سرویس تاریخ جوان آنلاین: اثری که هم اینک در معرفی آن سخن میرود، یکی از واپسین پژوهشهای استاد فقید زندهیاد علی ابوالحسنی (منذر) است که پس از وفات وی مجال نشر یافت. او سالها با تدقیق و تحقیق در گفتار و کردار علمای شیعه، جلوههایی حکمتآمیز از مهر و قهر ایشان را گرد آورد و به مثابه «ذوق لطیف ایرانی» به علاقهمندان اهدا کرد. او در دیباچه این اثر، به نیکی محتوا و جهتگیری آن را تبیین کرده است: «عالمان و حکیمان- و در یک کلام: نوعاً همه چیزشان عالمانه و حکمتآمیز است؛ حتی شوخیها و پرخاشهایشان. آن عالم فرزانه که حکمت در عمق جانش نفوذ دارد، زمانی که شادی و نشاط، تمام وجودش را پر ساخته و با دوستان یکدل خویش، گل میگوید و گلمیشنود و نیز زمانی که از شدت خشم، چونان دریای طوفانی شده و حریف را به باد اعتراض میگیرد، سخن و عملش از حکمت و معرفت تهی نیست. واژهها و مفاهیمی که در هنگام بحران- از شدت شادی گرفته تا کثرت اندوه- از ذهن و زبانش میتراود، در کل، حکیمانه یعنی بجا و استوار است؛ چندان که میتوان از آنها نیز درسها آموخت و پندها اندوخت. در کارنامه زندگی عالمان فرزانه، فراوان مواردی مییابیم که آنان- در عرصه فتوا و قضاوت یا تدبیر و سیاست یا بحث و چالش علمی با حریفنکتهای آوردهاند، مضمونی پروردهاند، شگردی زدهاند، طنزی پرداختهاند، مزاحی گفتهاند و... که شنیدنی و آموختنی است. گفتنی است مشاغلی که علمای دین در جامعه اسلامی به عهده گرفته و مردم نیز آنها را به عنوان متصدی شایسته این امور شناخته و پذیرفتهاند، از قرار زیر است:
۱. تدریس و تدرَس علوم دینی نظیر فقه، اصول، تفسیر، اخلاق، تاریخ، فلسفه و نیز علوم مربوط به آنها (زبان و ادبیات عربی، منطق، رجال و تراجم) از سطوح مقدماتی تا مرحله عالی دستیابی به قوَهاستنباط احکام و مقررات شرعی در زمینههای مختلف از منابع چهارگانه دینی (کتاب خدا، سنت معصومین علیهمالسلام، عقل و اجماع) و تصنیف کتب مبسوط استدلالی درباره هر یک از این دانشها و علوم.
۲. صدور فتوا و پاسخگویی- به نحو مکتوب یا شفاهی- به سؤالات شرعی مردم و نگارش رساله علمیه (توضیح المسائل) در بیان تکالیف شرعی مسلمین در شئون و جهات مختلف زندگی فردی و اجتماعی.
۳. برگزاری امامتجمعه و جماعت، اجرای صیغه نکاح و طلاق، پیادهکردن حدود و احکام شرعی در اجتماع و نیز انجام قضاوت بین مردم بر پایه موازین و احکام دینی.
۴. وعظ و خطابه دینی و بیان و تشریح مسائل و احکام شرعی- مندرج در رسالههای علمیه- و ترویج معارف دینی و تبیین باید و نبایدهای اخلاقی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و.... در این میان، البته تدریس فقه- آن هم در سطوح عالی- و نیز صدور فتوا و پرداختن به امر قضاوت، سه مسئولیت مهم و خطیر است که انجام آن به برخورداری کافی از دو صفت والای فقاهت (اشراف علمی بر مجموعه احکام و معارف الهی) و تقوا (پایبندی کامل به دستورهای شرع) نیاز دارد و جمع این دو صفت، تنها در فقهای جامع الشرایط (فقیهان امین و پارسا) ممکن است. بدینگونه، علما و روحانیون، شئون و مقامات گوناگونی داشته و در عرصههای متعددی از علم و عمل، انجام وظیفه میکنند و بر این اساس، ذوقورزی و لطیفهپردازی و هنرمندی آنان نیز در عرصههای مختلفی ظهور و بروز دارد. در این دفتر بر آنیم شما را با نمونههای جالبی از شوخیها، طنزها، لطیفهگوییها، نکتهگیریها، مضمونتراشیها، حاضرجوابیها و شگردهای حکیمانه عالمان و طالبان علوم دینی در عرصههای گوناگون علم و عمل، آشنا کنیم و البته در خلال مطالب، به اقتضای بحث و توضیح مطلب، نکات مفید و ارزشمند فراوانی نیز آمده است که خواهید خواند.»