سرويس دانشگاه جوان آنلاين: بررسی‌های منتشر شده در مجله «SCImago Journal & Country Rank» نشان می‌دهد ایران با ۱۸۱۳ مقاله در زمینه هوش مصنوعی در رتبه نخست و ترکیه با ۱۶۷۸ مقاله در مقام دوم قرار دارد. بر اساس آنچه در جدول سایمگو دیده می‌شود، کشور‌های عربستان سعودی، مصر، امارات متحده عربی، اسرائیل، عراق، اردن، قطر و بحرین هم به ترتیب جایگاه‌های بعدی را به خود اختصاص داده‌اند.
خلاقیت جهانی دانشگاه تهران
جالب این که اواسط آبان امسال یعنی در روز‌های ۱۱ تا ۱۴ آبان نخستین همایش هوش مصنوعی در تصویربرداری پزشکی در جهان به عنوان یکی از مهم‌ترین فعالیت‌های علمی‌حوزه هوش مصنوعی در مهندسی پزشکی AIMIN به میزبانی دانشگاه تهران برگزار شد.
پروفسور «هنینینگ مولر» استاد تمام دانشگاه فنی زوریخ سوئیس که در این همایش حضور داشت ادغام علوم کامپیوتر (فنی - مهندسی) با پزشکی را برای رسیدن به یک نتیجه واحد، جزو ملزومات تحقیقات در حوزه هوش مصنوعی دانست و افزود: تنها با در کنار هم قرار گرفتن دانشمندان هر دو رشته می‌توان به نتیجه مطلوبی دست یافت. خلاقیتی که دانشگاه تهران در حال دستیابی به آن است.
تحسین محققان ایرانی از سوی دانشمند سوئیسی
این دانشمند سوئیسی گفت: دانشمندان ایرانی در زمینه هوش مصنوعی به پیشرفت‌های قابل توجه‌ای دست یافته‌اند.
وی با بیان اینکه بسیاری از دانشمندان ایرانی در حوزه‌های پزشکی، کامپیوتر و همچنین در زمینه هوش مصنوعی (AI) در اروپا و امریکا مشغول پژوهش هستند، افزود: توان و پتانسیل ایران در زمینه هوش مصنوعی را می‌توان به راحتی در این همایش مشاهده کرد.
پروفسور مولر با اشاره به ظرفیت دانشگاه‌های ایران در حوزه هوش مصنوعی، تأکید کرد: باید ارتباطات و تبادل اطلاعات در این زمینه با دیگر کشور‌های جهان حفظ و گسترش یابد.
نمایشگاهی برای پیوند دانشگاه‌ها
تیرماه امسال ستاد اقتصاد دیجیتال و هوشمندسازی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری با برگزاری رویداد کارآفرینانه «ویتا»، فرصتی برای ارائه دستاورد‌های متخصصان در حوزه هوش مصنوعی و داده فراهم کرد.
سازمان اسناد و کتابخانه ملی به عنوان بزرگ‌ترین پایگاه اطلاعاتی کشور با برگزاری این رویداد منابع خود را در اختیار علاقه‌مندان به کارآفرینی و فناوری به خصوص در حوزه هوش مصنوعی و داده قرار داد تا موقعیتی برای ایجاد کسب و کار‌های نوین خلق شود. حضور محققان دانشگاهی و استارتاپ‌ها در این مراسم نمونه کاملی از ارتباط دانشگاه و صنعت بود. ضمن اینکه خود دانشگاه‌ها نیز دستاوردهایشان را به اشتراک گذاشتند.
از اپلیکیشن تا روبات سخنگو
یک نمونه از دستاورد‌های موفق ایرانی در حوزه هوش مصنوعی که تاکنون نزدیک به یک میلیون و ۳۰۰ هزار نفر آن را دانلود و نصب کردند اپلیکیشن BALAD است. مؤسسه نرم‌افزاری کافه‌بازار، تولیدکننده این اپلیکیشن است که نسخه‌ای ایرانی از گوگل پلی‌استور است.
پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران (ایرانداک) هم در چند سال اخیر چندین آزمایشگاه از جمله آزمایشگاه تعامل انسان و ماشین را ایجاد کرده و محصولی به اسم روبوداک را توسعه داده است.
این روبات اجتماعی اولین روبات فارسی زبان کشور است که صحبت می‌کند، می‌شنود و پاسخ می‌دهد. روبوداک یک روبات هوشمند است که به پژوهشگر در انجام فعالیت‌های پژوهش همچون جست‌وجو و مستندسازی یاری می‌دهد.
