جوان آنلاین: سردار سپهبد شهید غلامعلی رشید، فرمانده قـرارگاه مــرکزی خاتم‌الانبیا از جمله فرماندهانی است که اگرچه شاید نامی کمتر شناخته‌شده در میان مردم باشد، اما آنانکه دستی در دفاع مقدس داشته و دارند، به خوبی او را می‌شناسند؛ فرماندهی که نبوغش زبانزد بود. هم او که فرمانده معظم کل قوا در تجلیل از مجاهدت‌هایش نوشتند: «صبر و پایداری جوان دهه ۵۰ همراه با بصیرت به پیروزی‌های جمهوری اسلامی ایران انجامیده است. امروز هم صبر ما مژده پیروزی‌های بزرگ آینده را می‌دهد، آقای رشید عزیز، بحمدالله در این میدان سربلند است.» سردار رشید پس از عمری مجاهدت سرانجام بامداد ۲۳ خرداد در حمله هوایی رژیم‌صهیونیستی به اتفاق فرزندش به شهادت رسید و جاودانه شد. آنچه درپی می‌آید، اشارتی به زندگی و زمانه این شهید سعید است که می‌خوانیم.
تولد در دزفول
غلامعلی علی نوررشید در سال ۱۳۳۲ در محله صحرابدر مغربی در خیابان جهاد شهر دزفول در خانواده‌ای پرجمعیت و انقلابی با گرایش مذهبی، دیده به جهان گشود. پدرش حاج علی علی‌نوررشید، آهنگر بود و زهرا شمشیرساز، مادر او خانه‌دار. غلامعلی دومین فرزند خانواده محسوب می‌شد و بعد از او یک برادر و شش خواهرش هم متولد شدند. غلامعلی تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در زادگاه خود، دزفول گذراند. از بچگی بسیار زرنگ بود و از سنین نوجوانی در مساجد حضور پیدا می‌کرد و هیچ وقت نمازش قضا نمی‌شد. از کتاب خواندن سیر نمی‌شد و درس خواندن را بسیار دوست داشت و از کار کردن در مسجد نیز نهایت لذت را می‌برد. غلامعلی تا گرفتن مدرک دیپلم را در دزفول ماند و فعالیت‌های سیاسی‌اش علیه رژیم پهلوی را در همان دوران ۱۸ سالگی در سال۱۳۵۰ آغاز کرد. همراه با چند جوان دیگرِ طرفدار آیت‌الله خمینی که در همان سنین دبیرستان سر نترسی داشتند، کار‌های زیادی انجام می‌داد. آنها دور طلبه جوانی به نام عبدالحسین سبحانی جمع شده بودند و در نشر بیانات آیت‌الله خمینی خصوصاً جزوه ولایت فقیه که همراه داشتنش مساوی با تیرباران بود، فعالیت می‌کردند. با شهادت حجت‌الاسلام سبحانی، رشید و دیگران نام گروه خودشان را «گروه سبحانی» گذاشتند و به فعالیت سیاسی علیه رژیم شاه ادامه دادند، آن‌قدر که بالاخره غلامعلی از سوی مأموران رژیم بازداشت شد. غلامعلی رشید پس از دوره سربازی، فعالیت‌های انقلابی خود را از سرگرفت و در سال۱۳۵۴ به دلیل فعالیت‌های سیاسی علیه رژیم پهلوی، از سوی مأموران ساواک دزفول، دستگیر و به اهواز منتقل شد. رشید یک سال را در زندان اهواز ماند و در همان زندان با افرادی، چون محسن رضایی و علی شمخانی که بعد‌ها از فرماندهان سپاه پاسداران شدند، آشنا شد.
