بازي «مار و نقطه» تجربه مشترك اكثر كاربران از نخستين بازيهاي موبايلي بود. بازي «Snake» را شركت نوكيا در سال 2001 روي گوشي‌هاي تلفن توليدي خود تعبيه كرد تا زيربناي عمارتي را بگذارد كه امروز تبديل به كاخي بلندمرتبه و شگفت‌انگيز در جهان سرگرمي‌ها شده است. اپليكيشن‌هاي بازي تلفن همراه چند سالي مي‌شود كه حتي از رقيب قدر خود يعني كنسول‌هاي بازيهاي ديجيتال پيشي گرفته‌اند و بخشي از زندگي روزانه ميلياردها نفر از مردم جهان را تسخير كرده‌اند. در ايران نيز شاهد رشد روزافزون اين پلتفرم هستيم. برنامه‌نويسي اندرويد راحت‌تر بوده و گيم‌هاي بيشتري از آن منتشر مي‌شود، ولي زبان برنامه‌نويسي آي‌او‌اس (شركت اپل) سخت‌تر است و گيم‌هاي كمتري براي كاربران آيفون و آي‌پد و‌اي مك توليد مي‌شود. اكنون اين پرسش‌ها مطرح است كه توليدكنندگان از چه نهاد يا سازمان‌هايي مجوز توليد و انتشار اين اپليكيشن‌ها را دريافت مي‌كنند؟ چه نهادهايي و چطور بر محتوا و سرويس‌دهي اين پلتفرم‌ها نظارت مي‌كنند؟ چه قانون‌هايي در مورد اپليكيشن‌هاي هنجار‌شكن وجود دارد و چطور اجرايي مي‌شود؟ بنا به آمارهاي سايت معتبر نيوزو (Newzoo) بازيهاي موبايلي در ايران تقريباً 21 ميليون و 300هزار كاربر در سال ۹5 داشته كه به طور ميانگين روزانه 75 دقيقه بازي كرده‌اند. همچنين درآمد بازيهاي موبايلي در ايران در سال 95، رقمي معادل 142 ميليارد و 4۰۰ ميليون تومان برآورد شده است.
نظارت در آينده‌اي نامعلوم
با گسترش روزافزون بازيهاي ديجيتالي، مسئولان وزارت ارشاد نظامي تدوين كردند كه اطلاعات مورد‌نياز در خصوص محتواهاي آسيب‌رسان بازي‌ها و فرهنگ صحيح استفاده‌اش را در اختيار خانواده‌ها و كاربران قرار دهند. نظام رده‌بندي سني بازيهاي رايانه‌اي(ESRA) از سال ۱۳۸۸ در بنياد ملي بازيهاي رايانه‌اي، زير‌نظر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي كار خود را آغاز كرد. وظيفه اين نظام در گام اول نظارت بر محتواي بازيهاي PC و كنسولي و رده‌بندي سني آنها بر اساس محتواهاي آسيب‌رسان بود. در گام دوم و با توجه به فراگير شدن بازيهاي موبايلي، رده‌بندي اينگونه بازي‌ها نيز در دستور كار اين نظام قرار گرفت. نگراني و عدم‌آگاهي خانواده‌ها از محتواي تأثيرات رواني بازي‌ها بر اثر استفاده نادرست، نظام ESRA را بر آن داشت تا تمامي اطلاعاتي را كه خانواده‌ها براي انتخاب درست بازي‌ها نياز دارند، براي آنها جمع‌آوري كند و از طريق سايت اينترنتي‌اش در اختيار آنها قرار دهد.
اين سايت شامل قسمت‌هاي مختلفي مي‌شود كه از جمله آنها مي‌توان به توصيه به والدين، معرفي بازي‌ها، جست‌وجوي بازي براساس رده‌بندي، معرفي پيكتوگرام‌ها و مشاوره آنلاين اشاره كرد. وب‌سايت جديد ESRA اكنون مدت‌هاست كه در مرحله آزمايشي است و قرار است در آينده نامشخص تحت آدرس www.esra.org.ir در دسترس عموم قرار گيرد!
محتواي آسيب‌رسان ندارند!
سيد حسيني، مديرعامل مركز تحقيقات بنياد ملي بازيهاي رايانه‌اي در مورد اين نگراني مي‌گويد: «چون بازيهاي موبايلي توزيع ديجيتال دارند، برخلاف بازيهاي پي‌سي و كنسولي كه بيشتر فيزيكي توزيع مي‌شوند، نظارت بر بازيهاي موبايلي بهتر است. از طرف ديگر بازيهاي موبايلي به دليل گرافيك و داستان‌پردازي ساده‌تر، خيلي محتواي آسيب‌رسان ندارند.
