سرویس اقتصاد جوان آنلاین: گمرک با انتقاد از همکاری نکردن دستگاه‌ها و اجرای مصوبات ستاد هماهنگی اقتصادی درخصوص ترخیص کالا‌های دپو شده در بنادر و گمرکات اعلام کرد: «۱۰ دستگاه تولید ماسک در گمرک خاک می‌خورد، این دستگاه‌ها در صف تخصیص ارز بوده و نمی‌توان ترخیص کرد.»
ایستایی و رسوب کالا در گمرک و بنادر موضوع جدیدی نیست. سال‌هاست که صاحبان کالا و حتی دستگاه‌های مربوطه به نوعی با این مشکل مواجه هستند. وجود قوانین متعدد، تغییر ضوابط و صدور بخشنامه‌های متناقض و ناهماهنگی بین دستگاه‌های ذی‌ربط در برخی موارد بر رسوب کالا‌هایی که از مرز تحریم‌ها گذشته، اما امکان ورود ندارد مؤثر بوده است.
این در حالی است که گمرک در فرآیند ترخیص با ۳۵دستگاه مختلف در ارتباط بوده که با طولانی شدن تشریفات کالا برای اخذ مجوز‌های قانونی به ایستایی کالا در گمرک منجر می‌شود و آنطور که مسئولان گمرک می‌گویند، ۱۰ تا ۲۰ درصد صاحبان کالا، کالا‌های خود را در گمرک نگه می‌دارند، اما ۸۰ درصد دیگر که می‌خواهند کالا را ترخیص کنند به دلیل مشکلاتی که سازمان‌های مختلف دارند، نمی‌توانند در این رابطه اقدام کنند! طبق آخرین آمار رسمی گمرک ایران، حدود ۸ میلیون تن کالا دپو شده در گمرک و بنادر وجود دارد که ۳ میلیون و ۴۰۲ هزار تن آن کالا‌های اساسی بوده و موجودی کالا‌های غیراساسی غیرکانتینری به ۳ میلیون و ۷۹۱ هزار تن می‌رسد. طی چند سال گذشته با جدی‌تر شدن موضوع ترخیص کالاها از گمرک و بنادر و پیگیری‌های صورت گرفته در این رابطه چندین‌بار مصوبات و بخشنامه‌هایی با توافق دستگاه‌های ذی‌ربط در دستور کار قرار گرفت، ولی نتایج چندانی نداشت.
در تیرماه امسال با افزایش دپوی کالا در بنادر کشور، گمرک طی گزارشی مفصل به رئیس‌جمهور دلایل ایستایی، دپو و رسوب کالا در بنادر و گمرک را اعلام و راهکار و پیشنهاد‌هایی برای حل این موضوع ارائه کرد که البته رئیس‌جمهور نیز با اجرایی شدن پیشنهاد‌های گمرک موافقت و دستور لازم را صادر کرد. قرار شد در رابطه با مسائل ارزی اقداماتی صورت گیرد که از جمله آن تفویض اختیار به گمرک درخصوص ترخیص درصدی کالا‌های گروه یک و دو که در صف تخصیص ارز بانکی بوده و مشکل مالکیت نداشتند انجام شد، ولی حتی این موضوع نیز چندان عملیاتی نشد و در مجموع دستگاه‌های ذی‌ربط وظایف محوله را به درستی انجام ندادند.
صاحبان کالا به بانک مرکزی اعتماد نکردند
گمرک، بانک مرکزی و وزارت صنعت، معدن و تجارت توافق کردند برای ترخیص قطعی و فوری پنج قلم کالای اساسی شامل «ذرت، جو، کنجاله سویا، دانه‌های روغنی و روغن خام» ترخیص بدون ارائه کد رهگیری بانک بلامانع باشد، اما صاحبان کالا به دلیل نداشتن اطمینان از تأمین ارز رسمی یا ترجیحی علاقه‌ای به ترخیص این اقلام قبل از تأمین ارز این کالاها نشان ندادند. از سوی دیگر بیش از ۸۰ درصد کالا‌های غیراساسی مواد اولیه یا واسطه واحد‌های تولیدی، ماشین آلات مرتبط با تولید، تجهیزات پروژه‌های راهبردی و ملی است که میزان آن‌ها به بیش از ۳ میلیون و ۷۳۴ هزار تن می‌رسد که در گروه کالایی ۲۱ تا ۲۷ قرار گرفته و اصلی‌ترین مشکل جهت ترخیص این اقلام نیز عدم انتقال ارز و مالکیت این کالاها و عدم قرار‌گیری در صف تأمین ارز بانکی است.
طبق بررسی‌ها و آمار ارائه شده از مراجع ذی‌ربط، بالغ بر ۴/ ۳ میلیون تن کالا در ۲۵ گروه کالایی اساسی در گمرکات و بنادر دپو شده‌اند. دسته اول کالا‌های اساسی است و در این دسته‌بندی، کالا‌های اعتباری بوده که ۷۰درصد از این میزان کالا‌های یادشده از سوی صاحبان و اشخاص داخلی خریداری شده و اسناد حمل و مالکیت در اختیار آن‌ها قرار گرفته است. همچنین ۳۰درصد باقیمانده از کالا‌های اساسی فاقد اسناد مالکیت هستند که مشکل انتقال ارز دارند و امکان اظهار و ترخیص آن‌ها وجود ندارد.
