جوان آنلاین: پاییز خشک تمام شد و زمستان کم‌بارش و بی‌آب روز‌ها را یکی پس از دیگری سپری می‌کند و ناله‌های زمین به گوش آسمان نمی‌رسد. متأسفانه در شرایطی که ایران به شدت اسیر کم‌آبی و خشکسالی است هنوز هم به دلیل نبود مدیریت مناسب و تداوم برداشت‌های بی‌رویه، بسیاری از مناطق کشور با خطر کاهش منابع غذایی مواجه هستند. با اینکه این اتفاقات از سال‌ها قبل قابل پیش‌بینی بود و براساس آن اسناد راهبردی مختلفی از جمله «نقشه راه آب» و «سند امنیت غذایی» برای افق‌های بلندمدت تدوین شده‌اند تا بتوانند راهکار‌های لازم برای حفاظت از این منابع حیاتی را ارائه دهند، اما این اسناد هم مثل صد‌ها طرح و پروژه و نتایج تحقیقات مختلف خاک می‌خورند تا کارد به استخوان برسد و آن وقت شاید مسئولی احساس تکلیف و وظیفه کند تا قدمی در این راه بردارد.
عوامل زیادی هستند که روی سطح آب‌های زیرزمینی تأثیر می‌گذارند که از مهم‌ترین آنها می‌توان به وضعیت خاک، آب‌و‌هوا و کاربری زمین اشاره کرد. وقتی آب زیرزمینی یک منطقه به سطوح بحرانی می‌رسد، یعنی مصرف آب آن منطقه بسیار فراتر از توان طبیعت برای پرکردن سفره‌هاست. در چنین وضعیتی بسیاری از چاه‌ها و چشمه‌های مورد استفاده برای تأمین آب آشامیدنی انسان خشک خواهند شد. هم اکنون جوامع زیادی وجود دارند که چاه‌ها و چشمه‌ها تنها منبع آب آشامیدنی آنهاست.
براساس گزارش‌های منتشر شده در سال ۱۴۰۳، ایران سالانه حدود ۵ میلیارد مترمکعب از منابع آب تجدیدناپذیر خود را از دست می‌دهد. این منابع به دلیل برداشت بیش از حد و ناتوانی در بازسازی طبیعی دچار افت شدید شده‌اند. در نتیجه این فرایند، پدیده‌های ناگواری همچون فرونشست زمین در بسیاری از مناطق کشور به وقوع پیوسته است. برای مقابله با این بحران، از سال ۱۳۹۳، وزارت نیرو طرحی تحت عنوان «احیا و تعادل‌بخشی منابع آب زیرزمینی» را آغاز کرده است، اما خروجی آن در کوتاه مدت نتوانسته نمره قبولی بگیرد.
آمار‌های منتشر شده از استان‌های مختلف نشان می‌دهد که وضعیت آب موجود در سد‌ها اصلا خوب نیست و در شرایطی که سه ماه از آغاز سال آبی می‌گذرد، اما هنوز از بارش‌ها خبری نیست و این یعنی سال آبی جدید به طرز نگران‌کننده‌ای کشاورزی و صنایع و زندگی شهروندان را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد.
سد‌های مخزنی کرخه، سفیدرود، زاینده رود، درودزن و... کمتر از ۴۰ درصد آب دارند و آب برخی از سد‌ها به زیر ۲۰ درصد رسیده است.
کمبود منابع آب زیرزمینی در ایران آسیب‌های جدی و گسترده‌ای را به بخش‌های مختلف اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی کشور وارد می‌کند. یکی از عمده‌ترین پیامد‌های برداشت بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی، فرونشست زمین است. این پدیده به ویژه در مناطق خشک و نیمه‌خشک ایران مانند استان‌های فارس، تهران و کرمان شدیدتر است و زیرساخت‌های شهری، ساختمان‌ها، جاده‌ها و حتی زمین‌های کشاورزی را به خطر می‌اندازد.
زیر زمین هم آب نداریم
حدود ۹۰ درصد از منابع آب کشور در بخش کشاورزی مصرف می‌شود و کاهش آب زیرزمینی مستقیماً تولید محصولات کشاورزی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. با کاهش آب، زمین‌های کشاورزی قابل کشت کم می‌شوند و این مسئله تهدیدی جدی برای امنیت غذایی کشور است که می‌تواند منجر به افزایش واردات مواد غذایی و وابستگی به منابع خارجی شود.
