جوان آنلاین: دیروز پیامی از رئیس‌جمهور در مجازی به بحث و نقد و تمجید و اعتراض رسید. دکتر پزشکیان نوشته بود: «در نشست امروز با اعضای جبهه اصلاحات ضمن شنیدن نظرات دوستان، به لزوم پرهیز از طرح مسائل تفرقه‌برانگیز تأکید کردم.» می‌توان حدس زد که اصلاح‌طلبان از او خواسته‌های سنتی خود را مطالبه کرده‌اند و حتی او را زیر فشار گذاشته‌اند. آزادی زندانیان امنیتی (به گفته آنان سیاسی)، بازگشت برخی استادان بازنشسته به دانشگاه، تغییرات ماهیتی در برخی رویکرد‌ها یا شبیه این. یکی دو مورد این حدسیات از بازتاب سخنان رئیس‌جمهور در جلسه اصلاح‌طلبان مشخص است. اصلاح‌طلبان طیفی از درخواست‌ها را همیشه مطرح کرده‌اند که برخی کاملاً شخصی یا مربوط به دسته و حزب سیاسی خودشان است، مثل آزادی فلان زندانی یا بازگشت فلان استاد به دانشگاه؛ و برخی درخواست‌های آنان بسیار کلی و هویتی است مانند رفراندوم در فلان موضوع یا تغییرات قانون اساسی و در مواردی هم مصداق‌هایی دارند که نشان می‌دهد چه چیز‌هایی را مطالبه می‌کنند: حجاب و اینترنت!
حتی واکنش برخی اصلاح‌طلبان به پزشکیان که نوشتند «بعد از یک سال هنوز نتوانستی به وعده رفع فیلترینگ عمل کنی و حالا سخن از زمان‌بر بودن اصلاحات می‌گویی» یا واکنش محمدعلی ابطحی به جلسه پزشکیان و مطالبه همین اینترنت به‌عنوان اصلی‌ترین مطالبه مردم نشان می‌دهد خواسته‌های آنان در این جلسه چه چیز‌هایی می‌تواند بوده باشد.
هرچه بوده احساس رئیس‌جمهور این است که طرح چنین سخنانی فعلاً تفرقه‌افکنانه است. شاید اگر پزشکیان می‌خواست با آنان صریح‌تر و اصولی‌تر حرف بزند، به آنان می‌گفت: کاسبان جنگ و انسجام ملی!
پس از جنگ ۱۲ روزه که سرمایه اجتماعی نظام به اوج رسید و همبستگی ملی تراز قابل توجهی از خود برجای گذاشت، برخی احزاب و گروه‌های سیاسی که عمدتاً ریشه در جریان اصلاحات دارند، کوشیدند با مصادره پایگاه اجتماعی نظام، اهداف گروهی و جناحی خود را دنبال کنند. آنها با این تصور حتی اقدام به صدور بیانیه کردند و از حاکمیت خواستند که برای حفظ سرمایه اجتماعی، دست به اصلاحات ساختاری بزند. حال آنکه سرمایه اجتماعی ایجاد شده ارتباطی به هیچ حزب و گروه سیاسی نداشته و مردم در دفاع از وطن و کشور علیه دشمن متحد شدند.
از پاسخ تلویحی رئیس‌جمهور در نشست با اعضای جبهه اصلاحات که روز گذشته در نهاد ریاست جمهوری برگزار شد، این‌گونه بر می‌آید که آنها گویا باز هم مطالبات جناحی خود از جمله آزادی زندانیان امنیتی را مطرح کرده‌اند. پزشکیان در توئیتی پس از این نشست نوشته است: «در نشست امروز با اعضای جبهه اصلاحات ضمن شنیدن نظرات دوستان، به لزوم پرهیز از طرح مسائل تفرقه‌برانگیز تأکید کردم. گفتم اصلاحات زمان‌بر است، آهسته، اما پیوسته پیش می‌رویم. پیشتر نیز در وزارت کشور گفتم احزاب باید تقویت شوند. با دیگر احزاب، سمن‌ها و انجمن‌ها نیز گفتوگو خواهیم کرد.»
دیدار اعضای جبهه اصلاحات با دکتر مسعود پزشکیان، در حالی برگزار شد که فضای کشور همچنان تحت تأثیر تجربه وحدت‌آفرین و منسجم «جنگ تحمیلی ۱۲ روزه» قرار دارد؛ دفاع مقدسی که نه تنها در آن دولت و مردم دوشادوش هم عمل کردند، بلکه نوعی همبستگی ملی را رقم زد که از نظر بسیاری، می‌تواند به سکوی پرش سرمایه اجتماعی تبدیل شود. در این دیدار که اعضای جبهه اصلاحات با طرح مجموعه‌ای از دغدغه‌ها، انتقادات و پیشنهادات به دیدار رئیس دولت چهاردهم رفتند، رئیس‌جمهور در کنار استقبال از گفتوگو و هم‌اندیشی، با زبانی نرم، اما محتوایی هشدارآمیز، از ضرورت پرهیز از «مسائل تفرقه‌برانگیز» سخن گفت؛ جمله‌ای که در متن و توئیت پس از دیدار، به روشنی قابل تفسیر به عنوان واکنشی اعتراضی به لحن و محتوای برخی مطالبات اصلاح‌طلبان است.
