جوان آنلاین: توسعه نیروگاه‌های خورشیدی، راهبردی حیاتی برای تقویت امنیت انرژی کشور و کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی است. با جایگزینی تدریجی برق حرارتی با انرژی خورشیدی می‌توان سالانه تا ۲۰ میلیارد دلار از مصرف گاز در نیروگاه‌ها صرفه‌جویی کرد؛ منابعی که به‌جای سوختن می‌توانند صرف توسعه زیرساخت‌های عمرانی، آموزش، بهداشت و پیشرفت فناوری در کشور شوند. این مسیر نه‌تنها اقتصادی و زیست‌محیطی است، بلکه در شرایط بحران و تهدید نیز با پراکندگی نیروگاه‌ها پایداری شبکه برق را تضمین می‌کند.
در شرایطی که کشور با ناترازی انرژی، افزایش فشار بر منابع فسیلی و تهدیدات فزاینده امنیتی روبه‌روست، نگاه به انرژی‌های تجدیدپذیر به‌عنوان یک راهبرد اقتصادی، اجتماعی و امنیتی بیش از گذشته اهمیت یافته است. توسعه نیروگاه‌های خورشیدی و بادی، نه‌تنها به کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی و آلودگی زیست‌محیطی کمک می‌کند، بلکه می‌تواند زمینه‌ساز اشتغال، درآمدزایی برای خانوار‌ها و ایجاد زیرساختی مقاوم در برابر بحران‌ها باشد. در همین زمینه، منصور علیمردانی، نماینده مجلس شورای اسلامی و احمد آریایی‌نژاد، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی در گفتوگو با «جوان» ضمن بررسی ابعاد راهبردی انرژی تجدیدپذیر، بر ضرورت حمایت دولتی، مشارکت خانوار‌ها و رویکرد عدالت‌محور در توسعه این نوع انرژی تأکید کردند.
پراکندگی نیروگاه‌های تجدیدپذیر نقطه قوت است
منصور علیمردانی، نماینده مجلس شورای اسلامی با اشاره به اهمیت راهبردی توسعه نیروگاه‌های تجدیدپذیر در کشور گفت: در برنامه هفتم توسعه، موضوع افزایش تولید برق از منابع تجدیدپذیر به‌عنوان یک محور اصلی در نظر گرفته شده است و این امر باید با جدیت دنبال شود. تجربه جهانی و حتی اقتضائات داخلی ما نشان می‌دهد استفاده از انرژی خورشیدی و بادی نه‌تنها به سود محیط زیست و سلامت جامعه است، بلکه از نظر امنیتی نیز مزیت‌های قابل توجهی دارد.
وی با مقایسه بین ساختار نیروگاه‌های حرارتی و خورشیدی خاطرنشان کرد: برای مثال یک نیروگاه حرارتی می‌تواند در فضایی حدود دو تا سه هکتار تا ۳هزار و۵۰۰ مگاوات برق تولید کند، در حالی که نیروگاه‌های خورشیدی پراکنده هستند و همین پراکندگی یک نقطه قوت در شرایط بحرانی به‌ویژه جنگ محسوب می‌شود. اگر دشمن به تأسیسات برق حمله کند، آسیب به نیروگاه‌های متمرکز می‌تواند برق یک منطقه وسیع را از کار بیندازد، اما در مدل پراکنده خورشیدی فقط بخش کوچکی آسیب می‌بیند و سیستم کلی همچنان به کار خود ادامه می‌دهد.
علیمردانی افزود: بر اساس مطالعات انجام گرفته، ایران این ظرفیت را دارد که حدود ۹۶ هزار مگاوات برق خورشیدی تولید کند آن هم بدون آنکه آسیبی به زمین‌های کشاورزی وارد شود. این عدد بر مبنای میزان تابش خورشید، شرایط اقلیمی و سطح قابل استفاده محاسبه شده است و نشان می‌دهد کشور ما می‌تواند به یک قطب بزرگ انرژی تجدیدپذیر در منطقه تبدیل شود.
وی افزود: در حال حاضر، کل نیاز مصرف برق کشور چیزی حدود ۸۰ هزار مگاوات است. اگر بتوانیم بخش قابل‌توجهی از این نیاز را از طریق خورشیدی تأمین کنیم، آن‌گاه دیگر نیازی به مصرف گاز در نیروگاه‌ها نخواهد بود و گاز طبیعی می‌تواند صرف صادرات، توسعه پتروشیمی یا حتی تأمین نیاز‌های بخش خانگی و صنعتی شود.