این آشنایی سرآغاز پیوستن غلامعلی رشید به گروه چریکی مسلمان تحت عنوان «منصورون» (تغییرنام‌یافته از گروه سبحانی) بود که از اتحاد نیرو‌های مبارز تحصیلکرده و مذهبی در شهر‌های دزفول، اندیمشک، اهواز و خرمشهر شکل گرفته بود؛ گروهی چریکی- مذهبی که نامش از کلمه «منصور» به معنای پیروز و شکست‌ناپذیر اخذ شده و از جوانانی تشکیل می‌شد که تحت تأثیر اندیشه‌های انقلابی و با الهام از تعالیم اسلامی، هم به مبارزه مسلحانه و سیاسی علیه رژیم شاه پرداخته و هم ترویج فرهنگ اسلامی و انقلابی را سرلوحه کار خود قرار می‌دادند. منصورون که علاوه بر رشید، رضایی و شمخانی، اسماعیل دقایقی، سیدمحمدعلی جهان‌آرا، مجید بقایی و دیگران را هم در خود داشت، با سازماندهی دقیق و مخفیانه، عملیات‌هایی علیه مراکز حکومتی و ساواک انجام می‌داد. منصورون برخلاف گروه‌هایی که گرایش مارکسیستی یا التقاطی داشتند، کاملاً بر پایه مکتب اسلام عمل می‌کرد و همین، آنها را به یکی از گروه‌های مورد اعتماد مردم و رهبران انقلاب تبدیل کرد. رشید سال۱۳۵۵، برای بار دوم در شهر اصفهان از سوی مأموران ساواک دستگیر و به تهران منتقل شد. او سال۱۳۵۶ پس از آزادی از زندان، فعالیت‌های خود را با جدیت بیشتری در گروه مسلح منصورون ادامه داد؛ گروهی که نقش بارزی در مبارزات پیش از انقلاب ایفا کرد و اعضای آن در آستانه ورود امام خمینی به ایران، کمیته استقبال از امام را تشکیل دادند و در زمره حلقه محافظان امام قرار گرفتند. غلامعلی رشید، به‌عنوان یکی از اعضای برجسته و فعال منصورون، نقشی کلیدی در فعالیت‌های انقلابی این گروه داشت. پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ نیز غلامعلی رشید و سایر اعضای گروه منصورون ابتدا به صورت مستقل به فعالیت برای انقلاب پرداختند و بعد گروه‌شان با شش گروه دیگر چریکی مسلمان (امت واحده، توحیدی بدر، توحیدی صف، فلاح، فلق و موحدین) ادغام شد و در مقابل سازمان مجاهدین خلق، سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی را تشکیل دادند و غلامعلی با تعهد انقلابی خود به آن پیوست، البته عضویت در این سازمان نیز چندان طول نکشید و با تأسیس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به دستور امام خمینی در دوم اردیبهشت ۱۳۵۸، رشید هم مانند صد‌ها جوان انقلابی دیگر از جمله اعضای گروه منصورون که پیشینه درخشانی در دفاع از میهن، ناموس و ارزش‌های انقلابی را دارا بودند، از پیشگامان ورود به این نهاد و از ستون‌های اصلی بنیانگذاری سپاه پاسداران شدند.
شروع جنگ تحمیلی
با شروع جنگ ایران و عراق در ۳۱ شهریور ۱۳۵۹، غلامعلی رشید به خاطر نبوغ و روحیه انقلابی‌اش به سرعت نقش مهمی در میدان رزم پیدا کرد. از فرماندهان کلیدی و ارشد سپاه پاسداران بود و در تمامی عملیات‌های اصلی این نهاد انقلابی حضور فعال داشت. رشید به همراه سیدیحیی رحیم‌صفوی و حسن باقری، یکی از سه فرمانده سپاه بود که در نیمه دوم ۱۳۵۹ در پی طراحی و تحول در شیوه نبرد بودند و توانستند آن را گام‌به‌گام به مرحله اجرا درآورند. در واقع، غلامعلی رشید از تصمیم‌گیران اصلی جنگ و به دلیل شایستگی‌ها و عملکردش، از مقبولیت بالایی در میان نیرو‌های سپاه برخوردار بود.
