جوان آنلاین: مشاور امور بین‌الملل رهبر معظم انقلاب در پیامی به مناسبت آیین نکوداشت شیخ صفی‌الدین اردبیلی، با تأکید بر اینکه دشمنان ایران، به‌ویژه صهیونیسم جهانی و امریکا، از اتحاد تاریخی و عمق راهبردی فرهنگی ایران آزرده‌اند و همواره تلاش کرده‌اند با تضعیف پایه‌های این هویت، به امنیت ملی ما آسیب بزنند، گفت: آنها طرح‌هایی نظیر «دالان زنگزور» را پوششی برای پروژه‌های بزرگ‌تر ژئوپلیتیکی دنبال می‌کنند که هدف اصلی، تضعیف محور مقاومت، قطع ارتباط ایران با قفقاز و محاصره زمینی ایران و روسیه در جنوب منطقه است، اما ملت ایران، با الهام از آموزه‌های بزرگان خود، به‌ویژه شیخ صفی‌الدین اردبیلی، در برابر این توطئه‌ها ایستاده و خواهد ایستاد.
دالان زنگزور، که در ادبیات رسمی جمهوری آذربایجان به‌عنوان بخشی از توافق آتش‌بس ۲۰۲۰ بین آذربایجان، ارمنستان و روسیه مطرح شد، به‌سرعت به یکی از مناقشه‌برانگیزترین پرونده‌های ژئوپلیتیکی در قفقاز جنوبی تبدیل شده است. در پیام علی‌اکبر ولایتی، مشاور امور بین‌الملل رهبر معظم انقلاب اسلامی، این پروژه نه‌تنها تهدیدی برای امنیت ملی ایران، بلکه بخشی از یک سناریوی بزرگ‌تر برای محاصره زمینی ایران، قطع اتصال راهبردی آن با قفقاز، و تضعیف محور مقاومت معرفی شده است.
اهداف پنهان دالان زنگزور
در ظاهر، پروژه زنگزور طرحی برای اتصال نخجوان به خاک جمهوری آذربایجان است؛ اما در باطن، می‌توان آن را بخشی از تلاش‌های گسترده‌تر ائتلاف غربی- ترکی- صهیونیستی برای بازتعریف مرز‌های ژئوپلیتیکی منطقه دانست. این کریدور در صورت اجرا، حلقه ارتباطی مهمی میان ترکیه، آذربایجان و کشور‌های آسیای مرکزی ایجاد می‌کند، و از طرفی نقش ایران در ترانزیت منطقه‌ای را به حاشیه می‌برد. ولایتی در پیام خود تصریح می‌کند که این پروژه به‌شدت مورد حمایت ناتو، امریکا و رژیم صهیونیستی قرار دارد. این بازیگران در پی آن هستند که با جایگزینی قفقاز به‌جای اوکراین، جبهه فشار جدیدی علیه روسیه و ایران بیافرینند؛ جبهه‌ای که زیرساخت آن از دلِ همین کریدور ساخته می‌شود.
ولایتی با بهره‌گیری از پیشینه فرهنگی و تاریخی ایران در منطقه، تلاش کرده نشان دهد که قفقاز نه یک منطقه صرفاً همجوار، بلکه بخشی از ژرفای راهبردی هویت ایرانی- اسلامی است. اشاره به شخصیت‌هایی همچون شیخ صفی‌الدین اردبیلی، خواجه نصیرالدین طوسی و عباس میرزا، نشان‌دهنده آن است که دفاع از قفقاز نه یک اولویت نظامی صرف، بلکه امری تمدنی و فرهنگی برای ایران تلقی می‌شود. او تأکید کرده که مردم ایران همواره در برابر نفوذ خارجی، چه از سوی روس‌ها، چه عثمانی‌ها و چه استعمارگران مدرن، مقاومت کرده‌اند.
