جام‌جم: اين واگذاري در حالي صورت مي‌گيرد كه تا قبل از سال 90 تنها 15 بناي تاريخي از سوي صندوق احيا و بهره‌برداري از اماكن تاريخي و فرهنگي كشور واگذار شده است كه مي‌توان به عمارت مسعوديه در تهران، عمارت كاروانسراي شاه عباسي در كرج و عمارت سعدالسلطنه در قزوين به عنوان مهم‌ترين بناهاي واگذار شده اشاره كرد.
معاون رييس‌جمهور و رييس سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري كشور در خصوص تعيين تكليف واگذاري بناهاي تاريخي مهلت سه ماهه‌اي را براي صندوق احيا و بهره‌برداري از اماكن تاريخي و فرهنگي كشور تعيين كرده بود و به نظر مي‌رسد اين تعيين مهلت باعث شده است تا آغاز روند واگذاري از ماه آينده كليد بخورد.
احمد ميرزا كوچك خوشنويس، رئيس هيات مديره و مديرعامل صندوق احيا و بهره‌برداري از اماكن تاريخي و فرهنگي كشور در گفت‌وگو با جام‌جم اظهار كرد: 270 بناي تاريخي كشور پس از فراخوان تدريجي كه از ماه آينده آغاز خواهد شد، واگذار مي‌شود كه در قالب اين ابنيه‌ها 17 بنا به صورت خاص كه كاروانسرهاي واقع شده در جاده ابريشم از محور مشهد تا ماكو را شامل مي‌شود، در اولويت واگذاري قرار دارند. كاروانسراي ظفرانيه، آهوان، ده نمك، ايوانكي، چلبي اوغلو از جمله اين بناها هستند.
امكان واگذاري به نهادهاي دولتي
وي در مورد دليل وقفه بيش از يكساله واگذاري بناهاي تاريخي گفت: صندوق احيا در طول سال 90 درگير مسائلي از جمله قوانين و مقررات شرايط واگذاري بود كه نياز به شفاف‌سازي داشت. در واقع چون در اساسنامه صندوق قيد شده بود كه بناهاي تاريخي بايد از طريق مزايده به بخش خصوصي منتقل شود، لذا تصور نمي‌شد كه بتوان آن را به نهادهاي دولتي هم واگذار كرد، اما در حال حاضر اين قوانين و مقررات زيرنظر نهادهاي نظارتي شفاف شده و بر اساس يك ماده قانوني كه مورد بررسي قرار گرفت نهادهاي دولتي از جمله دانشگاه، مدرسه و... نيز مي‌توانند درخواست خود را براي در اختيار قرار گرفتن اين ابنيه به صندوق احيا ارائه بدهند.
وي در پاسخ به اين سوال كه آيا نهادهاي دولتي نيز ابنيه تاريخي را با كاربري اقامتي و پذيرايي در اختيار مي‌گيرند، گفت: نهادهاي دولتي تنها مي‌توانند ابنيه تاريخي را براي كارهاي عام‌المنفعه مثل دانشگاه، آموزش و فضاهاي فرهنگي در اختيار بگيرند؛ اما بخش خصوصي ابنيه تاريخي را با كاربري اقامتي و پذيرايي در اختيار مي‌گيرد.
اجاره‌هاي 15 تا 20 ساله
به گفته وي، در اين واگذاري‌ها مالكيت ابنيه به هيچ عنوان واگذار نمي‌شود بلكه ابنيه پس از واگذاري زيرنظر كارشناسان صندوق، مرمت و احيا شده و به صورت اجاره 15تا 20 ساله در اختيار بهره‌بردار قرار مي‌گيرد.
خوشنويس، هدف از واگذاري اين بناها به نهادهاي دولتي و خصوصي را برداشتن هزينه‌هاي مرمت و نگهداري بناهاي تاريخي از دوش دولت ذكر كرد و گفت: با واگذاري اين بناها به نهادهاي دولتي و خصوصي، صندوق احيا و بهره‌برداري از اماكن تاريخي و فرهنگي به عنوان ناظر بر اين بناها نظارت خواهد كرد.
رييس هيات مديره و مديرعامل صندوق احيا و بهره‌برداري از اماكن تاريخي و فرهنگي كشور درباره شرايط انتخاب اين ابنيه براي واگذاري گفت: اين بناها بايد كاملا دولتي بوده و به ثبت ميراث فرهنگي هم رسيده باشند و از طرف ديگر براي ايجاد انگيزه در سرمايه‌گذاران بخش خصوصي توجيه اقتصادي داشته باشند. در نتيجه ابنيه‌اي براي واگذاري انتخاب مي‌شود كه قابليت گردشگري در زمينه‌هاي اقامتي و پذيرايي را دارا باشد.
وي در مورد نحوه واگذاري اين بناهاي تاريخي نيز خاطرنشان كرد: اين بناها طي فراخواني عمومي و از طريق مزايده واگذار مي‌شود و در حال حاضر 270 عنوان انتخاب شده كه بتدريج واگذار خواهد شد.
جلوگيري از تخريب و متروكه شدن بناهاي تاريخي
به گفته برخي از كارشناسان ميراث فرهنگي و فعالان بخش خصوصي كه اين ابنيه تاريخي را براي كاربري‌هاي اقامتي و پذيرايي در اختيار گرفته‌اند، بهره‌برداري از اين ابنيه‌ها مي‌تواند باعث حفظ بنا شده و منافع اقتصادي نيز در پي داشته باشد، اما اين امر مستلزم مشاركت دولت در احيا و مرمت اين نوع ابنيه‌هاست.
عليرضا شاه‌محمدپور، مدير گروه بافت بناهاي تاريخي پژوهشگاه ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري درباره اين‌كه آيا واگذاري ابنيه مي‌تواند اقدامي مفيد در جهت حفظ بنا باشد به جام‌جم گفت: اگر تمام ضوابط و احتياط‌هاي جانبي رعايت شود و حفظ شأن اثر و ارزش تاريخي و فرهنگي آن در نوع كاربري ديده شود مي‌توان گفت احيا و مرمت آن با واگذاري‌هايي كه صورت مي‌گيرد مي‌تواند از متروكه شدن و تخريب بنا جلوگيري كند.
وي افزود: برخي از سازه‌ها تحمل كاربري‌هاي جديد را ندارد؛ بنابراين انتخاب اين ابنيه و توجه به مرمت و حفظ آن اهميت مي‌يابد.
شاه‌محمدپور در پاسخ به اين سوال كه در انتخاب اين ابنيه آيا نظرات كارشناسي پژوهشگاه پرسيده مي‌شود، گفت: با ما مشورتي صورت نمي‌گيرد؛ اما اگر مشورت صورت گيرد بسياري از زوايا مورد موشكافي قرار مي‌گيرد.
وي در عين حال گفت: ضوابط كلي توسط پژوهشگاه به صندوق احيا و بهره‌برداري از اماكن تاريخي و فرهنگي كشور اعلام و محدوديت‌ها نيز مشخص شده و اين‌گونه نيست كه مورد به مورد با پژوهشگاه براي هر ابنيه مشورت شود.
در حال حاضر از بين هزاران بناي تاريخي كه در كشور وجود دارد، 270 بنا توسط صندوق احيا و بهره‌برداري براي واگذاري انتخاب شده و اميد مي‌رود با تسريع در واگذاري و مشاركت جدي دولت در مرمت و احياي اين ابنيه از تخريب آنها جلوگيري شود.