او از جمله نزدیک‌ترین یاران حسن باقری، طراح ارشد عملیات‌های دفاع مقدس محسوب می‌شد که در عملیات‌های مهم جنگ از جمله طریق‌القدس (آزادی بستان و دشت آزادگان)، فتح‌المبین (آزادی شمال خوزستان و جنوب استان ایلام) و بیت‌المقدس (آزادی جنوب خوزستان و آزادسازی خرمشهر) حضور مؤثر داشت.
جنگ هنوز تمام نشده
سال ۱۳۶۱ با همه اتفاقاتش به انتها می‌رسید و غلامعلی رشید و حسن باقری در همه این حوادث تلخ و شیرین کنار یکدیگر بودند: «از حسن پرسیدم: وصیت‌نامه نوشتی؟ گفت: باید دوباره بنویسم. گفتم: در این عملیات [محرم]باز هم باید آماده شهید‌شدن فرماندهان باشیم، شاید هم خودمان. گفت: من به این چیز‌ها فکر کرده‌ام. اگر من شهید شوم، تو هستی و مشکلی به وجود نمی‌آید. رفتن حسن را نمی‌توانستم تحمل کنم. در مقابل حرفش سکوت و بعد حرف را عوض کردم که همه چیز از یاد برود. عملیات محرم شروع شد و رمز عملیات «یازینب (س)» بود. چه کسی فکر می‌کرد «یازینب»، آخرین رمزی باشد که حسن می‌شنود.»
غلامعلی رشید در این سال با سارا ترابی‌کیا ازدواج کرد که حاصل این ازدواج، چهار فرزند به نام‌های فاطمه، نرگس، زهرا و امین‌عباس بود. از میان آنها فاطمه در سال۱۳۶۷ درگذشت و امین عباس هم که تنها پسر خانواده بود، در جریان تجاوز رژیم‌صهیونیستی به کشورمان همراه با پدرش به شهادت رسید.
رشید همچنین در طول جنگ، سمت‌های مهمی نظیر معاونت عملیات قرارگاه خاتم‌الانبیا را بر عهده داشت؛ قرارگاهی که در سال۱۳۶۲، همزمان با عملیات خیبر، به‌عنوان نهادی مشترک و راهبردی میان ارتش و سپاه تأسیس شد. قرارگاه خاتم‌الانبیا با هدف هماهنگی عملیات‌های نظامی شکل گرفت و غلامعلی رشید در چارچوب آن، نقشی محوری در هدایت عملیات‌ها ایفا می‌کرد. این قرارگاه با گذشت زمان به بالاترین سطح فرماندهی عملیاتی در ساختار دفاعی جمهوری اسلامی ایران ارتقا یافت و مسئولیت طراحی، هماهنگی و نظارت بر عملیات نیرو‌های مسلح (ارتش و سپاه) را بر عهده گرفت. در ادامه جنگ، دو قرارگاه دیگر با نام‌های سازندگی و پدافند هوایی نیز به عنوان بازو‌های اجرایی قرارگاه تأسیس شدند که امروزه هر کدام به صورت مستقل فعالیت می‌کنند. رشید بعد از شهادت حسن باقری به یکی از چهره‌های محوری در اتاق فکر جنگ ایران و عراق تبدیل شد و محسن رضایی، سیدیحیی رحیم‌صفوی و رشید بودند که تصمیمات عملیاتی سپاه را می‌گرفتند و عملیات‌ها را مدیریت می‌کردند.