معاون فنی گمرک مهم‌ترین عامل دپو شدن کالاها را ناشی از انتقال ارز و مالکیت اسناد می‌داند و معتقد است تا زمانی که این کالاها تأمین ارز نشوند، مشکل آن‌ها حل نخواهد شد. مهرداد جمال ارونقی در گفتگو با فارس به کالا‌های غیرکانتینری و غیراساسی اشاره کرد و می‌افزاید: «۷/ ۳ میلیون تن کالا در بنادر موجود است که ۸۵ درصد آن‌ها مربوط به قطعات، مواد اولیه، نهاده‌های تولید و ماشین‌آلات سرمایه‌ای است.»
همچنین طبق آمار‌های سازمان بنادر، صد هزار teu کانتینر در بنادر و گمرکات موجود است که مربوط به کالا‌های صادراتی، وارداتی و ترانزیت است. برآورد میدانی گمرک نشان می‌دهد تعداد کانتینر‌های وارداتی در بنادر کشور اعم از بندر شهید رجایی که بیشترین کانتینر‌های موجود را دارد ۳۰ هزار دستگاه کانتینر است که حاوی کالا‌های اساسی و غیر اساسی هستند. مثلاً بیش از ۲۰۰ هزار تن برنج دپو شده و رسوب کرده که به دلیل مشکل عدم تأمین ارز اجازه ترخیص ندارد.
وی در مورد سایر اقلام غیراساسی در کانتینر‌ها می‌گوید: «این اقلام مربوط به مواد اولیه و واسطه‌ای خطوط تولید، اجزا و قطعات مربوط به پروژه‌های راهبردی، ملی و ماشین‌آلات سرمایه‌ای است. در حال حاضر بیش از ۱۰دستگاه تولید ماسک در گمرکات وجود دارد که در صف تخصیص ارز بوده و نمی‌توان ترخیص کرد.»
وی می‌افزاید: «پیشنهاد و پیگیری‌های گمرک در ستاد هماهنگی اقتصادی دولت مورخ ۲۴ تیر ۹۹ مطرح و به مصوباتی تبدیل شد که جهت اجرا به وزارت صمت، بانک مرکزی و سایر دستگاه‌ها ابلاغ شده است، اما این مصوبات به دلایل مختلف اجرایی نشد.» ارونقی با بیان اینکه در خصوص کالا‌های اساسی دو تصمیم عمده گرفته شده است، می‌گوید: «در مورد کالا‌های اساسی که به صورت اعتباری خریداری نشده است بانک مرکزی مقرر کرد پس از تأیید وزارت صمت نسبت به تأمین ارز اقدام کند. در خصوص کالا‌های اساسی اعتباری مقرر شد بانک مرکزی اعلامیه تأمین ارز به صورت اعتباری صادر کند و سه ماه پس از تاریخ ترخیص کالا نسبت به تأمین ارز این کالاها اقدام کند.»
وی می‌افزاید: «در خصوص نهاده‌های تولید، مواد اولیه، اجزا و قطعات واحد‌های تولیدی مقرر شد لیست اقلام توسط گمرک استخراج و تحویل وزارت صمت شود که این کار انجام شده و لیست ۷۰۰ میلیون دلار کالاها به وزارت صمت تحویل و پس از پالایش به بانک مرکزی رفته است. مقرر شده است بانک مرکزی ظرف ۲۴ساعت کد تخصیص ارز صادر و ظرف یک هفته نسبت به پیگیری اعلامیه تأمین ارز اقدام کند تا امکان ترخیص این کالاها فراهم شود.» معاون فنی گمرک با تأکید بر اینکه لازم است جهت تنویر افکار عمومی، دیگر دستگاه‌های مرتبط با تجارت اقدامات خود را ارائه دهند، تأکید می‌کند: «به رغم پیگیری‌های صورت پذیرفته و پیشنهاداتی که منجر به مصوبه دولت شده برخی از آن‌ها اجرا نمی‌شود. مثلاً اجازه ترخیص درصدی کالا‌های تولیدی در صف تخصیص یا در صف تأمین ارز واحد‌های تولیدی یا اساسی، جزو مصوبه شورای عالی امنیت ملی است که منتج به نتیجه نشد و به انحای مختلف جلوی این کار گرفته شده است.»
خب چرا در شرایط سختی که مردم نیاز به این کالاها دارند ؛ کالاها ترخیص نمی‌شوند ؟! باید قوانینی وضع شوند که اگر تا یک ضرب‌العجل مشخص ترخیص نشوند این کالاها با روش دیگری ترخیص و بسرعت توزیع و با قیمت پایین به دست مردم برسند 