نماینده مجلس با تأکید بر ضرورت هم‌افزایی میان دولت و بخش خصوصی گفت: سرمایه‌گذاران داخلی و حتی خارجی برای ورود به این حوزه آمادگی دارند، اما باید زیرساخت‌های حقوقی، اجرایی و حمایتی از سوی دولت فراهم شود. ما نباید از قطار فناوری عقب بمانیم. اگر امروز تصمیم نگیریم، فردا ناچار به پرداخت هزینه‌های بیشتر خواهیم بود چه از نظر مالی و چه از نظر زیست‌محیطی و امنیتی.
وی یادآور شد: یکی از پیامد‌های مثبت توسعه خورشیدی، برقی‌سازی خدمات شهری و حمل‌ونقل است. اگر بتوانیم خودرو‌های برقی را جایگزین خودرو‌های بنزینی و گرمایش و سرمایش منازل را با برق خورشیدی تأمین کنیم، وابستگی به سوخت‌های فسیلی به حداقل می‌رسد. این یعنی کاهش آلودگی، صرفه‌جویی در مصرف منابع و ایجاد زیرساختی پایدار برای نسل‌های آینده.
علیمردانی با اشاره به هزینه‌های فعلی تولید برق در کشور تصریح کرد: در حال حاضر ما سالانه حدود ۲۰میلیارد دلار گاز طبیعی را برای تولید برق در نیروگاه‌های حرارتی مصرف می‌کنیم. البته این رقم بر اساس قیمت جهانی و نرخ فوب خلیج فارس محاسبه شده است؛ عددی بسیار قابل توجه که متأسفانه در شرایط فعلی به‌جای آنکه از محل صادرات گاز حاصل شود، صرف مصرف داخلی در نیروگاه‌ها می‌شود. به‌جای این هزینه می‌توان منابع را به سمت توسعه زیرساخت‌های کشور هدایت کرد؛ از حمل‌ونقل گرفته تا آموزش، سلامت و پژوهش.
وی تأکید کرد: مسیر آینده، مسیر انرژی‌های پاک است. اگر امروز در این مسیر سرمایه‌گذاری کنیم، فردای مطمئن‌تری خواهیم داشت. چه برای پایداری شبکه برق، چه برای امنیت ملی، چه برای سلامت محیط زیست و چه برای درآمدزایی از صادرات انرژی. مجلس آمادگی دارد حمایت‌های قانونی لازم را فراهم کند، اما این مسیر بدون عزم دولت و مشارکت بخش خصوصی به مقصد نخواهد رسید.
این نماینده مجلس در پایان خاطرنشان کرد: به طور خلاصه توسعه نیروگاه‌های خورشیدی، راهبردی حیاتی برای تقویت امنیت انرژی کشور و کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی است. با جایگزینی تدریجی برق حرارتی با انرژی خورشیدی می‌توان سالانه تا ۲۰ میلیارد دلار از مصرف گاز در نیروگاه‌ها صرفه‌جویی کرد؛ منابعی که به‌جای سوختن می‌توانند صرف توسعه زیرساخت‌های عمرانی، آموزش، بهداشت و پیشرفت فناوری در کشور شوند. این مسیر نه‌تنها اقتصادی و زیست‌محیطی است، بلکه در شرایط بحران و تهدید نیز با پراکندگی نیروگاه‌ها، پایداری شبکه برق را تضمین می‌کند.
نیروگاه خورشیدی در خانه‌ها کمک به امنیت و اقتصاد
احمد آریایی‌نژاد، نماینده مجلس شورای اسلامی نیز با اشاره به وضعیت انرژی کشور و ضرورت عبور از الگوی مصرف‌محور مبتنی بر سوخت‌های فسیلی گفت: امروز همه ما می‌دانیم اتکای بیش از حد به نفت، گاز و بنزین، نه‌تنها منابع کشور را تهی می‌کند، بلکه ما را در برابر فشار‌های خارجی و نوسانات بازار انرژی جهانی آسیب‌پذیر می‌سازد. یکی از مطمئن‌ترین راه‌ها برای رهایی از این وابستگی، توسعه گسترده و فراگیر انرژی‌های تجدیدپذیر به‌ویژه انرژی خورشیدی و بادی است؛ منابعی که نه تمام‌شدنی‌اند، نه وارداتی و نه آلاینده.