پزشکیان در میانه سخنان خود با قدردانی از رفتار آگاهانه ملت در بزنگاه جنگ ۱۲ روزه تأکید کرد: «این سرمایه اجتماعی حاصل اتحاد مردم بود، نه تعلق به یک حزب یا جناح خاص». او ضمن قدردانی از انسجام مردم، بر نقش‌آفرینی جمعی، مسئولانه و غیرسیاسی مردم تأکید کرد و این جمله پیام روشنی داشت: اجازه مصادره سیاسی یک موفقیت ملی را نمی‌دهیم.
در شرایطی که برخی احزاب اصلاح‌طلب کوشیده‌اند از فضای همبستگی ایجادشده پس از بحران برای طرح خواسته‌های حزبی و پیگیری اهداف جناحی استفاده کنند، این تأکید رئیس‌جمهور را می‌توان به عنوان «اعتراض ملایم، اما جدی» تلقی کرد؛ اینکه پروژه فشار برای اصلاحات ساختاری می‌تواند بیش از آنکه مفید باشد، به سرمایه اجتماعی ضربه بزند. چه آنکه علی شریفی زارچی استاد جنجالی دانشگاه صنعتی شریف اندکی پس از توییت رئیس‌جمهور، عصبانیت خود از محتوای این پیام رئیس‌جمهور را این‌گونه بروز داد: «در کشوری که رئیس‌جمهور منتخب مردم نتواند بعد از یک سال ساده‌ترین وعده انتخاباتی خود یعنی رفع فیلترینگ را که نه نیاز به سرمایه‌گذاری و ساخت تأسیسات عظیم دارد و نه متأثر از تحریم‌های بین‌المللی است اجرایی کند، اصلاحات زمان‌بر نیست؛ نشدنی است. ساختار سیاسی ایران باید تغییر کند.»
اصلاحات؛ مسیر تدریجی، نه شتاب‌زده
در بخش دیگری از این نشست، دکتر پزشکیان اصلاحات را «مسیر پیچیده‌ای» توصیف کرد که اجرای آن به مراتب سخت‌تر از بیان آن است. او یادآور شد که برخی اصلاحات ممکن است به یک دهه زمان نیاز داشته باشند. این جمله، پاسخی روشن به جریان‌هایی است که تصور دارند با فشار سیاسی و رسانه‌ای می‌توان روند‌های ساختاری را به نفع یک جریان تسریع کرد. تأکید پزشکیان بر «صبر»، «انسجام» و «پرهیز از دوقطبی‌سازی» نیز در همین چارچوب قابل تحلیل است. او خواستار گفتوگو در فضای تعاملی و نه تقابلی شد و حتی اعلام آمادگی کرد که دولت با اپوزیسیون هم وارد گفتوگو شود. رئیس‌جمهور که در این دیدار چندبار به «پرهیز از دوقطبی‌سازی»، «همدلی ملی» و «آمادگی برای گفتوگو با اپوزیسیون» اشاره کرد، نشان داد که اصلاح‌طلبان تنها مخاطب دولت در حوزه تعامل سیاسی نیستند.
مسیر اصلاح از وحدت می‌گذرد
از مهم‌ترین فراز‌های سخنان پزشکیان در این دیدار، اشاره به «هزینه سنگین اختلاف نسبت به وحدت» بود. او تصریح کرد: «اگر هماهنگی میان دولت و رهبری وجود نداشته باشد و گفتار‌ها یکی نباشد، هزینه تفرقه به‌مراتب بیشتر است». این سخنان را باید هشداری به آن دسته از جریان‌هایی دانست که همزمان با بیان انتقادات، بی‌توجه به الزامات انسجام حاکمیتی، وارد فاز فشار سیاسی می‌شوند.
دیدار اعضای جبهه اصلاحات با رئیس‌جمهور، در ظاهر گفت‌وگویی بین دو جریان هم‌گرا تلقی می‌شود، اما تحلیل محتوای سخنان رئیس‌جمهور نشان می‌دهد که دولت مانند برخی تجربه‌های شکست خورده و پرهزینه گذشته، بنای عبور از چارچوب‌های قانونی و مصالح ملی را ندارد. پزشکیان که از همان روز‌های ابتدایی، شعار «واقع‌گرایی، گفتوگو، و اصلاح تدریجی» را سرلوحه کار خود قرار داده بود، در این دیدار نیز بر همین اصول پافشاری کرد و در برابر برخی مطالبات اصلاح‌طلبان، واکنشی آرام، ولی شفاف و غیرقابل‌تفسیر نشان داد.
