جوان آنلاین: مرز بین‌المللی باشماق مریوان در استان کردستان به عنوان یکی از پرترددترین مرز‌های غرب کشور، نقش کلیدی در مبادلات تجاری و اقتصادی ایران به خصوص با اقلیم کردستان عراق دارد، اما مشکلات انباشته شده طی سال‌ها این مرز را با چالش‌های متعددی مواجه کرده است؛ از نبود زیرساخت‌های اساسی گرفته تا ضعف در ارائه خدمات به گردشگران. این مرز با ظرفیت‌های طبیعی می‌تواند به موتور محرک توسعه اکوتوریسم در کردستان تبدیل شود، اما حجم بالای تردد و چالش‌های زیست‌محیطی ناشی از آن نیازمند اتخاذ تدابیر هوشمندانه است.
مرز باشماق مریوان، با ظرفیت‌های بی‌بدیل طبیعی و موقعیت استراتژیک خود می‌تواند به موتور محرک توسعه اکوتوریسم در استان کردستان تبدیل شود، با این حال حجم بالای تردد و چالش‌های زیست‌محیطی ناشی از آن ضرورت اتخاذ تدابیر فوری و هوشمندانه را برای حفاظت از این گنجینه طبیعی دوچندان می‌کند.
چند روز پیش بود که جلسه‌ای با حضور نمایندگان ارتش، پایانه مرزی، دانشگاه و اداره حفاظت محیط زیست مریوان برگزار شد تا راهکار‌هایی برای بهره‌برداری پایدار از این ظرفیت‌ها و مقابله با تهدیدات بررسی شود.
نکته حائز اهمیت در مورد باشماق اینکه به عنوان سومین مرز مهم کشور، روزانه شاهد تردد هزاران گردشگر و صد‌ها کامیون است. در این میان، حضور بیش از ۸۰۰ تانکر حامل مواد و مشتقات نفتی و اسیدی، نگرانی‌های جدی را برای محیط زیست منطقه ایجاد کرده است.
این تانکر‌ها از کنار پناهگاه حیات وحش و تالاب بین‌المللی زریبار، یکی از مهم‌ترین زیستگاه‌های طبیعی کشور عبور می‌کنند، این تردد فزاینده، خطر آلودگی و تخریب این اکوسیستم حساس را به شدت افزایش می‌دهد و رعایت دقیق نکات ایمنی و کنترل مستمر، امری حیاتی محسوب می‌شود.
از همین رو، تأکید بر اطلاع‌رسانی به رانندگان و شرکت‌های حمل و نقل در خصوص رعایت استاندارد‌های ایمنی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. علاوه بر تهدیدات ناشی از تردد تانکر‌های سوخت، وضعیت نامناسب زیرساخت‌های پایانه مرزی باشماق نیز چالش‌هایی را به همراه دارد. خاکی بودن محوطه و نبود فضای سبز کافی، نه تنها بر منظر بصری پایانه تأثیر منفی می‌گذارد، بلکه می‌تواند موجب افزایش گرد و غبار و مشکلات تنفسی برای کارکنان و مسافران شود. همچنین مدیریت پسماند در این منطقه پرتردد از دیگر دغدغه‌هایی است که در جلسه اخیر مورد بحث و تبادل نظر قرار گرفت. ساماندهی این موارد و ایجاد فضایی سبز و بهداشتی، گامی اساسی در جهت ارتقای کیفیت محیطی پایانه و افزایش جذابیت آن برای گردشگران خواهد بود.
مهدی بالیده، رئیس اداره حفاظت محیط زیست مریوان ابراز امیدواری کرد با همفکری و توجه بیشتر به اصل مشارکت عمومی در حفاظت از محیط زیست، بتوان با تلاش مضاعف، همکاری و همدلی، در راستای حفاظت از محیط زیست موفق عمل کرد. در همین راستا، مدیر پایانه مرزی باشماق از حضور معاون وزیر در این منطقه و تلاش برای رفع مشکلات موجود خبر داد که نویدبخش اتخاذ اقدامات عملی و فوری در این زمینه است و رئیس گروه ژئوپلتیک دانشگاه خوارزمی نیز بر لزوم استفاده از فرصت‌ها و ظرفیت‌های منطقه و مرز باشماق با رویکردی متناسب با اقتصاد و محیط زیست تأکید کرد و معتقد است این نگاه به معنای برنامه‌ریزی برای توسعه‌ای است که هم مزایای اقتصادی به همراه داشته باشد و هم آسیبی به محیط زیست وارد نکند.