آنطور که کارشناسان می‌گویند، همکاری استان‌ها و تفاهم برای تغییر سیاست‌های مصارف آب امروز به عنوان راه اول و آخر مطرح بوده که می‌تواند تحت لوای صلح و دوستی نسبت به کاهش محسوس مصارف آب خصوصاً در بخش کشاورزی اقدام کنند.
در حال حاضر استان‌های اصفهان، کرمان و خراسان رضوی با مجموع ۸۰ میلیارد متر مکعب مصرف آب‌های تجدیدناپذیر در صدر استان‌های واقع در حوضه فلات مرکزی قرار دارند. اگر فکر می‌کنیم شرایط کنونی شرایط حاد و سختی است برای برای آن راهکار ارائه شود و بهترین کار، دسترسی به یک مدل پایدار منابع و مصارف آب در تمامی بخش‌هاست. وزارت نیرو اخیراً برنامه نقشه راه آب را که تا افق ۱۴۲۰ تنظیم شده تهیه و ارائه کرده است. در این برنامه کاهش ۳۰ میلیارد مترمکعب آب کشاورزی و افزایش ۳۴ میلیاردمتر مکعب حق‌آبه محیط زیست پیش‌بینی شده و به گونه‌ای چیدمان منابع و مصارف آب کشور طراحی شده که با استفاده از آب‌های سطحی موجود، آب‌های زیرزمینی، پساب و آب‌های تولیدی در آب‌شیرین‌کن‌ها بتوان به طور محسوسی به کاهش کسری آب‌های زیرزمینی تجدیدناپذیر رسید و پایداری اکوسیستم‌ها را تا افق ۱۴۲۰ تضمین کرد. توسعه فرهنگ مصرف بهینه در بخش‌های شهری و صنعتی از طریق استفاده از تجهیزات کاهنده مصرف آب و اصلاح سیستم‌های توزیع آب از راهکار‌های اساسی است. استفاده مجدد از آب‌های مصرفی، به ویژه در صنایع و کشاورزی، می‌تواند حجم مصرف منابع آب شیرین را کاهش دهد. همچنین استفاده از آب‌های بازیافتی در فضاهای سبز شهری و دیگر مصارف غیرشرب به کاهش فشار بر منابع زیرزمینی کمک می‌کند.
برگزاری رزمایش الی‌بیت‌المقدس
در سیستان‌و‌بلوچستان
جانشین فرمانده سپاه سلمان سیستان و بلوچستان از برگزاری رزمایش الی‌بیت‌المقدس در این استان به مدت ۱۰ روز خبر داد.
سردار پرویز آبسالان، جانشین فرمانده سپاه سلمان سیستان و بلوچستان در حاشیه آغاز رزمایش الی‌بیت‌المقدس۱۵ این استان گفت: رزمایش الی‌بیت‌المقدس با حضور گردان‌های بیت‌المقدس برادران و کوثر خواهران از پنج‌شنبه گذشته (ششم دی‌ماه) در سطح استان سیستان و بلوچستان آغاز و به مدت ۱۰ روز ادامه خواهد داشت.
وی افزود: در این رزمایش عملیات امداد و نجات ویژه گردان‌های کوثر خواهران با برنامه‌ریزی و طرح‌های جدید اجرا می‌شود. جانشین فرمانده سپاه سلمان سیستان و بلوچستان ادامه داد: این رزمایش با هدف ارتقای توان رزمی و آمادگی گردان‌های بسیج انجام می‌شود.
گفتنی است، رزمایش الی‌بیت‌المقدس۱۵ با رمز یا فاطمه‌الزهرا (س) در ادامه رزمایش‌های استانی می‌باشد و حضور برادران و خواهران بسیجی در آن بیانگر آمادگی این نیرو‌ها در عرصه‌های مختلف است.
در همین راستا، مدیر سازمان بسیج ادارات و کارمندان سپاه سلمان سیستان و بلوچستان نیز از برگزاری رزمایش الی بیت المقدس با هدف آمادگی و انسجام در ادارات و پایگاه‌های بسیج و گردان‌های بیت‌المقدس در ۲۷۳ نقطه استان خبر داد.