این دیدار را باید تلاشی از سوی جریان اصلاحات برای بهره‌برداری از موج همبستگی ملی پس از بحران دانست؛ موجی که دولت نمی‌خواهد اجازه دهد به ابزاری برای فشار جناحی تبدیل شود. رئیس‌جمهور این پیام را بدون صراحت کلام، اما با دقت سیاسی، منتقل کرد: مسیر اصلاحات باز است، اما نه برای بازی سیاسی؛ بلکه برای حرکت عاقلانه، تدریجی و در مسیر وحدت ملی.
حقوق بشر دروغی بیش نیست
رئیس‌جمهور روز گذشته در آیین پاسداشت یاد شهیدان فرهنگ، هنر و رسانه در دفاع مقدس ۱۲ روزه مقابل رژیم صهیونیستی و امریکا شرکت کرد و طی سخنانی حقوق بشر غربی را به چالش کشید. دکتر پزشکیان با بیان اینکه حقوق بشر و سازمان‌های بین‌المللی دروغی بیش نیست، گفت:در دنیای متمدن امروز در مقابل دیدگان همه، راه آب و غذا را بر مردم بیچاره و زنان و کودکان بسته‌اند و نسل کشی می‌کنند، آن وقت دم از حقوق بشر می‌زنند، درحالی که خودشان در همه جای دنیا از غزه و فلسطین گرفته تا لبنان، سوریه و ایران همه موازین بین‌المللی و حقوق بشر را زیر پا گذاشته و علیه بشریت جنایت می‌کنند. او تأکید کرد: رژیم صهیونیستی و امریکا با ادعای ساخت بمب اتم در ایران که دروغی بیش نیست، به بیمارستان‌ها و منازل مسکونی ما حمله کردند و زنان و کودکان و مردم بی‌دفاع و غیر نظامی را هدف قرار دادند.
پزشکیان با انتقاد شدید از استاندارد‌های دوگانه بین‌المللی در زمینه حقوق بشر، گفت: امروز اگر به وضعیت کودکان غزه نگاه کنیم، می‌بینیم که در مقابل چشم جهانیان از گرسنگی جان می‌دهند. درحالی که سازمان‌های مدافع حقوق کودکان و زنان ظاهراً وجود دارند، اما در عمل هیچ کاری نمی‌کنند. رئیس‌جمهور با اشاره به انتشار تصاویر دردناک و دلخراش از جنایات رژیم کودک‌کش صهیونیست در غزه، گفت: به راستی نمی‌توان افرادی را که چنین جنایات شرم‌آوری را انجام می‌دهند انسان نامید. با این حال، برخی که ادعای ایرانی‌بودن دارند و در آن‌سوی آب هستند، سخنانی بر زبان می‌آورند که باور آن دشوار است. انسان چگونه می‌تواند تا این حد از انسانیت تهی شود؟ رژیم غاصب صهیونیستی امروز به کشور‌های منطقه تجاوز می‌کند، ترور می‌کند و بی‌هیچ محدودیتی قوانین بین‌المللی را زیر پا می‌گذارد. سیاستمداران اروپایی که این فجایع و جنایات را می‌بینند، چگونه آن را توجیه می‌کنند و باز هم از دموکراسی و حقوق بشر دم می‌زنند؟ آیا می‌توان این ادعا‌ها را باور کرد؟ امام حسین (ع) در کربلا به دشمنان خود فرمودند که اگر دین ندارید، لااقل آزاده باشید. در دنیای امروز، آب و غذا را به مردم غزه بسته‌اند و در عین حال از حقوق بشر سخن می‌گویند. کدام پیامبر یا دین الهی چنین فجایعی را مجاز شمرده است؟ پزشکیان با بیان اینکه این شکل از جنگ بی‌شرمی و نامردی است، تصریح کرد: ما به دنبال شعار‌های پوچ نیستیم. آنها نمی‌خواهند کشوری در منطقه روی پای خود بایستد و در مقابل سلطه مقاومت کند می‌خواهند ما را به زانو درآورند، اما ملت ایران چنین اجازه‌ای نخواهد داد.
قدردان مردم هستیم
رئیس‌جمهور در این دیدار هم بار دیگر و حدت و انسجام ملی مردم را ستود و با تأکید بر اینکه دشمنان نمی‌خواهند ایران، قوی و مستقل باشد، اظهار داشت: ملت ایران در مقابل زور و تجاوز سرخم نخواهد کرد همان‌گونه که نکرد و ما قدردان این مردم وفادار و فداکار هستیم. ما گاه با مردم رفتار ناشایستی داشتیم و مردم از ما ناراحت بودند، اما در جنگ ۱۲ روزه و تجاوز اخیر رژیم صهیونیستی و امریکا به خاک ایران، همه اختلافات و ناراحتی‌های خود را کنار گذاشته و برای دفاع از وطن به میدان آمدند. او تأکید کرد: ما خدمتگزار مردم هستیم و تا جان در بدن داریم و نفس می‌کشیم این راه را ادامه خواهیم داد و قدردان مردمی هستیم که به‌رغم همه دلخوری‌ها آمدند و ایران را تنها نگذاشتند.
