جوان آنلاین: چند روز بیشتر به بازگشایی رسمی مدارس و آغاز سال تحصیلی باقی نمانده و باز هم موضوع کلاس‌های فرسوده سر زبان‌ها افتاده تا مشخص شود پاشنه آشیل سیستم آموزشی کشور همین جاست. سال‌هاست هر مسئولی که به ارائه آمار و ارقام می‌پردازد از بازسازی، نوسازی و بهسازی‌ها می‌گوید و جمع‌آوری مدارس کانکسی، اما با شروع سال تحصیلی مشخص می‌شود هنوز دانش‌آموزان زیادی زیر سقف‌های لرزان درس می‌خوانند و دل نگرانی خانواده‌ها در این رابطه تمام نشده است.
مسیر جبران کاستی‌ها و محرومیت‌ها در نظام آموزشی کشور عمری به درازای عمر آموزش مدرن در ایران دارد؛ از زمان تأسیس مدرسه رشدیه در تبریز و دارالفنون در تهران تا امروز نظام آموزشی از تبعیض‌ها و توزیع نامتوازن امکانات آموزشی در کشور آسیب دیده است. مقاوم‌سازی مدارس یعنی ساختمان موجود را مقاوم کرد، اما نوسازی به معنای تخریب یک مدرسه و ساخت مجدد آن است، زیرا در این مدارس امکان مقاوم‌سازی وجود ندارد.
با این تفاسیر، مقاوم‌سازی مدارس در درجه نخست برای تأمین امنیت جانی دانش‌آموزان انجام می‌شود، اما حالا به کررات مشاهده می‌شود بسیاری از ساختمان‌های مسکونی با قدمت بالای ۳۰ تا ۴۰ سال تغییر کاربری می‌دهند و به‌عنوان محلی برای آموزش دانش‌آموزان اجاره می‌شوند و محصلان بدون اینکه بدانند چه خطری تهدیدشان می‌کند باید در آن‌ها به درس آموزی بپردازند. بعضی از این سازه‌ها کاربری آموزشی ندارند و غیراصولی هستند. بر این اساس مکان فیزیکی آموزش در کنار امکانات نرم‌افزاری، تأثیر بسیاری در پیشبرد امر آموزشی دارد، از این رو ضرورت نوسازی و مقاوم‌سازی این مکان‌ها باید در دستور کار دولت و نهاد‌های مسئول قرار گیرد تا دانش‌آموزان بدون هیچ‌گونه دلواپسی به فعالیت‌های درسی در مدارس بپردازند.
در سال‌های گذشته، دولت‌ها همواره چشم انتظار کمک خیران مدرسه‌ساز بودند تا وزارت آموزش و پرورش را برای نوسازی مدارس یاری کنند؛ موضوعی که در دولت چهاردهم هم بر آن تأکید شده است تا جایی که علیرضا کاظمی وزیر وزارت آموزش و پرورش در اولین جلسه رسمی خود به دیدار خیران مدرسه‌ساز رفت.
خداحافظی با مدارس کانکسی
در فروردین ماه سال جاری هنوز چند روزی از بازگشایی مدارس بعد از تعطیلات عید نگذشته بود که گرد باد شدید، مدرسه کانکسی روستای باغ یری شهرستان مراغه را واژگون کرد که بر اثر آن معلم و پنج دانش‌آموز این کلاس کانکسی راهی بیمارستان شدند.
حالا وزیر آموزش و پرورش در سخنانی به همکاری ستاد اجرایی فرمان برای حذف مدارس کانکسی خبر داده و گفته که «دکتر فتاح با حضور در وزارت آموزش و پرورش پیشنهاد دادند با کمک ستادی در این وزارتخانه، مدارس کانکسی جمع یا به حداقل برسد» ما هم از این موضوع استقبال کردیم. هر چند کاظمی تأکید کرده است در برخی نقاط کشور به دلیل کوچ و... مدارس کانکسی مورد نیاز است و آن‌ها نیز باید تجهیز شوند. در حالی که مدارس خشت و گلی تقریباً حذف شده و مدارس کانکسی هم قرار است به تدریج جمع شود، عمر مدارس معمولی هم رو به اتمام است و متأسفانه هر ساله بخشی از این مدارس به دلیل عمر بالایشان به مدارس فرسوده و مدارس در معرض خطر اضافه می‌شوند. نوید نصر دبیر انجمن نگهداری و تعمیرات ایران در این زمینه با اشاره به اینکه بیش از ۲۰ درصد مدارس کل کشور فرسوده هستند، گفت: «بودجه سنگینی برای بازسازی و نوسازی این ۲۰ درصد مدرسه فرسوده مورد نیاز است و طبعاً باعث کاهش راندمان حوزه آموزش و پرورش برای کودکان و نوجوانان ایران می‌گردد.»