غلامعلی رشید به عنوان یک فرمانده متفکر در عملیات‌های مهمی همچون عملیات والفجر۸ (آزادسازی شبه‌جزیره فاو) و کربلای۵ (آزادسازی شلمچه ایران پس از شش سال اشغال و تصرف منطقه شلمچه عراق) حضور مؤثر داشت. بر اساس گواهی فرماندهان نظامی، توان تحلیل، ذهن راهبردی و شناخت عمیق غلامعلی رشید از جغرافیای جنگ، او را به یکی از اندیشمندان اصلی دفاع مقدس تبدیل کرد. رشید تا پایان جنگ در مناصب کلیدی نظامی، جانشین عملیاتی فرمانده کل سپاه، مسئول اطلاعات و عملیات قرارگاه مرکزی جنگ، فرماندهی قرارگاه فتح و جانشین فرمانده نیروی زمینی سپاه به خدمت ادامه داد. او همچنین از سال۱۳۶۵ تا ۱۳۶۸ معاون عملیات ستاد مشترک سپاه پاسداران بود.
ادامه خدمت بعد از دفاع مقدس
پس از پایان جنگ تحمیلی هشت‌ساله، غلامعلی رشید وارد ساختار فرماندهی ارشد نیرو‌های مسلح شد و از سال۱۳۶۸ تا ۱۳۷۸، به مدت ۱۰ سال، معاونت اطلاعات و عملیات ستاد کل نیرو‌های مسلح را بر عهده داشت. در فروردین ۱۳۷۸، به درجه سرلشکری نائل و در شهریورماه این سال با حکم آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر معظم انقلاب به‌عنوان جانشین رئیس ستاد کل نیرو‌های مسلح منصوب شد؛ مسئولیتی که آن را به مدت ۱۷ سال تا سال۱۳۹۵ حفظ کرد.
رشید به‌عنوان یک نظریه‌پرداز در حوزه دکترین نظامی ایران شناخته می‌شد. تأکید اصلی او در سخنرانی‌های مختلفش بر افزایش توان بازدارندگی فعال کشور بود و وی از مدافعان سرسخت تقویت توان موشکی ایران به شمار می‌آمد. در سال‌های اخیر، رسانه‌های غربی، غلامعلی رشید را طراح راهبرد‌های کلان نظامی ایران و بازیگری تأثیرگذار در معادلات منطقه معرفی می‌کردند. در گزارش‌های تحلیلی اندیشکده‌هایی مانند «مؤسسه واشینگتن برای سیاست خاور نزدیک»، رشید به‌عنوان یک بازیگر کم‌حاشیه و بی‌سروصدای نظامی ایران، اما با نفوذ در سیاست‌های نظامی معرفی شده که تأثیرگذاری‌اش خیلی بیشتر از آن چیزی است که در رسانه‌ها دیده می‌شود.
سردار غلامعلی رشید، علاوه‌بر فعالیت‌های نظامی در عرصه دانش و پژوهش نیز حضوری پویا و تأثیرگذار داشت. او ابتدا مدرک کارشناسی جغرافیای انسانی خود را از دانشگاه تهران دریافت کرد و سپس از همین دانشگاه موفق به اخذ مدرک کارشناسی ارشد در رشته جغرافیای سیاسی شد. رشید سپس در سال۱۳۸۲ برای تحصیلات تکمیلی در مقطع دکترا در دانشگاه تربیت مدرس پذیرفته و موفق شد در سال۱۳۸۷ در رشته جغرافیای سیاسی، مدرک دکترای خود را از این دانشگاه اخذ کند. رساله دکترای او با عنوان «نقش عوامل ژئوپلیتیک در تدوین راهبرد دفاعی»، نشان‌دهنده عمق نگاه استراتژیک و علمی وی به مسائل دفاعی و نظامی بود. این اثر مکتوب، یکی از نمونه‌های برجسته تلفیق دانش آکادمیک با تجربه عملی در زمینه دفاع ملی است.
علاوه بر اینها سردار رشید به‌عنوان دانشیار دانشگاه عالی دفاع ملی و عضو هیئت علمی این دانشگاه و نیز عضو هیئت علمی دانشگاه امام‌حسین (ع)، نقش مهمی در تربیت نسل آینده فرماندهان و مدیران نظامی ایفا کرد. رشید با انتقال دانش و تجربه خود، به ارتقای سطح علمی و راهبردی نیرو‌های مسلح کمک شایانی کرد.
