پس از مدتی که فضایی نه چندان روشن بر چشم‌انداز مذاکرات احیای برجام حاکم بود، اخیراً اخباری از چرخش چرخ مذاکرات منتشر شده است. روز دو شنبه نشست شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در وین آغاز به کار کرد و رافائل گروسی، مدیرکل آژانس در ابتدای این نشست در بیانیه‌ای اعلام کرد فرآیند اجرای بیانیه مشترک با ایران آغاز شده و پیشرفت‌هایی حاصل شده است. با این حال بلافاصله منفی‌بافی‌های غربی‌ها آغاز شد. لورا هول‌گیت، سفیر ایالات متحده امریکا در نشست یاد شده گفت: «از اوایل سال ۲۰۲۱، ایران قطعات پیشرفته سانتریفیوژ تولید کرده و کنسانتره سنگ اورانیوم و آب سنگین را بدون ارائه هیچ‌گونه داده نظارتی یا سوابق مربوطه به آژانس، تولید کرده است.» وی این را هم گفت که این مسئله به طور چشمگیری زمان و تلاش مورد نیاز برای ایجاد یک تصویر جدید درباره فعالیت‌های هسته‌ای ایران را افزایش داده است. آژانس باید درک رضایت‌بخشی از موجودی اجزای سانتریفیوژ‌ها داشته باشد. هول گیت، خواستار همکاری کامل ایران با آژانس در راستای اجرای بیانیه اسفندماه شد. اشتفن کلمنت، سفیر و نماینده دائم اتحادیه اروپا نزد سازمان‌های بین‌المللی مستقر در وین دیگر مقام غربی بود که سعی کرد توپ را در زمین ایران بیندازد. او با ایراد سخنانی در نشست شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با بیان این ادعا که اتحادیه اروپا همچنان به برجام متعهد است، گفت: «متأسفیم که ایران تصمیمات لازم را نگرفته و اقدامات لازم را انجام نداده است. درعوض همچنان به افزایش چشمگیر برنامه هسته‌ای خود ادامه می‌دهد.» این مقام اروپایی از همه کشور‌ها خواست که از اجرای قطعنامه ۲۲۳۱ (۲۰۱۵) شورای امنیت سازمان ملل متحد حمایت کنند. میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی در واکنش به اظهاراتی از این دست گفت: «کشور‌های غربی در نشست شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی شکایات و نگرانی‌های زیادی را درباره برنامه هسته‌ای ایران ابراز کردند.» این دیپلمات روس گفت: «جدی گرفتن آن‌ها سخت است، زیرا ایالات متحده و سه کشور اروپایی عضو برجام می‌توانند در صورت بازگشت به گفتگو‌های وین برای نهایی کردن توافق، به حل‌وفصل سریع این مسائل کمک کنند.»
ایرانی‌ها منتظر امریکایی‌ها نمی‌مانند
گزاره‌های در دسترس نشان از فضای مثبت می‌دهند. حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه ایران گفته که نتیجه همکاری‌های ایران و آژانس می‌تواند در گفت‌وگوی رفع تحریم‌ها آثار مثبتی را بر جا بگذارد.»به تازگی رسانه‌های کره‌جنوبی به نقل از یک منبع دولتی اعلام کردند که واشنگتن و سئول در حال رایزنی درباره آزادسازی وجوه مسدود شده ایران در کره‌جنوبی هستند. به این ترتیب که در پی سفر سلطان عمان به ایران، به زودی بیش از ۲۴میلیارد دلار از منابع ارزی بلوکه شده ایران در عراق و کره‌جنوبی از طریق منابع قابل دسترس کشورمان در صندوق بین‌المللی پول وارد ایران خواهد شد. اگرچه در مجموع اخبار احتمال توافق را پر رنگ جلوه می‌دهند، اما در نهایت همه چیز به اراده سیاسی امریکا و دولت‌های اروپایی بستگی دارد. سید محمد مرندی، مشاور تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای که پیش از این گفته بود، ایران آماده توافق است و امریکایی‌ها اراده لازم را ندارند، در تأیید این موضوع در گفتگو با المیادین در خصوص بسته شدن موضوع یکی از مکان‌های ادعایی آژانس اتمی علیه ایران گفت: «اکنون با بسته شدن دو پرونده اخیر، تعداد پرونده‌ها در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی کاهش یافته است.» وی یادآور شد که متن اساساً آماده است و منتظر امضای دو طرف است. زمان توافق رسیده است. او با این حال، رافائل گروسی، مدیرکل کنونی آژانس بین المللی انرژی اتمی را فردی غیرمستقل خواند و احیای برجام را مستلزم تحقق شرایطی دانست: «اگر ایالات متحده پرونده را در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ببندد و متن را که هم ایران و هم جوزف بورل (مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا) مناسب دانستند، بپذیرد، آن زمان ایران مایل به امضای توافق خواهد بود.»مرندی یک بار دیگر تأکید کرد: «اگر امریکایی‌ها اراده داشته باشند، [توافق]می‌تواند به سرعت امضا شود. اما باز هم ایران قصد ندارد بنشیند و منتظر بماند و از فرصت‌ها نهایت استفاده را می‌برد.» این کارشناس ارشد سیاسی تأکید کرد: «ایرانی‌ها قصد ندارند منتظر ایالات متحده بمانند، آن‌ها با کشور‌های آسیایی رابطه برقرار می‌کنند، با روسیه، چین و هند. زمان به نفع امریکا و اروپایی‌ها نیست. جهان در حال تکامل با افول امریکاست، که تحریم‌های امریکا علیه ایران را تضعیف می‌کند.»او تصریح کرد که توافق هسته‌ای به شکلی بنا خواهد شد که جا برای تقلب کشور‌های غربی بسیار ناچیز باشد یا اصلاً وجود نداشته باشد.
تل‌آویو نگران توافق موقت
در این بین، صهیونیست‌ها همچنان می‌کوشند مسیر احیای توافق را به بیراهه توافق موقت بکشند؛ مسیری که ایران بار‌ها آن را قاطعانه رد کرده است. در این مورد، گیلعاد اِردان، نماینده رژیم صهیونیستی در سازمان ملل در کنفرانس سالانه اورشلیم‌پست در نیویورک درباره توافق بر سر موضوع برنامه هسته‌ای ایران گفت: «خبر بد این است که این روز‌ها درباره توافقی موقت صحبت می‌شود. این موضوع برنامه هسته‌ای ایران را متوقف می‌کند، اما باعث بازگردانی اورانیوم غنی‌شده و توانمندی‌های هسته‌ای ایران نخواهد شد و در عوض، آن‌ها (ایران) از مزایای اقتصادی بهره‌مند خواهد شد.» اردان گفت: «جامعه بین‌المللی در ممانعت از پیشرفت ایران در مسیر تبدیل شدن به کشوری در آستانه هسته‌ای شدن شکست خورده است. ما همواره باور داشته‌ایم که تنها شیوه بازدارندگی ایران از طریق یک تهدید نظامی باورپذیر است. خبر خوب است که ما در حال حاضر روی توسعه این توانمندی‌های نظامی برای متوقف کردن ایران در صورت نیاز کار می‌کنیم. در این زمینه، هماهنگی نظامی کاملی میان اسرائیل و امریکا وجود دارد.»
