جوان آنلاین: کانال تلگرامی موسسه مطالعات ایران و اوراسیا مطلبی با عنوان تبعات تجاوز رژیم صهیونیستی بر مناسبات ایران و کشور‌های آسیای مرکزی، منتشر کرد:
تجاوز رژیم صهیونیستی به کشورمان بعنوان یکی از مهم‌ترین و پیچیده‌ترین درگیری‌های منطقه‌ای، تأثیرات گسترده‌ای بر حوزه‌های سیاسی، امنیتی و اجتماعی کشور‌های آسیای مرکزی داشت. این مناطق که به دلیل موقعیت جغرافیایی خود و ارتباطات تاریخی و فرهنگی با ایران و همچنین وابستگی به منابع انرژی، تحت تأثیر تحولات ناشی از این جنگ قرار گرفته‌اند، در شرایط فعلی بدلیل تغییرات قابل توجهی که در توازن سیاسی، اقتصادی و امنیتی ایجاد شده است، با چالش‌های جدیدی رو‌به‌رو هستند.
تأثیرات سیاسی، امنیتی و اقتصادی درگیری ایران و رژیم صهیونیستی بر آسیای مرکزی چندوجهی خواهد بود، بگونه‌ای که کشور‌های آسیای مرکزی در آینده باید یک چشم انداز ژئوپلیتیکی بسیار پیچیده را مدیریت کنند تا تنش‌های دیپلماتیک و اختلالات اقتصادی ناشی از آن را کاهش دهند. هرچند که میزان این تأثیرات به مدت زمان، شدت و دخالت بازیگران خارجی در درگیری بستگی خواهد داشت ولی دیپلماسی فعال و افزایش همکاری منطقه‌ای برای به حداقل رساندن پیامد‌ها برای این کشور‌ها ضروری خواهد بود، هرچند میتوان گفت که با توجه به پویایی‌های ژئوپلیتیکی، روابط اقتصادی و آسیب‌پذیری‌های استراتژیک منطقه، پیامد‌های سیاسی و اقتصادی احتمالی تجاوز رژیم صهیونیستی بر کشور‌های آسیای مرکزی به دلایل مختلفی منفی خواهد بود.
در حوزه افکار عمومی این کشور‌ها نیز واکنش‌ها نسبت به این درگیری متفاوت بود و طبق نظرسنجی انجام شده در روز‌های ابتدایی تجاوز رژیم صهیونیستی، وضعیت افکار عمومی در کشور‌های آسیای مرکزی متفاوت بوده است به‌گونه‌ای که مردم در قزاقستان و تاجیکستان به ترتیب با ۴۲٫۶ و ۴۲٫۱ درصد بالاترین میزان همدردی با ایران و اعلام حمایت سیاسی را داشته‌اند و در مقابل در ازبکستان با ۵۵ درصد مخالفت، کمترین حمایت سیاسی از ایران وجود داشته است. در حوزۀ حمایت نظامی نیز در تاجیکستان با ۱۳درصد بیشترین و در قزاقستان با ۵ درصد کمترین حمایت از ایران وجود داشته است.
در حوزه سیاسی میتوان گفت اجرای سیاست خارجی چندوجهی که بطور معمول توسط کشور‌های آسیای مرکزی بکار گرفته میشود در ادامه قدری دشوارتر خواهد بود و این جمهوری‌ها ممکن است برای حفظ منافع خود به سمت ائتلاف‌های جدیدی گرایش پیدا کنند. برخی کشور‌ها ممکن است به سمت جمهوری اسلامی ایران و برخی دیگر از کشور‌ها ممکن است به سمت رژیم صهیونیستی یا کشور‌های غربی متمایل شوند که این تغییرات در آینده میتواند باعث بروز چالش‌های جدیدی در سیاست خارجی این کشور‌ها شود، بگونه‌ای که طی سال‌های گذشته جمهوری‌های آسیای مرکزی در مناقشات بین کشورمان و رژیم صهیونیستی همواره سیاستی خنثی و بیطرف از خود نشان داده‌اند، اما با آغاز تجاوز رژیم صهیونیستی هیچ یک از آنها (به استثنای تاجیکستان) این حملات را محکوم نکردند.