در سال۱۳۹۵ سردار غلامعلی رشید از سوی رهبر معظم انقلاب و فرمانده کل قوا، به فرماندهی قرارگاه مرکزی خاتم‌الانبیا منصوب شد که تا زمان شهادت در این مسئولیت باقی ماند. در ساختار فرماندهی، فرمانده این قرارگاه در زمان جنگ، معادل جانشین فرمانده کل قوا در میدان عملیاتی تلقی می‌شود. در واقع این قرارگاه، به‌عنوان عالی‌ترین واحد عملیاتی نظامی در نیرو‌های مسلح ایران، مسئولیت طراحی، هماهنگی و نظارت بر عملیات‌های نیرو‌های مسلح را بر عهده دارد. سردار رشید همچنین به طور همزمان، مسئولیت معاونت امور دفاعی در دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی را بر عهده داشت.
سخنان سردار رشید در جمع فرماندهان رزمایش مشترک ذوالفقار ارتش در منطقه سوم نیروی دریایی ارتش در کنارک، توجهات همه رسانه‌های داخلی و خارجی را به خود جلب کرد: «هرگونه تهدید رژیم‌صهیونیستی علیه منافع ملت ایران بر اساس حمایت کامل امریکا از اسرائیل ارزیابی می‌شود و از سوی نیرو‌های مسلح، اقدام قاطع صورت خواهد گرفت و مبدأ تجاوز، امکانات و پایگاه‌های کمکی به اسرائیل را در مسیر و فضای مورداستفاده هدف قرار خواهند داد.» این سخنان، نام سردار رشید را در صدر جست‌و‌جو‌های عمومی قرار داد و جایگاه او را به عنوان فرماندهی قاطع و استراتژیست برجسته کرد.
در تاریخ ۱۳ آبان ۱۳۹۸، وزارت خزانه‌داری ایالات متحده امریکا، ۹ نفر از نزدیکان رهبر انقلاب ایران، آیت‌الله خامنه‌ای از جمله سردار غلامعلی رشید را تحریم کرد. در بیانیه این وزارتخانه، قرارگاه مرکزی خاتم‌الانبیا که تحت فرماندهی سردار رشید اداره می‌شد، به‌عنوان «مهم‌ترین مرکز فرماندهی نظامی» در ایران معرفی شد که زیر نظر ستاد کل نیرو‌های مسلح فعالیت می‌کند و وظیفه اصلی آن، هماهنگی عملیات نیرو‌های مسلح ایران است. این بیانیه ادعا‌هایی نظیر دست داشتن در شکنجه، کشتار فراقانونی و سرکوب مردم را مطرح کرد.
سردار رشید، یکی از ۱۲ نظامی ارشد ایرانی با درجه سرلشکری در نیرو‌های مسلح بود و به دلیل تمرکز بر کار‌های اطلاعاتی و عملیاتی، کمتر در رسانه‌ها ظاهر می‌شد. معمولاً در سایه بود و کمتر سخنرانی می‌کرد و علاقه‌ای به دیده شدن نداشت، با این حال فرماندهان ارشد سپاه و ارتش احترامی ویژه برایش قائل بودند. او علاوه بر یک فرمانده عملیاتی برجسته، یک اندیشمند بزرگ و استراتژیست با سال‌ها تجربه طراحی عملیات‌های کلان و اشراف بر پیچیدگی‌های میدان نبرد بود. پس از شهادت حاج قاسم سلیمانی، غلامعلی رشید از جمله کسانی بود که بر لزوم انتقام سخت تأکید کرد. در یکی از سخنرانی‌های رسمی‌اش اعلام کرد: «دشمن باید بداند که صبر راهبردی ایران ناشی از ضعف نیست و پاسخ جمهوری اسلامی ایران به هرگونه تهاجم، قاطع و بازدارنده خواهد بود.»