این روبات پژوهشیار یک سال و نیم است که ایجاد شده و اکنون نسخه دوم آن در حال توسعه است. با وجود کمبود منابع اقتصادی در پژوهشگاه و کندی در توسعه این پلتفرم به دلیل کمبود منابع اقتصادی، راهبران آزمایشگاه تعامل انسان و ماشین به دنبال راهبرد‌هایی برای خودکفا کردن این پروژه و ورود بخش خصوصی به آن هستند.
دانشجویان زبده تربیت کنیم
دکتر عمار جلالی‌منش معاون اطلاعات علم و فناوری ایران در ایرانداک در این زمینه با بیان اینکه سیاستگذاران به اکوسیستم کارآفرینی به صورت واقعی اهمیت بدهند، نه به صورت نمایشی، گفت: دولت باید بیش از کوشش برای حمایت اقتصادی از کارآفرینی، فرآیند‌ها و مقررات را تسهیل کند. آیین‌نامه‌های ارتقا یا نظام‌هایی که برای ارزیابی دانشگاه‌ها وجود دارد هم به اشتغال دانشجویان اهمیت بدهد.»
به گفته این مدرس دانشگاه امیرکبیر، استادان باید بیشتر با هم همگرا شوند و طرح درس‌های مشترک را به گونه‌ای طراحی کنند که منجر به ایجاد یک تیم و حل یک مسئله واقعی شود. باید به جای تربیت دانشجویان درسخوان، دانشجویانی با مهارت حل یک مسئله واقعی تربیت کنیم.»
ایران بالاتر از سوئد و استرالیا
سال گذشته حدود ۶۵ دانشگاه کشور در حوزه‌های هوش مصنوعی و روباتیک فعالیت کردند و دستاوردشان موجب شد در رده‌بندی جهانی، ایران در رده نهم جهان و بالاتر بسیاری از کشور‌های مهم نظیر کره‌جنوبی، استرالیا و سوئد جای گیرد. چین در رتبه نخست و برترین کشور فعال در حوزه هوش مصنوعی و پس از آن، امریکا، هندوستان، انگلیس، ژاپن، آلمان، فرانسه و ایتالیا قرار دارند. کشور در بخش‌های نظامی و امنیتی نیز از هوش مصنوعی کمک گرفته و سرمایه‌گذاری‌هایی در این زمینه صورت گرفته است. استفاده در الگوریتم پهپادها، روبات‌های مین‌یاب‌های خودکار و اسلحه‌های خودکار روباتیک نمونه‌ای از آن است.
وحشت امریکایی‌ها از هوش ایرانی
سال ۹۶ اندیشکده امریکایی «مؤسسه بین‌المللی مطالعات استراتژیک» هشدار داده بود که فناوری‌های در حال ظهور، نظیر «یورش‌های فوجی مبتنی بر هوش مصنوعی»، می‌توانند توانایی‌های ایران در جنگ نامتقارن را تقویت کنند.
یورش فوجی تاکتیکی پرکاربرد در دکترین نیروی دریایی ایران با هدف مغلوب کردن دشمن از طریق برتری عددی است. این نوع توانایی، پتانسیل قابل‌توجهی برای استفاده در جنگ نامتقارن دارد. قابلیت‌های فعلی ایران متکی بر قایق‌های دارای راننده است، اما یورش فوجی با سیستم‌های مستقل، مستلزم تسلط بر سیستم‌های سنسوری، شبکه‌های کامپیوتری و الگوریتم‌های پیچیده‌ای است که بتوانند تعداد زیادی قایق، هواپیما، تانک یا روبات بدون سرنشین را در حال حرکت، هماهنگ با یکدیگر نگه دارند.
در راستای تقویت محققان هوش مصنوعی نخستین کاری که دانشگاه‌ها می‌توانند انجام دهند، این است که با سیاستگذاری درست، دانشگاه را به سمت مسئله‌محوری هدایت کنند و ارتباط دانشگاه با بازار، سرمایه‌گذار و اکوسیستم کارآفرینی را تقویت کنند. سیستم درسی و آزمایشگاهی و مکانیسم‌های آموزش و پژوهش در دانشگاه‌ها هم باید کیفی‌تر شود و برای درس‌های کاربردی پروژه‌های تیمی که منجر به فرآوری محصول می‌شوند، تعریف شوند.