البته رئیس‌جمهور هم گفت: «امیدواریم اعتبارات و سیاست‌های مالیاتی مناسبی در نظر گرفته شود تا چهار سال بعد همچنان شاهد وجود مدارس کانکسی و فرسوده نباشیم.»
هنوز ۱۹ درصد فرسوده‌اند
چند روز پیش رئیس سازمان نوسازی و تجهیز مدارس کشور با بیان اینکه تعهدات خیران مدرسه ساز از سه همت به حدود چهار همت رسیده است، گفت: «با ۸هزار کلاس درسی که مهرماه تحویل مدارس می‌دهیم، یک میلیون متر مربع به سرانه آموزشی اضافه می‌شود، اما این عدد بین مدارس روستایی، شهری و مدارس بزرگ مقیاس متفاوت است.» در بیشتر استان‌ها، شهر‌های کوچک که مرکزیت کمتری نسبت به دیگر مناطق دارند، بیشتر با مفهوم «فرسوده» و معضل قدیمی بودن کلاس‌های درس دست به گریبان هستند و بعضاً از این ناحیه دچار آسیب می‌شوند که نمونه‌های آن را در بروز آتش‌سوزی‌ها و اتفاقات ناگوار برای دانش‌آموزان دیده‌ایم.
به عنوان مثال در استان خراسان رضوی، یک‌سوم مدارس شهرستان تربت جام فرسوده‌اند. این یعنی چیزی حدود ۵۰ هزار دانش‌آموز در مدارسی درس می‌خوانند که باید تخریب و از نو ساخته شوند. تعدادی از مدارس هم نیاز به مقاوم‌سازی دارند و مهم‌ترین چالش در نوسازی و بهسازی آن‌ها نبود بودجه است.
بر اساس آمارها، استان‌های کردستان، آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، تهران، سمنان، اردبیل، گیلان، زنجان، کرمان، یزد، همدان، خوزستان، اصفهان و مرکزی ۱۴ استان در اولویت مقاوم‌سازی یا تخریب و بازسازی مدارس هستند. درست اواسط سال گذشته بود که معاون فنی و نظارت سازمان نوسازی مدارس کشور با اشاره به اینکه حدود ۱۹ درصد از مدارس نیازمند مقاوم‌سازی یا تخریب و بازسازی هستند، اعلام کرد: «از این ۱۹ درصد، حدود ۱۳ درصد نیازمند مقاوم‌سازی و حدود ۵/۶ درصد نیازمند تخریب و بازسازی هستند.»
مجید عبداللهی با تأکید بر اینکه در سال ۸۵ طرح اجرای ماده یک قانون برنامه توسعه کشور در دستور کار قرار گرفت، افزود: «طبق آن تصمیم بر این بود که از حساب ذخیره ارزی برای بهسازی و مقاوم‌سازی مدارس استفاده شود و در این چارچوب مجلس حدود ۳ میلیارد و ۹۵۰میلیون دلار اعتبار برای مقاوم‌سازی و بهسازی مدارس فرسوده کشور پیش‌بینی کرد.» وی با اشاره به اینکه در زمان اجرای آن طرح حدود ۶۵ درصد مدارس کشور فرسوده بودند، افزود: «با کار فنی که آن زمان در کشور رخ داد، بالغ بر ۴۵ درصد از مدارس فرسوده مقاوم‌سازی و بهسازی شدند، به طوری که اکنون حدود ۱۹ درصد از مدارس کشور نیازمند تخریب و بازسازی یا مقاوم‌سازی هستند و ۸۱ درصد از مدارس کشور ایمنی و مقاومت لازم در برابر حوادث را دارند.»
این مسئول، دلیل اولویت بخشی به برخی استان‌ها در حوزه تخریب و بازسازی یا مقاوم‌سازی مدارس را خطرپذیری و لرزه‌خیزی آن‌ها و میزان و تعداد بنا‌هایی که در آن‌ها وجود دارد، عنوان کرد و گفت: «برنامه‌ریزی لازم در دستور کار استان‌ها برای استفاده از منابع استانی در این راستا قرار گرفته است. از سوی دیگر ردیف اعتبار ملی در این حوزه نیز حدود ۷۵۰میلیارد تومان به صورت سالانه است که با طراحی برنامه کاملاً مشخصی کار‌های مقاوم‌سازی و بهسازی این مدارس انجام می‌گیرد.»
