نویسنده: روح‌الله صالحي
پس از گذشت 30سال از تأسيس جنبــش مقاومت اسلامي فلسطين (حماس)، اين جنبش سند سياسي جديد خود را به دو زبان عربي و انگليسي منتشر كرد؛ سندي كه در آن براي اولين بار تشكيل دولت مستقل فلسطيني با مرزهاي 1967 از سوي حماس پذيرفته شده است. اين سند اينگونه تعبير شده است كه حماس موجوديت اسرائيل را به رسميت شناخته اما حماس اين مسئله را رد كرده است. جنبش فتح پيشتر مرزهاي 1967 را به رسميت شناخته بود. معاون دبيركل حزب‌الله لبنان در واكنش به اين سند گفت: ما با مقاومتي كه براي سازش مقدمه‌چيني و فلسطين را به دو دولت تقسيم مي‌كند، نيستيم.
جنبش حماس، دوشنبه‌شب سند جديد خود را كه شامل تغييرات مهمي بود، منتشر كرد. سند «اصول و سياست‌هاي كلي» حماس شامل 42بند در 12 فصل است كه درآن حماس، به تعريف خود از آرمان و رويكردهايش براي پروژه آزادسازي فلسطين و نظام سياسي مي‌پردازد و اين سند متضمن اصول اساسي فلسطين، وحدت ملت، سرزمين و قضيه فلسطين و تعريف نظام سياسي آن است. به گزارش مركز اطلاع‌رساني فلسطين، در مقدمه اين سند آمده است: فلسطين سرزمين ملت عربي فلسطين است. ملت فلسطين در اين سرزمين پرورش يافته، در آن ايستادگي كرده، به آن وابسته است و همواره با اين سرزمين پيوند و ارتباط داشته است. فلسطين سرزمين مقاومت است كه تا تحقق پروژه آزادسازي، بازگشت آوارگان و تشكيل كشور با حاكميت كامل به پايتختي قدس ادامه خواهد داشت. با اين سند تجربه ما ژرف‌تر و درك و فهم‌مان نيز مشترك مي‌گردد، نگاه ما چارچوب‌مند مي‌شود و راه ما بر‌اساس زمينه‌ها، خاستگاه‌ها و پايه‌هاي محكم و اصولي راسخ پيش مي‌رود. فهم مشترك از مسئله فلسطين تقويت مي‌شود و اصول كاري و مرزهاي انعطاف ترسيم مي‌گردد. حماس در ادامه سند به شهر «قدس» نيز اشاره و اين شهر را پايتخت كشور فلسطين اعلام كرده است. بر اساس اين سند، مسجد الاقصي تنها حق خالص ملت فلسطين و امت اسلام است و رژيم اشغالگر هيچ حقي در آن ندارد و طرح ها، تدابير و اقدامات اين رژيم به منظور يهودي‌سازي مسجد‌الاقصي و تقسيم آن باطل و نامشروع است. حماس در سند خود به مسئله آوارگان و حق بازگشت آنها به سرزمين اصلي خودشان نيز تأكيد كرده است. در اين سند همچنين از پروژه صهيونيسم به عنوان يك پروژه نژادپرستانه، تجاوزگرانه و اسكاني با تكيه بر غصب حق ديگران ياد شده است و آن را خطري براي امنيت و صلح جهاني، جامعه بشريت و منافع و امنيت اعلام كرده است. حماس تأكيد كرده است: «هرگز رژيم صهيونيستي را به رسميت نمي‌شناسيم و هر آنچه در سرزمين فلسطين اتفاق افتاده است، از اشغالگري، شهرك سازي، يهودي‌سازي و تغيير و تحريف حقايق باطل و مردود است و حقوق هرگز با گذر زمان از بين نمي‌رود.»
پذيرش مرزهاي 1967
نكته مهم در اين سند كه برداشت‌هاي ضد و نقيض در عرصه منطقه‌اي و بين‌المللي به همراه داشته، موضع حماس در مقابل موجوديت رژيم صهيونيستي است كه در آن حماس به نوعي با تشكيل كشور فلسطين به جاي بحر تا نهر در مرزهاي اشغالي 1967 موافقت كرده است. به گزارش خبرگزاري قدس، حماس در بندهاي مختلف اين سند سياسي جديد تلاش کرده كه به نوعي پذيرش مرزهاي 1967 را توجيه كند كه به معناي عقب‌نشيني در برابر رژيم صهيونيستي توصيف نشود اما نكته مهمي كه در سند جديد قابل اشاره است، حذف يك بند بسيار مهم و راهبردي است كه شايد مهم‌ترين نكته در تحليل تغيير رويكرد حماس در سال‌هاي پيش رو باشد. طبق اين گزارش، يكي از بندهاي مهم تأسيس حماس در سال 1988 كه از سوي رهبران فقيد اين جنبش بر آن تأكيد شده بود، «دعوت صريح به لزوم از بين بردن موجوديت اسرائيل» بود كه در سند جديد حماس حذف شده است. مرزهاي ۱۹۶۷ شامل سرزمين‌هاي كرانه باختري و باريكه غزه مي‌شود. گروه فتح پيشتر اين مرزها را به رسميت شناخته است.