فصلی تازه در روابط اقتصادی
فرماندار شهرستان مریوان با تأکید بر اینکه مرز‌ها نقطه عطف توسعه اقتصادی با کشور‌های همسایه هستند و روابط استراتژیکی که بین ایران و اقلیم کردستان عراق وجود دارد، فرصت بزرگی است تا این روابط را عمق بخشیم، می‌گوید: «با این حال مشکلاتی در این حوزه وجود دارد که بخشی از آنها نیاز به رایزنی در حوزه کلان کشوری برای رفع و بهبود وضعیت دارد و بخشی نیز از سوی مسئولان خود استان کردستان قابل حل است.»
نژاد جهانی ادامه می‌دهد: «البته بخشی از مشکلات نیز که از سال‌ها قبل در این مرز باقی‌مانده، مربوط به بخشنامه و دستورالعمل‌هایی است که نیاز است در نشست‌های مختلف مورد بازبینی و اصلاح قرار گیرد. اگر بتوان اهمیت این روابط استراتژیک را به خوبی تشریح کرد می‌توان فصلی تازه در روابط اقتصادی ایران و اقلیم کردستان عراق ایجاد کرد.»
مریوان و مرز باشماق توانایی و ظرفیت این را دارند که در حوزه‌های مختلف گردشگری مانند گردشگری سلامت، گردشگری ورزشی، گردشگری طبیعت، گردشگری آموزشی، گردشگری ورزش‌های هیجانی و... و حتی ترانسفر گردشگران به دیگر نقاط گردشگری کشور سرآمد باشند، اما متأسفانه بستر‌های لازم تا امروز فراهم نشده است و مسئولان امیدوارند با ورود بخش خصوصی بتوانند این بستر‌ها را فراهم کنند.
در بحث گردشگری تفریحی و گردشگری سلامت، روزانه افراد بسیاری از طریق مرز باشماق مریوان وارد ایران می‌شوند، با این حال بی‌برنامگی زیادی در حوزه حمل و نقل و حتی اسکان آنها وجود دارد و به نوعی یک باند دلالی در مرز شکل گرفته که گردشگران را آزرده خاطر می‌کند.
در همین رابطه فرمانده مریوان با بیان اینکه متأسفانه در بسیاری از مواقع کاری را شروع می‌کنیم که هنوز زیرساخت و ظرفیت‌های لازم پیشبرد اهداف آن کار احداث نشده است، می‌گوید: «کار‌هایی در گذشته در حوزه حمل و نقل و هتلینگ برای مسافران انجام شده است، اما شایسته و در شأن مسافران و گردشگران خارجی نیست و نه تنها در مرز، بلکه در خود مریوان هم این امکانات فراهم نشده است. مریوان ظرفیت‌های طبیعی بسیاری در حوزه گردشگری دارد، اما این ظرفیت‌ها به خوبی ساماندهی نشده‌اند و امکانات و زیرساخت‌ها در حد گردشگران داخلی هم نیست چه برسد به گردشگران خارجی، از این رو به دنبال این هستیم تا زیرساخت‌هایی را ابتدا در مرز باشماق فراهم کنیم.»
وی می‌افزاید: «در مرحله بعد به دنبال ایجاد زیرساخت و ارائه خدمات عام در داخل شهر مریوان هستیم که بسیار ضعیف است و به عنوان مثال یک پایانه مسافربری مناسب در این شهر وجود ندارد. اگر بتوانیم سرمایه‌گذاران بخش خصوصی را جذب این حوزه کنیم می‌شود ظرفیت‌های بالقوه را به ظرفیت‌های بالفعل تبدیل کرد، اما بدون ورود بخش خصوصی باید اعتراف کنم کار بسیار سخت است، چراکه بودجه دولتی نمی‌تواند این همه مشکل را که در مریوان وجود دارد حل کند.»
نیاید فراموش کرد با ابراز امیدواری‌ها و تقدیر و تشکر از یکدیگر، مشکلات رفع نمی‌شوند و اگر برنامه‌ریزی درست و مشارکت عمومی در حفاظت از محیط زیست وجود نداشته باشد، هر روز وضعیت بدتر از این خواهد شد.
در مجموع، مرز باشماق مریوان، با وجود چالش‌های موجود، فرصت بی‌نظیری برای ایجاد سازوکار اکوتوریسم و توسعه پایدار در استان کردستان محسوب می‌شود و دستیابی به این مهم، مستلزم تعهد تمامی دستگاه‌ها، رعایت ملاحظات زیست‌محیطی در تمامی مراحل توسعه و مشارکت فعالانه مردم در حفاظت از میراث طبیعی این منطقه است.
