سرویس اقتصادی جوان آنلاین: با وجود افزایش تنشها در خلیجفارس و نگرانی برخی کشورهای مصرفکننده نفت جهان، هیچ راهی برای دور زدن تنگه هرمز وجود ندارد و به همین دلیل پیشبینی میشود تحولاتی در انتظار منطقه باشد.
به گزارش «جوان»، روزانه حدود یکصد میلیون بشکه نفتخام در جهان مصرف میشود که از این میزان حدود ۶۰ میلیون بشکه نفت از مسیر دریاها و آبراهها جابهجا میشوند. در میان همه تنگهها و آبراههای جهان تنگه هرمز با عبور ۱۷ میلیون بشکه از نفت خام و همچنین ۷۵ میلیون تن الانجی در سال، پراهمیتترین آبراه نفتی جهان است.
یکی از تفاوتهای اصلی تنگه هرمز با سایر تنگهها و کانالها در این است که هیچ راهی برای دور زدن آن وجود ندارد، درست برخلاف سایر آبراهها که میتوان آنها را دور زد هرچند که هزینه دور زدن آنها بیشتر است. تنگه مالاکا، کانال سوئز، کانال پاناما، تنگه جبلالطارق و... جزو آبراههایی هستند که از این منظر کاملاً با تنگه هرمز متفاوتند.
در میان منتفعان تنگه هرمز، به جز چین و کشورهای شرق آسیا، اروپاییها نیز با مصرف روزانه حداقل ۴ میلیون بشکه نفت خام کشورهای حوزه خلیجفارس از منتفعان اصلی این تنگه هستند؛ از سوی دیگر ۲۵ درصد از نیاز جهانی به الانجی از طریق تنگه هرمز به شرق آسیا و نقاط دیگر دنیا میرود. این اعداد به خوبی نشان میدهد اگر تنگه هرمز با اختلال در رفت و آمد کشتیها مواجه شود اقتصاد کشورهای صنعتی با چه بحرانی مواجه میشوند.
راههای دور زدن تنگه
استفاده از خط لوله تنها راه دور زدن تنگه هرمز است که با وجود سرمایهگذاری کشورهای عربستان و امارات برای کاهش وابستگی به تنگه هرمز، باز هم موفق نشدند وابستگی خود را به این تنگه تا حدودی کاهش دهند. امارات با احداث خط لولهای با ظرفیت جابهجایی ۵/۲ میلیون بشکه که تاکنون یک میلیون بشکه از آن عملیاتی شده است سعی کرده تنگه هرمز را دور بزند. عربستان سعی کرده با راهاندازی یک خط لوله و تغییر کاربری یک خط لوله دیگر حدود ۴ میلیون بشکه نفت را از دریای سرخ به مشتریان خود تحویل دهد که این کشور نیز در این مسیر ناکام مانده است.
یمنیها که طی چند ماه اخیر به تأسیسات نفتی عربستان حملات بسیاری کردند، به این خط لوله که به خط لوله شرقی – غربی معروف است یورش برده و چندین بار آن را به آتش کشیدهاند.
ایران هم با احداث خط لوله و مخازنی در بندر جاسک به دنبال ایجاد یک پایگاه جدید صادراتی در دریای عمان است. کشورهای عراق، قطر، کویت نیز هیچ راهی برای دور زدن تنگه هرمز ندارند و تنها امیدشان برای صادرات نفت، همین تنگه است. البته عربستان هماکنون بزرگترین کشور وابسته به تنگه هرمز است.
به طور قطع هیچ راهی برای کاهش قدرت تأثیرگذاری تنگه هرمز در اقتصاد جهانی وجود ندارد. امریکاییها سعی دارند با این توجیه که دیگر نیازی به نفت خلیجفارس ندارند خود را از تحولات منطقه دور کنند و وظیقه نظارت بر منطقه را به چینیها و هندیها واگذار کنند. البته برخی کارشناسان بیتفاوتی امریکا را نوعی بازی میدانند تا از این طریق، اعراب را به وحشت بیندازند تا به این کشور برای تداوم حضور ناوهای امریکایی در منطقه پول بیشتری پرداخت کنند.
البته نباید فراموش کرد امریکاییها به همین دلیل از دیرباز از کنترل آبراههای مهم دنیا بهویژه تنگه هرمز بهعنوان فرصتی در جهت تضعیف رقبای خود بهویژه پکن بهره میبرند.
فعلاً کاری نمیتوان کرد!
جالب است که رئیس آژانس بینالمللی انرژی در جدیدترین اظهارات خود به این موضوع پرداخته و تأیید کرده است که هیچ راهی برای دور زدن تنگه نمیتوان انجام داد.
فاتح بیرول گفت: «آژانس بینالمللی انرژی نگران افزایش تنشها در خاورمیانه است، مخصوصاً در مورد تنگه هرمز. تنگه هرمز یک مسیر حیاتی کشتیرانی است که تولیدکنندگان خلیجفارس را به بازارهای آسیا، اروپا، امریکای شمالی و مناطق دیگر متصل میکند.»
تولیدکنندگان اصلی نفت به دنبال مسیرهای جایگزین هستند. عراق قصد دارد نفت بیشتری به بندر جیهان ترکیه بفرستد و خط لولههای جدیدی برای تحویل نفت به بنادر سوریه، لبنان و عربستان بسازد. بیرول اظهار داشت: «در کوتاهمدت تأثیر این اقدامات چندان نخواهد بود و تغییر زیادی در بازارهای فعلی به وجود نمیآورد، ولی در میانمدت یا طولانی مدت مؤثر خواهد بود.» وی گفت: «نفت حدود ۶۵ دلاری نتیجه تنشهای ایران، لیبی و ونزوئلا و نگرانی در مورد جنگ تجاری چین و امریکاست، ولی انتظار ندارد قیمت نفت خیلی بالا برود، چون به خاطر انقلاب شیل امریکا، نفت زیادی در بازار موجود است.»