وی با تأکید بر نقش مردم در این مسیر خاطرنشان کرد: برخلاف نیروگاه‌های بزرگ حرارتی که نیاز به سرمایه‌گذاری کلان و فضای متمرکز دارند، نیروگاه‌های خورشیدی کوچک که روی بام خانه‌ها یا در زمین‌های شخصی نصب می‌شوند هم قابل‌دسترسی‌اند و هم درآمدزا. بسیاری از خانواده‌ها می‌توانند با نصب پنل‌های خورشیدی، بخشی از برق مصرفی خود را تأمین کنند و حتی مازاد آن را به شبکه سراسری بفروشند. این یعنی انرژی پاک در خدمت اقتصاد خانواده.
عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس افزود: در حوزه سلامت ما بار‌ها مشاهده کرده‌ایم که نبود برق در مناطق محروم چه آسیبی به درمان، زایمان، واکسیناسیون و نگهداری دارو وارد می‌کند. وقتی یک خانه یا مرکز درمانی کوچک در یک روستا به‌صورت مستقل از پنل خورشیدی برق می‌گیرد، نه‌تنها امنیت آن بالا می‌رود، بلکه کیفیت زندگی نیز ارتقا پیدا می‌کند. این همان مفهوم عدالت در دسترسی به زیرساخت‌هاست.
وی در بخش دیگری از سخنانش به جنبه امنیتی نیروگاه‌های پراکنده اشاره کرد و گفت: تجربه جنگ، تحریم و حملات سایبری به ما آموخت زیرساخت‌های متمرکز، همیشه در برابر تهدیدات آسیب‌پذیرند، اما وقتی تولید برق پراکنده و محلی باشد، دشمن نمی‌تواند با حمله به یک نقطه خاص، شبکه برق کشور را مختل کند. نیروگاه کوچک، خانگی یا روستایی در شرایط جنگی مانند یک سنگر انرژی عمل می‌کند.
آریایی‌نژاد با اشاره به ظرفیت اقلیمی کشور برای تولید انرژی تجدیدپذیر تصریح کرد: ایران از نظر تابش خورشید، یکی از ۱۰ کشور برتر دنیاست. بیش از ۳۰۰ روز آفتابی در سال داریم. برآورد‌ها نشان می‌دهد می‌توانیم تا ۹۶ هزار مگاوات برق خورشیدی تولید کنیم بدون اینکه حتی یک متر از زمین کشاورزی را از دست بدهیم. چرا این فرصت طلایی را رها کنیم؟ چرا در حالی که دنیا به سمت تجدیدپذیر می‌رود، ما همچنان گاز می‌سوزانیم و بنزین وارد می‌کنیم؟
وی ادامه داد: امروز حتی در کشور‌های منطقه مانند عربستان، ترکیه و امارات، سرمایه‌گذاری‌های میلیارد دلاری روی انرژی خورشیدی انجام شده است. ما هم باید همین مسیر را برویم، اما با یک تفاوت مهم. ما باید مردم را وارد این بازی کنیم. خانواده ایرانی باید احساس کند اگر پنل خورشیدی نصب می‌کند، نه‌تنها به کشور کمک می‌کند، بلکه برای خودش هم درآمد ایجاد می‌شود.
نماینده مجلس با انتقاد از ضعف در زیرساخت‌های حمایتی افزود: ما نیاز به یک برنامه ملی برای توسعه انرژی خورشیدی خانگی داریم. دولت می‌تواند وام بدهد، تضمین خرید برق را تقویت کند و شرکت‌های دانش‌بنیان را در تولید تجهیزات بومی حمایت کند. اگر این کار را نکنیم، از قافله عقب می‌مانیم، در حالی که می‌توانیم صادرکننده فناوری و برق پاک باشیم.
آریایی‌نژاد در پایان گفت: انرژی تجدیدپذیر فقط یک موضوع زیست‌محیطی نیست، بلکه موضوعی راهبردی، امنیتی، اجتماعی و اقتصادی است. اگر ما امروز به‌درستی در این مسیر سرمایه‌گذاری نکنیم، فردا مجبور خواهیم شد هزینه‌ای چندبرابر برای جبران عقب‌ماندگی‌ها بپردازیم. آینده انرژی ایران به جای آنکه تنها در اعماق چاه‌های نفت جست‌و‌جو شود، می‌تواند بر تابش خورشید و بام خانه‌های مردم بنا شود.
وی افزود: به طور خلاصه با گسترش پنل‌های خورشیدی در منازل هم پایداری انرژی در برابر تهدیدات تقویت می‌شود و هم خانواده‌ها از محل فروش برق به شبکه به درآمد پایدار دست می‌یابند.