سردار سرلشکر غلامعلی رشید در سحرگاه ۲۳خرداد ۱۴۰۴، در پی حمله جنایتکارانه رژیم‌صهیونیستی به خاک ایران به درجه رفیع شهادت نائل آمد. رژیم‌صهیونیستی او را در زمره خطرناک‌ترین فرماندهان ایرانی قرار داده بود و در حملاتی گسترده به محل زندگی افراد نظامی و مرتبط با برنامه هسته‌ای ایران، سردار رشید را در منزل مسکونی خود در شهرک شهید دقایقی، هدف حمله موشکی قرار داد. او همراه با پسرش حجت‌الاسلام امین عباس رشید، به فیض شهادت رسید. پس از این ترور، درجه سردار رشید به سپهبد پاسدار ترفیع یافت.
معمار عملیات‌های پیچیده
سردار رشید به‌عنوان یکی از فرماندهان ارشد نظامی در توسعه و تقویت توان دفاعی ایران نقش بارزی داشت. در دوران جنگ تحمیلی هشت‌ساله عراق علیه ایران (۱۳۵۹ تا ۱۳۶۷)، رشید از فرماندهان برجسته سپاه پاسداران انقلاب اسلامی بود و در عملیات‌های مهمی مانند طریق‌القدس، بیت‌المقدس و کربلای۵، نقش‌عملیاتی و راهبردی داشت. این عملیات‌ها نیازمند هماهنگی‌های پیچیده لجستیکی، اطلاعاتی و استفاده از فناوری‌های نظامی موجود در آن زمان بود. اگرچه فناوری‌های پیشرفته امروزی در آن دوران کمتر در دسترس بود، اما مدیریت منابع و بهره‌گیری از تجهیزات نظامی با شرایط محدود، نشان‌دهنده توانمندی او در به‌کارگیری فناوری‌های دفاعی متناسب با زمان بود. پس از جنگ تحمیلی، سردار رشید در جایگاه‌های ارشد نظامی، از جمله در قرارگاه مرکزی خاتم‌الانبیا و ستاد کل نیرو‌های مسلح، به هماهنگی و توسعه توان دفاعی کشور کمک کرد و برخی از حوزه‌های فناورانه را با نظارت و هماهنگی خود پیش برد که از آن جمله می‌توان به توسعه سامانه‌های موشکی، تقویت سامانه‌های پدافندی و ارتقای فناوری‌های اطلاعاتی و سایبری اشاره کرد.
جمهوری اسلامی ایران در دهه‌های اخیر پیشرفت‌های چشمگیری در طراحی و تولید موشک‌های بالستیک و کروز داشته و سردار غلامعلی رشید، چه در سمت‌های قبل از فرماندهی قرارگاه خاتم‌الانبیا و چه در زمان تصدی این مسئولیت خطیر، نقش بارزی در پیشرفت و محقق شدن این پروژه‌ها داشته است. ایجاد، پیشرفت و توسعه سامانه‌های پدافندی، مانند باور۳۷۳ و ۱۵خرداد که به عنوان دستاورد‌های بومی پدافند هوایی ایران شناخته می‌شوند، نیازمند هماهنگی بین نهاد‌های علمی، صنعتی و نظامی بودند و سردار غلامعلی رشید به‌عنوان یکی از تصمیم‌گیران ارشد نظامی، در سیاستگذاری این پروژه‌ها نقش اساسی داشت. با توجه به اهمیت جنگ سایبری و فناوری اطلاعات در دکترین (نظریات) دفاعی مدرن، ستاد کل نیرو‌های مسلح تحت نظارت فرماندهان ارشد مانند سردار رشید، برنامه‌های تقویت توان سایبری را پیش برده است.
