سرویس فرهنگ و هنر جوان آنلاين: با پایان پخش برنامه «کتاب باز» یکی از معدود برنامههای موفق تلویزیون در حوزه کتاب و کتابخوانی به خط پایان رسید. «کتاب باز» که از شبکه نسیم سیما پخش میشد، تلاش داشت بینندههای تلویزیون را از دریچهای نو با کتابخوانی آشنا کند.
یکی از بزرگترین مشکلات فرهنگی در کشورمان پایین بودن سطح مطالعه مردم است. کتاب با آنکه در میان ایرانیان ارج و قرب زیادی دارد و هنوز هم در بسیاری از خانهها قفسه کتابخانه دیده میشود، به عنوان یک کالای لوکس فرهنگی شناخته شده و به جای آنکه در زندگی مردم جاری و ساری باشد، به عنوان یک تزئین کننده شناخته میشود. در این شرایط نقش رسانه ملی به عنوان یک رسانه عمومی و در اختیار همگان، در تشویق مردم به کتابخوانی و تقویت فرهنگ مطالعه تعیین کننده است. اما در تلویزیون نیز اکثر تلاشهای انجام شده برای کمک به فرهنگ کتابخوانی به دلیل نگاه سطحی برنامهساز به موفقیت نرسیده است. معرفی کتاب صرفاً بر اساس خلاصه اطلاعاتی که ناشر در اختیار برنامهساز قرار داده یا نشان دادن طرح جلد کتابها و ورق زدن آنها جلوی دوربین، خیلی وقت است به عنوان یک ایده دستمالی شده و نخ نما در تلویزیون استفاده شده و کارکرد سابق خود را از دست داده است. تلویزیون نیاز داشت برای نزدیک شدن به کتاب یک راه جدید پیدا کند. راهی که «کتاب باز» آن را در پیش گرفت. «کتاب باز» بهانهای برای گپ زدن درباره مطالعه بود آن هم با چهرههایی که برای مردم مقبولیت و محبوبیت داشتند. افرادی که معمولاً شوهای تلویزیونی درباره آخرین فیلمی که بازی کردهاند یا جدیدترین آهنگی که خواندهاند صحبت میکردند، این بار در «کتاب باز» از کتاب و کتابخوانی سخن میگفتند. اگر چه نمیتوان مدعی شد که «کتاب باز» تحولی در نگاه تلویزیون به کتابخوانی ایجاد کرد، اما نشان داد میشود الگوهای قدیمی شده برنامههای فرهنگی را کنار گذاشت و به کتابخوانی از دریچه جدیدی نگاه کرد. با پایان یافتن برنامه «کتاب باز» تلویزیون باید به فکر یک برنامه جایگزین در حوزه کتاب و کتابخوانی باشد آن هم نه در شبکههای فرهنگ محوری مانند شبکه چهار که مخاطب خاص دارد و مخاطبانش، چون کتابخوان هستند پای برنامههای آن شبکه مینشینند! بلکه تلویزیون باید همانطور که «کتاب باز» را در شبکه نسیم آغاز کرد شبکهای که وظیفهاش سرگرم کردن مخاطب است، باز هم به کتاب در چنین شبکهای بپردازد. حضور برنامههای فرهنگی در دل شبکههای سراسری و سرگرمکننده تلویزیون که مخاطب عام دارند، باعث میشود افرادی که به هر دلیلی با فرهنگ مطالعه بیگانه شدهاند، به خواندن و مطالعه رو بیاورند. اقدامی که تأثیرات آن را میتوان در رفتار اجتماعی مردم مشاهده کرد.