کتاب «درهم شکستن دژ‌های دفاعی بصره، پیشروی در شرق بصره» در برگیرنده مطالب جالبی درخصوص عملیات کربلای ۵ است. این عملیات از ۱۹ دی‌ماه تا دوم اسفند ۶۵ به مدت بیش از دو ماه انجام گرفت و طی آن شهدای بسیاری تقدیم شد. با هم نگاهی به داشته‌های کتاب می‌اندازیم.
رفع ابهامات
کربلای ۴ تازه تمام شده و قرار بر انجام عملیاتی دیگر بود، اما ابهام‌هایی درخصوص میزان هوشیاری دشمن، مشکلات و پیچیدگی‌های زمین منطقه و دشواری‌های شکستن خط دشمن و پاکسازی منطقه و... وجود داشت، اما آنطور که در کتاب درهم شکستن دژ‌های دفاعی بصره آمده است طی یک «جلسه پنج ساعته» اجرای عملیات کربلای ۵ قطعی می‌شود. این کتاب محصول مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ است و طبق آنچه از سوابق این مرکز سراغ داریم، بیشتر به سخنان فرماندهان وقت که در زمان جلسه ضبط شده است، استناد می‌شود؛ بنابراین در این کتاب نیز نقل قول‌های بسیاری از فرماندهان وجود دارد. در بخشی از کتاب از قول سردار محسن رضایی درخصوص لزوم انجام عملیات کربلای ۵ آن هم صرفاً دو هفته بعد از کربلای ۴ می‌خوانیم: «تنها راه‌حلی که برادران باید در نظر داشته باشند، این است که با یک روحیه ایثارگرانه، هم صداقت‌مان را به امام نشان بدهیم و ان‌شاءالله به خداوند متعال ثابت کنیم که ما واقعاً برای آخرتمان می‌جنگیم و نه برای هیچ مسئله دیگر....»
امکان فاش‌شدن عملیات
این کتاب بر آن است تا یک توضیح و شرح کلی را از عملیات کربلای ۵ ارائه بدهد؛ لذا به مقدمات، اهداف، شرح و اتفاقات مهم آن می‌پردازد. جالب است که در قبل از شروع عملیات کربلای ۵ نیز گزارش‌هایی از لورفتن عملیات مخابره شده بود. در بخشی از کتاب می‌خوانیم: «قرار بود عملیات ساعت دو بامداد آغاز شود، اما خبر‌هایی رسید که نشان می‌داد عملیات فاش شده است؛ بنابراین با قرائت رمز عملیات، دستور شروع عملیات در ساعت ۱:۳۵ بامداد ۱۹ دی‌ماه صادر شد. با شروع عملیات مشخص شد برخلاف تصور فرماندهان خودی دشمن نسبت به هیچ یک از محور‌های عملیاتی به طور کامل هوشیار نبوده و تنها به محور پنج ضلعی توجه بیشتری داشته است.»
روز شمار و آمارها.
چون وظیفه کتاب شرح کلی کربلای ۵ است، از همان فصول ابتدایی، روز به روز وقایع مهم عملیات آورده می‌شود. کتاب حجم زیادی ندارد، اما در همین صفحات کم (۸۵ صفحه) خواننده می‌تواند شمایی کلی از کربلای ۵ و حتی آمار‌های موجود در آن را به دست آورد: «نیروهای شرکت‌کننده در عملیات به این ترتیب است: ۲۴ یگان سپاه شامل حدود ۳۰ هزار پاسدار، ۶ هزار و ۵۰۰ سرباز، ۱۲۰ هزار بسیجی در مجموع ۲۱۵ هزار نفر است....»
بازتاب کربلای ۵
بازتاب عملیات در رسانه‌های خارجی از جمله بخش‌های جذاب این کتاب است، چراکه می‌توانیم کربلای ۵ را از زاویه دید کشور‌های دیگر به نظاره بنشینیم. البته اشاره به بازتاب‌های عملیات نیز از دیگر ویژگی‌هایی است که عموماً کتاب‌های منتشر شده از سوی مرکز مطالعات جنگ از آن بهره می‌برند. در پایان نگاهی به بخشی از کتاب می‌اندازیم: «خبرنگار روزنامه تایمز از مشاهدات خود می‌نویسد: به اتفاق دو خبرنگار از تمامی مناطق عملیاتی به ویژه جزیره بوارین دیدن کردیم. اینک تأیید می‌کنیم که جمهوری اسلامی ایران پیروزی مهمی در شرق بصره به دست آورده که نشان‌دهنده وقوع عملیات سرنوشت‌ساز در منطقه است. رزمندگان ایرانی در نقاط مختلف تا چهار خط دفاعی عراق را درهم شکسته‌اند که در این خطوط سیم‌های خاردار، میدان مین و مناطق به آب بسته شده مشهود بود.»