بسياري از بازيهاي ايراني مطابق با فرهنگ ما ساخته مي‌شود، به همين دليل محتواي مفيد در آنها زياد است. از طرف ديگر بحث بازيهاي جدي (بازي‌هايي كه با هدف اوليه غير از سرگرمي صرف ساخته مي‌شوند) مطرح شده كه ما هم سعي كرديم آنها را براي همه پلتفرم‌ها در قالب مسابقات مطرح كنيم.» دوسال پيش هم بنياد ملي بازيهاي رايانه‌اي در همين راستا و پس از توافقات و مذاكرات گسترده با فروشگاه‌هاي ديجيتالي عرضه‌كننده بازيهاي موبايلي راهكاري را براي مميزي پس از انتشار بازي ايجاد كرد. در نتيجه تمامي ماركت‌ها پنلي اختصاصي به منظور بررسي بازي‌ها در اختيار نظام رده‌بندي سني بازي‌ها يا ESRA قرار داده‌اند.
توليدكنندگان بازي بايد با توجه به مميزي‌هاي تعيين شده از سوي ESRA اقدام به توليد بازي كنند و در صورتي كه شبهاتي در زمينه مميزي بازي موبايلي وجود داشته باشد، بازيهاي داراي مشكل از ماركت‌ها تا زماني كه تغييرات بر اساس مميزي در آن ايجاد شود، حذف مي‌شود و اجازه انتشار نخواهد داشت. در واقع بنياد ملي بازيهاي رايانه‌اي ايران اعتقاد دارد كه با استفاده از نظام رده‌بندي سني بازيهاي رايانه‌اي و مميزي و نظارت بر بازيهاي موبايلي مي‌تواند روند انتشار بازي در كشور و شكوفايي حوزه بازي را ايجاد كند كه در نهايت اين مسئله باعث شكوفايي صنعت بازي‌سازي ايران در حوزه پلتفرم موبايل شده است.
از جمله معيارهاي مميزي از سوي نظام رده‌بندي سني بازيهاي رايانه‌اي ايران عبارتند از: معيار خشونت، سلامت، استفاده از دخانيات، ترس، هنجار اجتماعي، نااميدي و محتواي خلاف عفت و غير‌اخلاقي، خلاف ارزش‌هاي ديني و اسلامي جامعه ايراني و خلاف امنيت و آسايش عمومي كشور.
روشي كه هيچ جاي دنيا وجود ندارد
اواخر سال 92 نيز در ششمين جشنواره وب و موبايل ايران، مدير وقت سامانه‌هاي همراه مركز رسانه‌هاي ديجيتال از الزامي شدن اخذ مجوز براي اپليكيشن‌ها و برنامه‌هاي كاربردي تلفن همراه خبر داد و گفت: فعالان اين بخش به عنوان ناشر ديجيتال بايد از مركز توسعه فناوري اطلاعات و رسانه‌هاي ديجيتال مجوز ارائه خدمات دريافت كنند. اميرسياح از الزام براي اخذ مجوز اپ‌استورها (فروشگاه‌هاي اپليكيشن موبايل) اينگونه خبر داده بود: ارائه‌دهندگان خدمات اپليكيشن، به عنوان ناشران ديجيتال بايد قبل از ارائه خدمات، از سايت سرآمد وزارت ارشاد –saramad. ir - مجوز فعاليت دريافت كنند. نظارت در اين زمينه همراه با انتشار محتوا صورت مي‌گيرد تا كاربران در انتظار دريافت خدمات نمانند. البته زمان صدور مجوز براي محصولات نرم‌افزاري حداكثر سه ماه اعلام شده است.
در واقع متقاضيان دريافت مجوز نشر بايد درخواست كتبي خود را به همراه يك نسخه كامل و playable بازي به معاونت نظارت بنياد بازيهاي رايانه‌اي تحويل دهند. اكنون سه سال از اين الزام قانوني گذشته و به لطف معافيت مالياتي و بيمه برخي از بازي‌سازها اپليكيشن‌هاي بي‌كيفيت را منتشر كرده‌اند. اين قانون به يكي از مهم‌ترين منابع كسب درآمد البته با كلي محدوديت، دردسر و دوندگي براي برخي توليدكننده‌ها تبديل شده است. روشي كه هيچ جاي دنيا وجود ندارد و اين ماركت‌ها و عرضه‌كننده‌ها هستند كه مجوز گرفته و بر برنامه‌ها نظارت دارند.
قانوني مانع خلاقيت و نوآوري
علاوه بر اين موارد آنچه خطرناك است اينكه اينگونه ايده‌ها باعث خواهد شد كه نوآوري در بين برنامه‌نويسان و توسعه‌دهندگان اپليكيشن از بين برود، زيرا مهم‌ترين نكته‌اي كه تاكنون باعث شده بود چند اپليكيشن خوب در وب ايران به كاربران عرضه شود عدم وجود كاغذبازي‌هاي اداري بوده است. از سوي ديگر بازيهاي اندرويد به راحتي منتشر مي‌شوند و اگر حتي 5درصد افراد براي يك بازي پول بپردازند، سازندگان سود خواهند كرد! شيوه پرداخت درون برنامه‌اي كه توسعه‌دهندگان بازيهاي رايگان با معتاد كردن كاربران از آن طريق درآمد كسب مي‌كنند هم موجود است. اين موارد موجب مي‌شود تا توليد‌كنندگاني با اهداف خاص (سياسي، اجتماعي) بدون نياز به مجوز و فارغ از نظارت، سرگرم فعاليت‌هايشان باشند.
بسيار مطلب آموزنده اي بود 