در بحث اقتصادی نیز کشور‌های آسیای مرکزی یک صادرکننده مهم انرژی هستند و این تجاوز و به تبع آن بالا رفتن سطح تنش میتواند منجر به نوسانات در بازار‌های جهانی انرژی شود و بر درآمد‌های نفت و گاز آسیای مرکزی تأثیر بگذارد. نوسان‌های بازار انرژی میتواند تبعات متفاوتی برای کشور‌های این منطقه داشته باشد. برای کشور‌هایی مانند تاجیکستان و قرقیزستان، افزایش قیمت نفت منجر به بالا رفتن هزینه‌ها و ایجاد موج‌های تورمی خواهد شد و برای کشور‌های صادرکننده نفت و گاز نظیر قزاقستان و ترکمنستان دست کم در کوتاه مدت به معنای افزایش درآمد‌های نفتی خواهد بود.
نکته مهم دیگر در تبعات اقتصادی این درگیری، اختلال در مسیر‌های ترانزیتی کشور‌های آسیای مرکزی از جمله کریدور بین المللی حمل و نقل شمال-جنوب می‌باشد که این کشور‌ها را به ایران و آب‌های آزاد متصل میکند و اختلال در دسترسی به مسیر‌های تجاری برای کشور‌های آسیای مرکزی که در سال‌های گذشته شروع به ایجاد مرکز لجستیکی خود در بندرعباس و بندر چابهار ایران برای دسترسی به آب‌های آزاد کرده‌اند را با مشکلات جدی مواجه خواهد کرد. علاوه بر این، هر یک از کشور‌های آسیای مرکزی ده‌ها توافق نامه در زمینه‌های تجارت، انرژی و نظامی با جمهوری اسلامی ایران منعقد کرده‌اند و تجاوز رژیم صهیونیستی علیه ایران اجرای آنها را برای مدت نامحدودی به تعویق می‌اندازد.
آسیای مرکزی، با دارا بودن منابع غنی انرژی و موقعیت استراتژیک، همواره مورد توجه بازیگران خارجی بوده است و به همین دلیل افزایش تنش‌ها و بی ثباتی ناشی از تجاوز رژیم صهیونیستی به کشورمان میتواند منجر به افزایش تنش‌ها و بی‌ثباتی در منطقه شود که این امر تأثیرات مستقیم بر امنیت ملی کشور‌های آسیای مرکزی خواهد داشت. در سال‌های اخیر، جمهوری اسلامی ایران در چارچوب استراتژی «نگاه به شرق» خود که همکاری‌های جامع در حوزه‌های اقتصادی، تجاری، فرهنگی، بشردوستانه و امنیتی را در نظر دارد، به طور فعال روابط خود را با کشور‌های آسیای مرکزی توسعه داده است و همکاری‌هایی با هدف ایجاد منطقه آزاد تجاری «آسیای مرکزی – ایران» و پایه‌گذاری اتحادیه اقتصادی منطقه‌ای آینده انجام شده است که تجاوز رژیم صهیونیستی ممکن است باعث تغییر در روابط دیپلماتیک و اقتصادی این کشور‌ها با ایران و رژیم صهیونیستی گردد و آنها را به سمت همگرایی یا واگرایی با یکی از طرفین درگیری سوق دهد.
با توجه به برنامه ریزی و سرمایه‌گذاری سنگین چین در طرح کمربند و جاده، این کشور نسبت به هرگونه اختلال احتمالی در مسیر‌هایی که از ایران، ترکمنستان و ازبکستان عبور می‌کنند حساس خواهد بود و روسیه نیز احتمالا از این وضعیت برای تقویت سازمان پیمان امنیت جمعی (CSTO) استفاده کند و خود را به عنوان یک نیروی ثبات‌بخش در آسیای مرکزی معرفی کند و در میان مدت ساختار‌های همکاری منطقه‌ای، مانند سازمان پیمان امنیت جمعی و سازمان همکاری شانگهای، ممکن است از این وضعیت برای تقویت ثبات جمعی و کاهش تهدیدات امنیتی نوظهور بهره‌برداری کنند و منجر به افزایش نفوذ مسکو و پکن بر جمهوری‌های آسیای مرکزی خواهد شد.
در نهایت و به طور خلاصه میتوان گفت تجاوز رژیم صهیونیستی به کشورمان چالش‌های سیاسی و اقتصادی قابل توجهی را برای کشور‌های آسیای مرکزی به همراه خواهد داشت. از هم‌ترازی‌های مجدد ژئوپلیتیکی و افزایش اقتدارگرایی گرفته تا اختلال در مسیر‌های تجاری و سرمایه‌گذاری خارجی، پیامد‌ها میتواند عمیق و جدی باشد. همانطور که این کشور‌ها پیچیدگی‌های روابط خود را هم با ایران و هم با رژیم صهیونیستی مدیریت می‌کنند، توانایی آنها برای حفظ ثبات و تقویت رشد اقتصادی مورد محک جدی قرار خواهد گرفت.
