خوزستان را باید در لیست استانهای بسیار ویژه در قبل و بعد از انقلاب قرار دهیم. برخی مناطق خوزستان در زمان طاغوت میرفت که به منطقهای برای خوشگذاری و محفلی جهت حضور سرمایهداران تبدیل شود. در آن زمان شهرستانها و روستاهای زیادی در این استان در فقر و نداری به سر میبردند و ساکنان این مناطق به سختی روزگار سپری میکردند. با اینکه خوزستان روی نفت و گاز خوابیده بود، ولی مردمانش هیچ سهمی از این نعمات الهی نمیبردند و این خارجیها بودند که صدای عیش و نوششان از نقاط مختلف استان به گوش میرسید.
اما با وقوع انقلاب اسلامی و در طول سالیان بعد از جنگ تحمیلی این استان تحت تأثیر تحولات عظیمی قرار گرفت و چهرهای پویا به خود گرفت. امروز خوزستان در شاخصهایی، چون صنعت لولهسازی، نفت، پتروشیمی، فضاهای آموزشی و راه و بهداشت، شاهد پیشرفتهای چشمگیری است. با اینکه وقوع جنگ تحمیلی و بمبارانهای ناجوانمردانه رژیم عراق خسارات زیادی به خوزستان وارد کرد، اما از اوایل دهه ۷۰ کارهای عمرانی و ایجاد و ترمیم زیرساختها آغاز شد. هرچند استان اکنون نیز درگیر برخی مشکلات حاد مثل فاضلاب اهواز و جاری سدن سیلاب است.
حفظ منابع آبی با سدسازی
پیش از انقلاب فقط دو سد مخزنی در مجموع با ظرفیت ۶/۶ میلیارد مترمکعب در خوزستان وجود داشت، ولی طی ۳۰ سال اخیر و در بخش صنعت سدسازی ۸ سد بزرگ با توان تولید بیش از ۸ هزار مگاوات برق ساخته شده است. نکته حائز اهمیت و افتخارآمیز در سدسازیهای بعد از انقلاب این است که مراحل طراحی و ساخت این سدها به همت و دست توانای متخصصان ایرانی انجام شده است. با ساخت سدها در خوزستان تأمین و آبیاری بیش از ۳۴۰ هزار هکتار از زمینهای کشاورزی پاییندست ممکن شده و همچنین این سدها موجب جلوگیری از وقوع سیلابهای مخرب و ساخت شبکههای آبیاری برای سیراب کردن باغات و نخیلات شده است. در همین راستا باید بدانیم شبکههای آبیاری زهکشی در خوزستان تا پیش از انقلاب ۱۲۰ هزار هکتار بود و حالا این رقم به بیش از ۲۶۰ هزار هکتار رسیده است.
گوهری به نام شرکت ملی حفاری ایران
اگر قرار باشد از یکی از بزرگترین دستاوردهای انقلاب در خوزستان نام ببریم، بیشک باید به تأسیس شرکت ملی حفاری ایران اشاره کنیم. شرکتی که در اول دی ۱۳۵۸ و به فرمان امامخمینی (ره) راهاندازی شد و با همت متخصصان ایرانی فعالیت خود را آغاز کرد و تاکنون نه تنها برای انجام امور خود به هیچ عنوان به بیگانگان وابسته نشده بلکه در لیست رقبای بزرگترین شرکتهای حفاری دنیا قرار دارد. با تأسیس شرکت ملی حفاری ایران و با بومیسازی بیش از ۶ هزار قطعه پرمصرف صنعت حفاری در سال، تعداد قابل توجهی از اقلام مهم و کاربردی این صنعت که نبود آنها سبب توقف در فرآیند تولید میشود، هماکنون به همت متخصصان این شرکت و با همکاری صنعتگران خوزستانی، طراحی و ساخته میشود. اتفاقی که به هیچ عنوان با دوران پیش از انقلاب قابل مقایسه نیست.