امنیت ملی و سیاست پیشگیری فعال
در پیام مشاور امور بین‌الملل رهبر معظم انقلاب اسلامی تصریح شده است: «این پروژه (دالان زنگزور) نه‌تنها بخشی از برنامه امریکا برای جایگزینی اوکراین با قفقاز به‌عنوان جبهه جدید فشار علیه روسیه و ایران است، بلکه با پشتیبانی ناتو و برخی جریان‌های پان‌ترکیست دنبال می‌شود. اما ایران، از همان آغاز این تحرکات، با صراحت مخالفت خود را در بالاترین سطح ابراز کرد و حتی با اعزام نیرو به مرز‌ها و برگزاری رزمایش‌های بازدارنده، نشان داد که دفاع از امنیت ملی، خط قرمز ماست. سیاست «پیشگیری فعال» به جای «واکنش منفعل»، راهبرد هوشمندانه‌ای است که جمهوری اسلامی ایران آن را در پیش گرفته است.»
این سیاست نشانه‌ای از درک راهبردی جمهوری اسلامی ایران از اهمیت قفقاز جنوبی به‌عنوان جبهه‌ای در حال شکل‌گیری است. در تحلیل دقیق‌تر، می‌توان گفت که اگر ایران در این میدان عقب‌نشینی کند، با خطر قطع مسیر‌های زمینی به ارمنستان، روسیه و اروپا روبه‌رو خواهد شد. افزون بر آن، کریدور زنگزور، با اتصال مستقیم ترکیه به آسیای مرکزی، دسترسی ایران به منطقه ترکمنستان و چین را نیز تحت‌الشعاع قرار می‌دهد.
یکی از بخش‌های کلیدی پیام، یادآوری نقش تاریخی مردم آذربایجان در مقاومت علیه استعمار و تجزیه‌طلبی است. این یادآوری از جنگ‌های عباس میرزا با عثمانی و روسیه تا مقابله با فرقه دموکرات آذربایجان را شامل می‌شود. هدف آن روشن است: تأکید بر وفاداری تاریخی مردم آذربایجان ایران به تمامیت ارضی کشور و رد هرگونه تلقی پان‌ترکیستی یا جدایی‌طلبانه.
ولایتی کوشیده است تا در برابر روایت‌های رقیب، هویتی توحیدی، شیعی و ایرانی برای مردم منطقه ترسیم کند که بر پایه آن، طرح‌هایی، چون دالان زنگزور نه تنها ناکام خواهند ماند، بلکه عامل وحدت و هوشیاری بیشتر ملت ایران خواهند شد. «مردم قهرمان آذربایجان، همان‌هایی هستند که در برابر مهاجمان عثمانی و روس‌های تزاری ایستادند، با سرداری امثال عباس میرزا، با حمایت علمای بزرگ شیعه همچون مرحوم سید محمد مجاهد، و فتوای جهاد علما علیه اشغال، از خاک و ایمان خود دفاع کردند. در ماجرای فرقه دموکرات آذربایجان نیز، با رهبری علما و مراجع بزرگ، مردم منطقه توطئه استعماری را خنثی کردند و به روس‌ها و وابستگانشان اجازه ندادند خاک ایران را تجزیه کنند. امروز هم دشمن با طرح‌هایی به ظاهر اقتصادی، اما در واقع تجزیه‌طلبانه، به دنبال نفوذ به ژرفای ژئوپلیتیکی ایران است. اما ملت ایران، با الهام از آموزه‌های بزرگان خود، به‌ویژه شیخ صفی‌الدین اردبیلی، در برابر این توطئه‌ها ایستاده و خواهد ایستاد. همان‌گونه که آن عارف الهی در زمانه خود با تفرقه مقابله کرد، امروز نیز ملت ایران با وحدت، هوشیاری و ایمان، نقشه‌های شوم دشمنان را نقش بر آب خواهد کرد.»
در پایان باید گفت:پروژه دالان زنگزور، اگرچه در قالب یک طرح زیرساختی حمل‌ونقل ارائه شده، اما در واقع بخشی از یک پازل پیچیده ژئوپلیتیکی است که امنیت ملی ایران، پیوستگی راهبردی با قفقاز، و نقش منطقه‌ای آن را هدف قرار داده است. پیام علی‌اکبر ولایتی با نگاهی راهبردی، این تهدید را به‌درستی شناسایی کرده و ضمن تبیین تاریخی، فرهنگی و دینی آن، از لزوم هوشیاری، وحدت و دفاع فعال سخن گفته است. ایران، با اتکا به مردم خود و عمق تاریخی‌اش در قفقاز، همچنان مانع تحقق این طرح خواهد بود.
