جوان آنلاین: هر بار که چشمم به عنوان کتاب می‌افتاد، درنگی می‌کردم و معنای آن را در ذهنم می‌کاویدم، اما تصمیم گرفتم قبل از خواندن، راز نام را کشف نکنم و اجازه دهم خود داستان این پرده را کنار بزند. خیلی زود روشن شد «موندو» نام شخصیت اصلی رمان است؛ پسرکی ۱۲ساله که قصه از زبان او روایت می‌شود. اینکه چرا چنین نامی برایش انتخاب شده و معنای دقیق آن چیست را به کشف خودتان واگذار می‌کنم.
موندو در خرمشهر روزگار می‌گذراند و آنچه می‌خوانیم، خاطرات او از سال‌های اشغال شهر به دست ارتش بعث است. پسری در آستانه نوجوانی که میان دنیای کودکانه و تجربه‌های تلخ جنگ سرگردان است. روایت او سرشار از سادگی، شیرینی و نگاهی متفاوت به جهان است؛ نگاهی که هر کودک و نوجوانی به شیوه‌ای یگانه آن را می‌سازد.
آنچه خاطرات موندو را خاص می‌کند، درهم‌تنیدگی واقعیت و خیال است. تخیل او چنان پررنگ است که گاه مرز میان جهان واقعی و ساخته‌های ذهنی‌اش ناپدید می‌شود. برجسته‌ترین نمود این خیال، حضور مترسکی است با قدرت‌های خارق‌العاده؛ دوستی عجیب که همدم موندوست و در لحظه‌های دشوار به کمکش می‌آید. ابتدا گمان می‌بریم مترسک تنها در ذهن او زنده است، اما با ورود دیگر شخصیت‌ها به این رابطه و پذیرش شگفت‌زده و سریع‌شان، فضای داستان رنگ و بوی «رئالیسم جادویی» یا حتی یک فانتزی تمام‌عیار می‌گیرد؛ جایی که جدا کردن خیال از واقعیت ممکن نیست.
رمان «موندو» بر دو پیرنگ بنا شده است: یکی زندگی و خاطرات پسرک و دیگری ماجرای قتل‌های زنجیره‌ای در شهر که از زاویه دید سوم شخص روایت می‌شود. در آغاز، بخش قتل‌ها کنجکاوی‌برانگیز است و خواننده را به پیگیری وا‌می‌دارد، اما هرچه پیش می‌رویم، گسست این دو خط داستانی آشکارتر می‌شود. آن‌چنان که می‌توان روایت قتل‌ها را حذف کرد بی‌آنکه خللی در خاطرات موندو ایجاد شود. از همین رو، کتاب بیش از آنکه رمانی با طرحی منسجم باشد به خاطره‌نگاری خیال‌پردازانه شباهت دارد.
با این حال، دو عنصر مهم در پیشبرد روایت نقش تعیین‌کننده دارند: تخیل و ترس. موندو در آغاز پر از هراس است، اما در ادامه شجاع‌تر می‌شود؛ تحولی که یادآور دگرگونی شخصیت‌های آثار شخصیت‌محور است. با وجود این، ارتباط این تغییر با تجربه جنگ چندان پررنگ و باورپذیر ساخته نشده است. حتی تصویر‌هایی که از جنگ می‌بینیم، بیشتر بازتاب تخیل کودکانه‌اند تا بازنمایی عمیق واقعیت.
با وجود کاستی‌ها، چیزی که خواننده را با کتاب همراه می‌کند، زبان روایت است. نثری شیرین، روان و متناسب با سن راوی که آمیخته با دنیای کودکانه و بی‌پیرایه اوست. همین زبان، ضعف‌های ساختاری را تا حدی می‌پوشاند و خواننده را به دل داستان می‌کشاند. البته باید گفت صبر و حوصله مخاطب نقش مهمی دارد؛ خواننده‌ای که تنها به دنبال یک قصه خطی و پرکشش باشد، شاید زودتر از آنچه انتظار می‌رود کتاب را کنار بگذارد.
اما اگر با نگاهی بازتر سراغ موندو برویم، می‌توانیم آن را همچون سفری کوتاه به دنیایی ساده و خیال‌انگیز تجربه کنیم؛ فرصتی برای استراحت ذهن در میانه شلوغی‌ها و خستگی‌ها و غوطه‌ور شدن در جهان شفاف و کودکانه پسری ۱۲ساله.
مشخصات کتاب: موندو / نویسنده: محمدرضا آریان‌فر / ناشر: سوره مهر / ۱۴۶ صفحه / چاپ اول
