی – تحقیقاتی چیست؟ آیا برخی منافع به طور مثال منافع اقتصادی پشتپرده این آمارهای متناقض در قالب گزارشهای علمی است؟
آلودگی هوا همه ساله مهمان کلانشهرها و به خصوص شهر تهران است. با وجود تکرار همه ساله روزهای ناسالم در ایام سرد سال و مطالعات متعدد و پیشبینیهای سازمان هواشناسی، تاکنون هیچ راهکار مناسبی برای مدیریت و کاهش روزهای ناسالم در کلانشهر تهران ارائه نشده است. از همه جالبتر تناقض فاحش آمارها و نتایج پژوهشهایی است که از سوی مراکز پژوهشی مختلف در رابطه با آلودگی هوای تهران وجود دارد! این تناقضها موجبشده تا تنها راهکاری که از دل جلسات کمیته اضطراری آلودگی هوا بیرون میآید طرحهای زوج و فرد یا تعطیلی مدارس باشد، اما برنامه اخیر ثریا درباره آلودگی هوا نظریههای تازهای درباره منشأ آلودگی هوا و شاید ریشههای فقدان اراده جدی برای مدیریت آن را ارائه داد؛ نظریههایی که از برخی جهات چندان هم غیرمنطقی به نظر نمیرسد.
سهم خودروهای سواری در آلودگی هوای تهران از ۴/ ۱ درصد تا ۲۰ درصد!
محمد کاظمی، پژوهشگر حوزه صنعت و محیطزیست هم در برنامه ثریا با مقایسه دو گزارش درباره آلودگی هوای تهران و با تأکید بر اینکه منشأ اصلی این آلودگی ذرات معلق زیر ۵/ ۲ میکرون است، گفت: «بررسی روزهای سالم و ناسالم شهر تهران در سال ۹۳ تا ۹۶ نشان میدهد علت اصلی آلودگی هوای شهر تهران ذرات معلق زیر ۵/ ۲ میکرون است که ۹۵ درصد منشأ آلودگی هوا در روزهای ناسالم را موجب میشوند.» وی با استناد به گزارش سیاهه شهر تهران که از سوی شهرداری تهران انجام شده است، در رابطه با منشأ ذرات معلق زیر ۵/ ۲ میکرون به گزارش دیگری از کار مشترک شهرداری تهران با دانشگاه شریف اشاره کرد و افزود: «براساس این کار علمی متوجه میشویم خودروهای شخصی چیزی نزدیک به ۲۰ درصد منشأ ذرات معلق زیر ۵/ ۲ میکرون را تشکیل میدهند، در حالی که گزارش سیاهه انتشار شهرداری تهران نقش خودروهای سواری را در تولید این آلاینده تنها ۴/ ۱ درصد اعلام میکند و بیش از ۵ درصد از این سهم را به خودروهای دیزلی میدهد. در حالی که این آدرس غلط است و به تصمیمات غلط منجر میشود.»
نکات مغفول مانده در یک پژوهش
این کارشناس محیطزیست دلیل اشتباه در گزارش شهرداری را هم اینگونه بیان کرد: «در این گزارش تنها منابع آلایندهای دیده شده که انسان در آن نقش دارد. در حالی که یکسری از ذرات معلق بر اثر پراکنش ذرات گرد و غباری است که از اطراف تهران میآیند و سهم ۵ تا ۱۰ درصدی این ذرات بسته به فصل در این گزارش دیده نشده است، نکته بعدی وجود ذرات معلق ثانویه است.»
به گفته کاظمی ذرات معلق یا آلایندههای اولیه ذراتی هستند که به طور مستقیم از اگزوز خودرو یا دودکش کارخانه بیرون میآیند، اما بخشی از این ذرات ابتدا به صورت گاز از اگزوز خودرو خارج میشوند، اما بعد در اثر واکنشهای شیمیایی که تولید میشوند این ذرات معلق، ذرات معلق ثانویه نام دارند. بین ۲۵ تا ۳۰ درصد ذرات معلقی که موجب آلودگی هوای تهران میشود هم همین ذرات معلق ثانویه است که در گزارشهای شهرداری هم پذیرفته شده، اما گزارش نهایی بیرون آمده تنها ۴ /۱ درصد از سهم آلاینده ذرات زیر ۵ /۲ میکرون را به خودروهای سواری میدهد.
واردات فیلتر ۱۰۰ میلیونی پشتپرده گزارشهای متناقض
بنا به تأکید کاظمی با پذیرش نقش بالای ۵۰ درصدی خودروهای دیزلی در آلایندگی هوای تهران راهکار موجود نصب فیلتر دوده است؛ این فیلترها وارداتی هستند و قیمت هر کدام ۱۰۰ میلیون تومان است. از نگاه این کارشناس محیطزیست ردپای شرکتهای واردکننده این فیلترها را میتوان در گزارش منتشر شده از سوی شهرداری تهران ردیابی کرد. به خصوص اینکه برخی شرکتهای دانشبنیان داخلی هم فیلترهای دوده را ساختهاند که استانداردهای اروپا را هم داشتهاند و از سوی ستاد نانو هم تأیید شده، اما شهرداری مصوبهای میدهد که از این به بعد اگر هر ماده افزودنی آمد نباید استفاده کنید. جالب اینجاست که بنا به تأکید مجری برنامه ثریا مسئولان شهرداری و شورای شهر راضی به حضور در برنامه نشدهاند.
سهم ۳۸ درصدی خودروهای سواری در آلودگی
محسن هاشمی، رئیس شورای شهر تهران در یکصد و هشتاد و چهارمین جلسه علنی این شورا به نقش بالای خودروهای سواری در آلایندگی هوا اشاره داشت و تأکید کرد: «باید به این نکته توجه کنیم که در تولید ذرات معلق سهم خودروها پایین است، اما در بحث آلایندههای گازی سهم خودروهای سواری ۳۸ درصد، تاکسیها ۹درصد، موتورسیکلتها ۱۰درصد، وانتبارها ۵ /۹ درصد، مینیبوسها ۵/ ۱ درصد و اتوبوسها ۵/ ۰ درصد و کامیونها ۱ /۳ درصد است.»