گفته مي‌شود، اين مسئله بيانگر تغيير راهبردهاي اوليه و اصولي حماس است و در راستاي گام‌هاي عادي‌سازي روابط ميان اعراب و رژيم صهيونيستي است كه از سال‌ها پيش آغاز شده و در ماه‌هاي اخير روند آن شدت گرفته است. شبكه سعودي «العربيه» با بيان اينكه حماس در سند سياسي جديد خود از اخوان المسلمين تبري جسته و با تشكيل دولت فلسطيني در مرزهاي 1967 موافقت كرده است، نوشت: «به عقيده ناظران، حماس در اين سند شيوه خود را تغيير داده و تلاش دارد تا به باشگاه پذيرفته‌شدگان در سياست منطقه‌اي بپيوندد، به‌ويژه كه اين سند شامل مواضع جديدي است كه مهم‌ترين آنها موافقت با تشكيل دولت فلسطين در مرزهاي 1967 و دوري جستن از اخوان المسلمين است». روزنامه سعودي «الحيات» نيز نوشت: «حماس پس از گذشت 30 سال از تأسيس خود، سند سياسي جديدي را منتشر كرد كه در آن براي اولين بار با تشكيل دولت فلسطين در مرزهاي 1967 موافقت و «اسرائيل» را نه به‌طور رسمي بلكه به طور ضمني به رسميت شناخته است.» اين درحالي است كه خالد مشعل در كنفرانس مطبوعاتي خود در دوحه قطر با هدف ابلاغ سند سياسي جديد گفت كه تهيه اين سند نشان‌دهنده اجماع و رضايت عمومي رهبران اين جنبش و سازمان‌هاي آن در داخل و خارج است. وي همچنين تأكيد كرد كه اين سند خدشه به مقاومت و سلاح آن و به رسميت شناختن رژيم صهيونيستي را رد مي‌كند. عبدالباري عطوان، تحليلگر برجسته جهان عرب و سردبير روزنامه رأي اليوم، در تحليلي سند جديد حماس را تكرار تجربه سازمان ساف توصيف كرد كه در پي آن مذاكرات با رژيم صهيونيستي آغاز شد.
حسين رويوران، كارشناس مسائل خاورميانه نيز در گفت‌وگو با خبرگزاري تسنيم، گفت كه پذيرش يك دولت فلسطيني در مرزهاي ۱۹۶۷ از سوي حماس در سند جديد سياسي، نزديك شدن به ادبيات جنبش فتح است.
واكنش تل‌آويو
به رغم استقبال منطقه‌اي از سند جديد حماس اما رژيم صهيونيستي در اولين واكنش‌ها اعلام كرده است كه حماس با اين سند قصد فريب جهان را دارد اما موفق نخواهد شد. به گزارش خبرگزاري اسپوتنيك، ديويد كيز، سخنگوي نخست وزير رژيم صهيونيستي ديروز اعلام كرد: «اينها (حماس) تونل‌هايي را براي تروريسم مي‌سازند و هزاران موشك به سمت شهروندان اسرائيلي شليك مي‌كنند، اين است حماس حقيقي». وي گفت: «اتخاذ موضع نرم‌تر حماس عليه اسرائيل فقط زماني قابل اعتماد خواهد بود كه اين سازمان اقدامات نظامي‌اش عليه تل‌آويو را پايان دهد و منابع خود را براي بهبود وضعيت انساني در نوار غزه به كار ببرد.»
واكنش معاون نصرالله به سند حماس
جانشين دبيركل حزب‌الله لبنان در واكنش به سند جديد حماس تأكيد كرد: «ما با مقاومتي كه براي سازش مقدمه‌چيني و فلسطين را به دو دولت تقسيم مي‌كند، نيستيم.» به گزارش شبكه خبري المنار، شيخ نعيم قاسم جانشين دبيركل حزب‌الله لبنان ديروز تأكيد كرد: «هرگاه ما اسرائيل را متجاوز و اشغالگر به حساب آورديم پس برآورد ما از دنياي استكبار نيز همين خواهد بود.» وي گفت: ما تأكيد كرده‌ايم و دائماً تأكيد مي‌كنيم كه با مقاومت فلسطين هستيم، به‌خاطر فلسطين با مقاومت هستيم و مقاومت در فلسطين يك شكل واحد ندارد و ملت فلسطين اصل و اساس مقاومت است؛ اين ملت ديرزماني است كه ملتي مقاوم و فداكار بوده است و اين اميد ما را افزايش مي‌دهد كه دستاوردهاي بزرگي را رقم بزنيم.» وي افزود: تا زماني كه مقاومت براي آزادي فلسطين از بحر تا نهر نباشد امكان ندارد كه به بار بنشيند و ما با مقاومتي كه براي سازش مقدمه‌چيني مي‌كند نيستيم، ما با مقاومتي كه فلسطين را به دو دولت تقسيم مي‌كند نيستيم، ما با مقاومتي كه خون را با زمين معامله مي‌كند نيستيم، ما با مقاومتي هستيم كه تنها به آزادي كامل سرزمين (فلسطين) بدون قيد و شرط راضي مي‌شود تا اينكه ملت فلسطين با عزت و كرامت به خاك خود برگردد.