پتروشیمی و ارزش افزوده نفت
شاید نفت مهمترین ثروت خوزستان باشد، اما تمام دارایی آن نیست و بعد از انقلاب، توجه ویژه به صنعت پتروشیمی توانست بهرهبرداری و ارزش و سود حاصل از طلای سیاه را چندبرابر کند. در دورانی که جهش و توسعه صنعت پتروشیمی در جهان خیرهکننده بود، ایران هیچ کاری برای استفاده از نفت و تبدیل آن به محصولاتی که صدهابرابر بیش از نفت خام ارزش داشت، نمیکرد. در حالی که در سال ۵۷ تعداد واحدهای پتروشیمی روی عدد ۲ باقی مانده بود، اما با وقوع انقلاب اسلامی، تحولی عظیم در صنعت پتروشیمی خوزستان و ایران به وجود آمد و تاکنون ۲۰ واحد پتروشیمی به بهرهبرداری رسیده است. اینک مجتمع پتروشیمی خوزستان با ۶۰ واحد جانبی در منطقه ویژه اقتصادی ماهشهر با تولید بیش از ۱۸ میلیون تن پلیاتیلن، پلیپروپیلن، مواد لاستیکی و پلاستیکی به ارزش تقریبی ۸ میلیارد دلار فعال و پیشرفتی قابل توجه در صنعت استان است.
همچنین پتروشیمی آبادان نیز از صنایع مهم منطقه و کشور محسوب میشود. به خاطر جنگ تحمیلی و صدمات و خسارات شدیدی که به شهرها و زیرساختهای خوزستان وارد شده بود، بازسازی پتروشیمی آبادان در چندین مرحله متوالی از سال ۶۷ به بعد انجام شد. در این بازسازیها تمامی واحدهای خط تولید P.V.C و D.D.B در مدار تولید قرار گرفت. خوب است بدانیم طی ۴۳ سال از عمر انقلاب و بدون نیاز به کارشناسان خارجی، خوزستان از بیش از ۲۰ میدان نفتی جدید برخوردار شده است. تعداد چاههای نفت هم از ۲ هزار و ۴۰۰ حلقه چاه فعال به بیش از ۲ هزار و ۹۰۰ حلقه افزایش یافته است. ضمن اینکه بیش از ۳۰ کارخانه جدید افتتاح و ۶۰ کارخانه جمعآوری گازهای همراه تقویت فشار و تزریق نیز ساخته و نصب شده است. نیروگاه گازی آبادان نیز را باید از دیگر افتخارات جمهوری اسلامی در نظر داشت. این نیروگاه ۱۶/۵ درصد برق مصرفی استان خوزستان و ۲/۵ درصد برق کشور را تأمین و افت ولتاژها را رفع میکند.
بهرهبرداری از این نیروگاه در چهارم خرداد سال ۸۳ آغاز شد. ظرفیت آن حدود ۴۹۲ مگاوات و تولید روزانه ۵۰۰ مگاوات برق است. ساخت این نیروگاه رشد توان فنی، تخصصی و مدیریتی کارشناسان ایرانی و متخصصان ایران را به خوبی نمایان میکند. احداث نیروگاه ۱۴۵۲ مگاواتی سیکل ترکیبی خرمشهر هم از سال ۸۵ اغاز شد. این نیروگاه مشتمل بر شش واحد گازی و سه واحد بخار جمعاً سه بلوک سیکل ترکیبی است که در سه فاز برنامهریزی، طراحی و در حال اجرا میباشد. حدود دو سال پیش بود که واحد سوم گازی آن به بهرهبرداری رسید.
کشاورزی، ظرفیتی همپای نفت
در کنار نفت که باعث شده خوزستان به این طلای ارزشمندش شهرت یابد باید بخش کشاورزی آن را هم ببینیم که بیشک از مهمترین و استراتژیکترین بخشهای اقتصادی کشور است.
در حیطه کشاورزی و دامداری، طبق آمار رسمی دولت در سال ۱۳۵۶، خوزستان فقط توانایی تأمین مواد غذایی مردم خود، آنهم برای ۳۳ روز را داشت و مجبور بود باقی مواد غذایی را از خارج وارد کند. اما امروز تولید انواع محصولات کشاورزی خوزستان به ۱۷ میلیون تن رسیده در مقابل ۵/۲ تن قبل از انقلاب. ۴۵ سال قبل تولید گندم خوزستان ۲۵۰ هزار تن بود که هماکنون از یک میلیون و ۷۵۰ هزار تن هم گذشته است. همچنین در حال حاضر ۲۰۰ هزار هکتار شبکه زهکشی در خوزستان اجرا شده که کارایی مصرف بهینه آب را از ۳۵۰ گرم به ازای هر مترمکعب مصرف آب به ۱۵۲۵ گرم رسانده است. پیش از انقلاب فقط ۲۵۸ روستای خوزستان از نعمت آب آشامیدنی برخوردار بودند، اما امروز این عدد به ۲ هزار و ۳۷۹ روستا رسیده است.