سرویس سبک زندگی جوان آنلاین: بر اساس آمارهای رسمی، سرانه مطالعه و میزان کتابخوانی در کشور ما بسیار پایین است. بیتردید پایین بودن سرانه و میزان مطالعه در هر جامعهای دارای دلایل خاصی است. گاه به دلیل نبود فرهنگ مطالعه و گاهی به دلیل قیمت بالای کتابها، برخوردار نبودن کتاب از فرصتهای تبلیغاتی، گسترش تکنولوژی و نفوذ ارتباطات مجازی در میان افراد و...، اما آیا تا به حال با خود اندیشیدهایم که اصلاً چرا باید کتاب بخوانیم؟ کتاب خواندن چه فایدهای دارد؟ و اگر نخوانیم چه میشود؟
جامعهای که در آن مردمانش کتاب نخوانند، خیلی زود با بیسوادی حاد روبهرو میشوند به ویژه اینکه این روزها استقبال مردم از اینترنت، فضای مجازی، شبکههای مختلف اجتماعی و... به مراتب بیشتر از کتاب است. اخیراً گزارشی از نمایشگاه کتاب تهران تهیه شد. مردمی که برای بازدید از نمایشگاه آمده بودند، بیشتر از کتابهای موجود، از سیگار، ساندویچها و فستفودهایی که در آن مکان عرضه میشد، استفاده و استقبال کردند!
حضرت علی (ع) میفرمایند: «الکتب بساتین العلما: کتابها بوستانهای دانشمندان هستند.» خیلی خوب است اگر در پذیرش امر حائز اهمیت کتابخوانی و افزایش میزان سرانه مطالعه در کشور قبل از هر چیز نقش و وظیفه الگوسازی را در این زمینه مدارس، متولیان امر و صدا و سیما به عنوان رسانه ملی به عهده گیرند. البته در این میان از ثأثیرات مخرب فضای مجازی، تلفنهای همراه، اینترنت و... هم نمیتوان غافل بود. بسیاری از امکاناتی که امروزه در اختیار ما قرار دارد و برای هر یک از ما استفاده از این امکانات بسیار راحت است و قطعاً نبود هر یک از آنها باعث زحمت و رنج ما میشود، خود باعث شده است وابستگی ما روزبهروز به تکنوژی و علم بیشتر شود. تا جایی که حتی تصور زندگی بدون این همه تکنولوژی غیرقابل قبول است، اما میدانیم و انصافاً جای شکرش باقی است که وجود بسیاری از این امکانات کمکهای بسیاری به بشر کرده و حتی هنوز انسان در تلاش است این امکانات را تا حد اعلا به ظهور برساند ولی فراموش نکنیم خیلی از امکانات و پیشرفتها مدیون وجود کتاب و اطلاعات و دانش موجود در کتابهاست.
نتایج مطالعات و تحقیقات اندیشمندان و صاحبنظران این حوزه کاربردی حاکی از آن است که هنگام مطالعه کتاب فعالیت مغز بیشتر میشود، چراکه کتاب در مقام یک رسانه میتواند به مدد جداول، فهرستها، فرمولها و دستورالعملها تفکر را عمیقتر سازد. این در حالی است که اینترنت، این رسانه نوین با ترکیب انواع ابزارها از متن گرفته تا تصویر و صدا باعث میشود تمرکز شخص، عمیق و پایدار نباشد. پژوهشهای پزشکی نشان میدهد هنگام مطالعه کتاب، فعالیت مغز در نواحی بیشتر است که به زبان، حافظه و پردازش تصاویر مربوط میشود. اما در اینترنت گردی بیشتر نواحی مربوط به تصمیمگیری و حل مسئله فعال میشود. این تغییر جهت باعث میشود مغز در درک مطلب و یادسپاری ضعیف شود. با تمام این تفاسیر و همچنین با در نظر گرفتن تمامی اطلاعات ارائه شده توسط متخصصان و کارشناسان مربوطه، منابع معتبر علمی - پژوهشی، کتب و... میتوان گفت بسیاری از کاربران فضای مجازی اذعان دارند با مسائل و مشکلات بسیاری در زمینه مطالعه در فضای مجازی روبهرو هستند. همچنین تعداد صفحات بالا در این فضا موجب میشود آنها وقت کافی برای مطالعه نداشته باشند. در حقیقت کاربر خود را با تعداد زیادی صفحه و وب در رابطه با یک موضوع مشخص مواجه میبیند و وقت اندکی برای مطالعه دارد، بنابراین به یک مرور سطحی میپردازد، چراکه پرداختن به تمام صفحات، کار زمانبری است و از طرفی هم نمیتوان به یک یا چند صفحه اکتفا و برای استخراج اطلاعات از آنان استفاده کرد.
در پایان باید پرسید به راستی محدوده مجاز ما در فضای مجازی کجاست و آیا نباید این محدوده را به نفع حوزههای لازم دیگری همچون کتابخوانی محدود کرد؟