یکی دیگر از خدمات ارزنده سردار غلامعلی رشید، ایجاد هماهنگی بین نهاد‌های نظامی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، ارتش جمهوری اسلامی و سایر نهاد‌های دفاعی بود. این هماهنگی برای اجرای پروژه‌های فناورانه مشترک، مانند توسعه پهپادها، رادار‌ها و سامانه‌های فرماندهی و کنترل حیاتی بود، برای مثال، پهپاد‌های بومی ایران مانند شاهد و مهاجر که در سال‌های اخیر به نمادی از توان فناوری نظامی کشور تبدیل شده‌اند، نتیجه همکاری بین نهاد‌های مختلف تحت نظارت ستاد کل هستند.
سردار رشید در نقش یک استراتژیست برجسته
سردار سرلشکر غلامعلی رشید، چهره‌ای استثنایی و اثرگذار در عرصه مطالعات دفاعی و ژئوپلیتیک ایران به شمار می‌آمد که نقش علمی او کمتر از کارنامه میدانی‌اش نبود. پرداختن هدفمند و مستمر به تولید محتوای استراتژیک و پژوهش‌های بنیادین، او را به یکی از معدود نخبگانی تبدیل کرد که آثارش مرجعی در موضوعات جنگ آینده، راهبرد سواحل و امنیت ملی در غرب آسیاست. نگاه نظام‌مند و تحلیلی رشید به پیوند میان جغرافیا و راهبرد نظامی، عرف دانشگاهی و میدانی را به هم نزدیک کرد و حاصل این همگرایی، تبیین مدل‌هایی بود که هم در سطح نظری و هم برای نهاد‌های عالی دفاعی، راهگشاست.
همکاری او با برجسته‌ترین چهره‌های علوم جغرافیایی ایران، از جمله دکتر محمدرضا حافظ‌نیا و نقش‌آفرینی تعیین‌کننده او در ترجمه شیوه‌های نوین علمی، به منزله ورود جدی وی به ادبیات راهبردی کشور است. اگر امروز تصمیم‌سازی دفاعی ایران بر مدل‌های بومی، تکیه دارد و انتقال فرهنگ دفاع مقدس و مدیریت دانش، جایگاه تثبیت‌شده‌ای در آن دارد، بخش عمده‌ای از این تحول مدیون اندیشه و پشتکار غلامعلی رشید است، از این رو او در زمینه پژوهش و انتشار مقالات علمی، فعالیت بسیار چشمگیری داشت و عضو هیئت تحریریه فصلنامه اطلاعات جغرافیایی (سپهر)، هیئت تحریریه مطالعات مدیریت راهبردی دفاع ملی و سردبیر فصلنامه مطالعات دفاع مقدس بود. رشید طی ۲۸ سال فعالیت علمی، ۲۰ مقاله در مجلات معتبر داخلی منتشر کرد که عمدتاً در حوزه‌های ژئوپلیتیک، جنگ آینده، مدیریت دانش و فرهنگ سازمانی نگارش شدند. وی بیشترین همکاری علمی‌اش با دکتر محمدرضا حافظ‌نیا بود که این همکاری به انتشار سه مقاله مشترک انجامید.
