فرزين ماندگار
شوراهاي پروانه ساخت و نمایش اين روزها به موضوعي خبرساز در سينماي ايران تبديل شده است. تغيير و تحولات انجام شده در اين شوراها و نحوه اطلاعرساني اين تغييرات صداي عماد افروغ يک عضو سابق شورای پروانه ساخت را درآورده است. از سوي ديگر ابراهيم داروغهزاده اخيراً از لزوم حذف تدريجي شورای پروانه ساخت و اعتماد به فيلمسازان سخن گفته است.
روز گذشته عماد افروغ به نحوه تغيير اعضاي شوراي پروانه نمايش انتقاد کرده و گفته است: رفتار فرهنگي اين بود که تغيير اعضا را سازمان سينمايي به اطلاع آنها ميرساند نه اينکه از رسانهها مطلع شوند. دو روز پيش خبري مبني بر معرفي اعضاي جديد شوراي پروانه نمايش منتشر شد که در پي اين موضوع عماد افروغ يکي از اعضاي پيشين اين شورا يادداشتي درباره اين تغييرات ناگهاني نوشته است. در متن اين يادداشت آمده است: «ظهر ديروز ۳۰ مهرماه با رجوع تصادفي به اينترنت متوجه شدم که اعضاي جديد شوراي پروانه نمايش معرفي شدهاند. خيلي خوشحال شدم که بالاخره اين بار مسئوليت از روي شانه بنده برداشته شد. براي اعضاي جديد آرزوي موفقيت در انجام وظايف محوله دارم.»
حداقل پيامک ميزديدافروغ در ادامه مینویسد: «در آخرين جلسه تلاش کردم تا از اعضاي احتمالي شوراي پروانه نمايش کسب اطلاع کنم که همگي اظهار بياطلاعي کردند. در اين جلسه يک درخواست طرح کردم،اينکه قطع نظر از تمايل يا عدم تمايل بنده براي عضويت مجدد، اگر قرار است تغييري صورت بگيرد، بنده ولو چند دقيقه قبل از رسانهاي شدنش، در جريان قرار بگيرم، همانگونه که اعضاي پروانه ساخت در جريان قرار گرفتند. بماند که يکي از اعضاي محترم بر استعفاي دستهجمعي اصرار ميورزند. به هر حال تصور نميکنم درخواست بزرگي بوده باشد. توقع بنده اين بود که همانگونه که وزير محترم و اسبق فرهنگ و ارشاد اسلامي، علي جنتي، شخصاً تماس گرفتند و از بنده دعوت به عمل آوردند و بنده نيز فقط به نيت خدمت و حسب همين تماس شخصي اين مسئوليت را پذيرفتم، براي تغيير بنده نيز تماسي گرفته يا حداقل پيامکي زده شود. تغيير و جابه جايي افراد حق مشروع و مقبول هر مديري از جمله معاونت سينمايي و شخص وزير محترم است، اما اگر اعضاي تغيير يافته را مطابق اصرار خود از قبل در جريان اين تغيير قرار ميدادند فرهنگيتر نبود؟ به نظرم گذاشتن و برداشتن افراد (ترجيح ميدهم از عبارت نسبتاً تند نصب و عزل استفاده نکنم) آدابي دارد. شخصاً مايل به کشدار شدن اين ماجرا نيستم. اين هم تجربهاي است بر تجارب گذشته ما و ظاهراً هميشه بايد در جريان کسب تجربه جديد باشيم و از اين تجربهها درس عبرتي نگيريم.»
نبايد عمر شورا طولاني ميشداما شوراي پروانه ساخت نیز طي روزهاي اخير با موضع معاون نظارت و ارزشيابي سازمان سينمايي نيز خبرساز شد.داروغهزاده در برنامه چشم شب روشن شبکه چهار با اشاره به قدمت شوراهاي نظارتي به اين موضوع اشاره کرد : «معتقدم اگر در طول اين ۳۵ سال به شکل طبيعي مسير را درست طي ميکرديم نبايد شوراي پروانه ساخت ميداشتيم، چون بعد از انقلاب به هر حال سينما به شکل ديگري کار خود را آغاز کرده است و ماهيت آن تفاوت پيدا کرد. بنابراين ضروري بود که در سالهاي اول اينگونه شوراها حضور داشته باشند تا ريلگذاري براي تغيير ماهيت سينما انجام شود. اگر بتوانيم ميزان گفتوگو، مفاهمه و اقناعپذيري را افزايش دهيم و ما به عنوان مديران فرهنگي درک بهتري از فيلمسازان داشته باشيم و آنها هم با ما بيشتر همنشيني داشته باشند تا بتوانيم اولويتهاي يکديگر را بهتر درک و با منافع ملي، هويت و فرهنگ ايراني- اسلامي همسو کنيم، بايستي به سمتي برويم که فيلمساز آنقدر مسئوليتپذير و آگاه باشد تا خودش احساس کند اگر درخواستي براي پروانه ساخت ميکند، پذيرفته ميشود و به اين ترتيب با پاسخگو بودن فيلمساز به تدريج شوراي پروانه ساخت حذف ميشود و اين موضوع قطعاً در نگاه من هست که بايد مسير را به سمتي ببريم تا سينماگران جايگاه حقيقي خود را با مسئوليتپذيري پيدا کنند و فقط شوراي پروانه نمايش داشته باشيم.» او يادآور شد: البته اين موضوع در طول سالهاي گذشته مطرح بوده اما معمولاً از طرف برخي سينماييها و تهيهکنندگان مورد مخالفت قرار ميگرفت و اينطور نبوده که هميشه دولت مانع باشد، چون به هر حال بحث سرمايه در ميان است و فکر ميکنند اگر شورايي وجود داشته باشد، براي سرمايه خود تاحدودي اطمينانبخشي پيدا ميکنند، به همين دليل اينطور نبوده که اکثريت فيلمسازان پيشقدم باشند که شوراي پروانه ساخت نداشته باشيم.
دريافت پروانه بدون بررسي!داروغهزاده ميگويد: همين الان هم برخي فيلمسازان هستند که فيلمنامههايشان خوانده نميشود اما پروانه ساخت ميگيرند و اين بر اساس سابقه آنها و اعتمادي که جلب کردهاند رخ ميدهد، مثل اصغر فرهادي يا ابراهيم حاتميکيا که فيلمنامه کامل آنها خوانده نميشود، حتي آقاي صدرعاملي هم که اخيراً پروانه ساخت گرفتهاند فيلمنامه کاملشان خوانده نشد و اين اصلاً به نظر من يا مديريت سازمان ارتباط ندارد بلکه کاملاً با نظر شورا انجام شده و اين اتفاقي است که به تدريج در حال شکلگيري است. به نظر ميرسد که موضوع بودن يا نبودن شوراي پروانه ساخت در حال جديتر شدن است، در زمان رياست جواد شمقدري بر سازمان سينمايي مدتي اين اتفاق افتاد ولي به دليل ضعفهايي که وجود داشت مجدد اين شورا راهاندازي شد. ظاهراً بايد در آيندهاي نه چندان دور با تدابيري که انديشيده ميشود شاهد حذف شوراي پروانه ساخت باشيم.