مجموعه مقالات
مجموع مقالات منتشرشده از سوی سردار غلامعلی رشید عبارتند از: بررسی روند شکل‌گیری استراتژی آزادسازی مناطق اشغالی (منتشرشده در فصلنامه سیاست دفاعی، در سال۱۳۷۵)، شرایط و ضرورت‌های تولد، رشد، تثبیت و گسترش سپاه در جنگ (منتشرشده در فصلنامه سیاست دفاعی، در سال۱۳۷۶)، اطلاعات در جنگ، ارزیابی گذشته و ضرورت‌های آینده (منتشرشده در فصلنامه سیاست دفاعی، در سال۱۳۷۷)، الگوی نظری طراحی راهبرد دفاعی مبتنی بر عوامل ژئوپلیتیکی (منتشرشده در فصلنامه ژئوپلیتیک، در سال۱۳۸۶) با همکاری مشترک محمدحسین افشردی (سرلشکر محمد باقری)، ارائه مدلی مبتنی بر مدیریت دانش جهت ترویج فرهنگ دفاع مقدس (منتشرشده در دوفصلنامه پاسداری فرهنگی انقلاب اسلامی، در سال۱۳۹۱)، واکاوی الگو‌های حاکم بر جنگ آینده و مقایسه آن با جنگ هشت ساله و جنگ‌های اخیر (منتشرشده در فصلنامه راهبرد دفاعی، در سال۱۳۹۳)، نقش عوامل ژئوپلیتیکی طبیعی در تدوین راهبرد دفاعی جمهوری اسلامی ایران در مقابل تهدیدات نظامی امریکا از مبدأ سرزمینی عراق (منتشرشده در مطالعات دفاعی استراتژیک، در سال۱۳۹۵)، تدوین راهبرد‌های نظامی دفاع همه‌جانبه در برابر جنگ احتمالی آینده (منتشرشده در فصلنامه مطالعات دفاعی استراتژیک، در سال۱۳۹۶)، تبیین آموزه‌های جهادی قرآنی مؤثر بر روحیه جهادی نیرو‌های مسلح جمهوری اسلامی (منتشرشده در فصلنامه مطالعات دفاعی استراتژیک، در سال۱۳۹۷)، بررسی نقش و ارائه الگوی تأثیرگذار مدیریت دانش بر انتقال فرهنگ دفاع مقدس (منتشرشده در فصلنامه مطالعات دفاعی استراتژیک، در سال۱۳۹۸)، مؤلفه‌ها و ویژگی‌های فرماندهی و کنترل هوشمند در صحنه نبرد (منتشرشده در فصلنامه علوم و فنون نظامی، در سال۱۳۹۹)، قدرت منطقه‌ای ایران و تأثیر آن بر همسو شدن سیاست خارجی روسیه (منتشرشده در فصلنامه مطالعات دفاعی استراتژیک، در سال۱۳۹۹)، بررسی و تحلیل آغاز جنگ تحمیلی عراق علیه جمهوری اسلامی ایران از منظر غافلگیری نظامی امنیتی (منتشرشده در فصلنامه مطالعات دفاعی استراتژیک، در سال۱۴۰۰)، طراحی الگوی راهبردی ایجاد پایگاه‌های دریایی جمهوری اسلامی ایران در غرب اقیانوس هند (منتشرشده در فصلنامه راهبرد دفاعی، در سال۱۴۰۰)، تأثیر ایجاد پایگاه دریایی بر افزایش قدرت دریایی جمهوری اسلامی ایران (منتشرشده در فصلنامه آموزش علوم دریایی، در سال۱۴۰۰)، عوامل و ویژگی‌های نسل چهارم جنگ‌های مؤثر بر صحنه جنگ آینده (منتشرشده در فصلنامه مطالعات دفاعی استراتژیک، در سال۱۴۰۰) با همکاری تیمسار احمدرضا پوردستان و سردار محسن رضایی، تبیین آموزه‌های سیاسی و دیپلماسی در جنگ‌های سه گانه اخیر در جنوب غرب آسیا و چگونگی تبدیل پیروزی‌های نظامی به دستاورد‌های سیاسی (منتشرشده در فصلنامه مطالعات دفاعی استراتژیک، در سال۱۴۰۱)، تبیین نظری تأثیر عوامل جغرافیایی و ژئوپلیتیکی مناطق ساحلی اقیانوسی بر امنیت ملی (منتشرشده در فصلنامه مطالعات دفاعی استراتژیک، در سال۱۴۰۱)، تبیین نقش منطقه ساحلی ایران در اقیانوس هند بر امنیت ملی کشور (منتشرشده در فصلنامه علوم و فنون نظامی، سال۱۴۰۲).
