سرويس حقوق جوان آنلاين: با پایان سال و رسیدن تعطیلات نوروزی، بسیاری از اردو‌های سیاحتی دانش‌آموزی فعال می‌شوند. جایگاه حقوقی رضایتنامه در این اردوها هم باید مشخص باشد. متأسفانه برخی از مربیان دریافت رضایتنامه را وسیله‌ای برای سلب مسئولیت در قبال دانش‌آموزان می‌دانند و آنطور که باید مراقبت‌های لازم را در اردو‌های دانش‌آموزی ندارند. آیین‌نامه اردو‌های دانش‌آموزی نخستین بار در سال ۱۳۸۱ در جریان فاجعه پارک شهر هنگامی که تعدادی دانش‌آموز زمان قایق‌سواری در استخر پارک شهر غرق شدند، به مدت یک سال تهیه و تصویب شد. بعد از آن هم هر از گاهی تغییراتی در برخی قوانینش صورت گرفت.
حادثه باعث سلب مسئولیت نیست
در این بین بعضی از ابعاد مختلف حادثه اردو‌های تفریحی- سیاحتی از نظر حقوقی بررسی نشده است. بررسی حقوقی رضایتنامه‌ها یکی از همین موارد است. درحقیقت دریافت این رضایتنامه‌ها برای اطلاع والدین است که بدانند فرزندشان در چه ساعتی، در چه مکانی به سر می‌برد ولی برخی راهبران اردوها وجود رضایتنامه را به معنی انتقال تمام مسئولیت‌ها به والدین می‌دانند. محمدمهدی زاهدی، رئیس سابق کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس درباره بار حقوقی دریافت رضایتنامه از والدین هنگام اعزام دانش‌آموزان به اردو‌های دانش‌آموزی می‌گوید: «در جریان اردو‌های دانش‌آموزی اگر حادثه‌ای رخ دهد باعث سلب مسئولیت برگزارکنندگان نیست و مدیرکل آموزش و پرورش استان باید پاسخگو باشد.» وی افزود: «وقتی دانش‌آموزی از خانه بیرون می‌آید و به اردو می‌رود با اطلاع والدینشان بوده است. مربیان مدرسه هم ضمن احترام و حرمت نگه داشتن بزرگ‌تر‌ها و والدین با اطمینان بیشتری دانش‌آموزان را راهی اردو می‌کنند. البته این اعتماد بین دانش‌آموز و والدینش و مدیر و مربیان و بالعکس وجود دارد و سعی می‌شود اردوها در فضایی عاطفی و تعاملی برگزار شود و اگر هم حادثه‌ای رخ دهد در سایه همفکری و همدلی می‌توان مسائل و مشکلات روی داده را راحت‌تر حل کرد.»
مسئولان به خط شدند
به طور کلی رضایتنامه‌ها صرفاً برای اجازه انتقال دانش‌آموزان در زمان و مکان خاص است. اینکه اگر دانش‌آموزی در اردو صدمه ببیند مسئولیتش با مربی همراهش است زیرا بر اساس قوانین اردو‌های دانش‌آموزی مربی باید مقرراتی را که برایش در آیین‌نامه تعیین شده است، رعایت کند.
اگر قوانین و مقررات را رعایت نکند و مراقبت لازم را از دانش‌آموزانی که تحت اختیارش هستند نکند حتی با وجود رضایتنامه باز هم در مقابل صدمه‌ای که به دانش‌آموز وارد شده مسئولیت دارد.
پس از آنکه اواسط سال گذشته حادثه تلخ داراب اتفاق افتاد، برای جلوگیری از این نوع حوادث در مجلس شورای اسلامی کمیته‌ای ویژه تشکیل شد. این کمیته با حضور کارشناسانی ازجمله راهنمایی و رانندگی، پلیس راهور، وزارت بهداشت، اورژانس، هلال احمر و وزارت آموزش و پرورش تشکیل شد تا جمع‌بندی حقوقی در این زمینه انجام شود.
مرکز کنترل به گوش است
درنهایت هم آیین‌نامه جدید آموزش و پرورش به‌وجود آمد. بر طبق این آیین‌نامه تمامی اردوها با فاصله بیش از ۲۰ کیلومتر از حاشیه شهر توسط مرکز کنترل سفر‌های برون‌استانی به‌صورت ۲۴ ساعته کنترل می‌شود و مدارس برای سفر‌های دانش‌آموزی ملزم به کسب مجوز رسمی شده‌اند.
یکی از نکات مهم اصول و ضوابط اردو‌های دانش‌آموزی است؛ چراکه از زمانی که دانش‌آموزان خانه را ترک کرده و وارد مدرسه می‌شوند مسئولیت آن‌ها برعهده مدیر و مربیان مدرسه است و این موضوع نیز درخصوص اردو‌های دانش‌آموزی صدق می‌کند.
به گفته مدیرکل فرهنگی، هنری، اردویی و فضا‌های پرورشی، مرکز کنترل سفر‌های برون‌استانی به منظور کنترل و بهینه‌سازی اردوها، کاهش حوادث احتمالی و اطلاع‌رسانی در طول سفر به خانواده دانش‌آموزان شروع به کار کرده است که در طی آن همه اردوها با فاصله بیش از ۲۰ کیلومتر از حاشیه شهر از جانب مدارس اعلام و توسط این مرکز به‌صورت ۲۴ ساعته کنترل می‌شود.
موازی‌کاری داریم یا نه؟
در این میان البته منتقدان یک پرسش مهم هم دارند. پرسش این است که آیا بین وظایف مرکز کنترل سفر‌های دانش‌آموزی با وظایف مدیران آموزش و پرورش مناطق و استان‌ها موازی‌کاری و اختلال وجود ندارد؟ به طور مثال طبق آیین‌نامه موجود، ادارات آموزش و پرورش باید مجوز برگزاری اردو را صادر کنند ولی این مرکز هم می‌خواهد مجوز صادر کند یا حتی مانع برگزاری اردو شود؟
مدیرکل فرهنگی، هنری، اردویی و فضا‌های پرورشی هم معتقد است که نه تنها موازی‌کاری یا اختلال وجود ندارد بلکه مرکز کنترل به عنوان یک مکمل در کنار مدیران حضور می‌یابد تا آنچه را مجریان و برگزارکنندگان اردو پیش‌بینی کرده‌اند، به بهترین شکل ممکن تحقق یابد.
«سپهتن» وارد می‌شود
علی رمضانی مثال هم می‌زند و می‌گوید: «به عنوان نمونه یک مدرسه در غرب کشور می‌خواهد گروهی از دانش‌آموزان را برای برگزاری اردو به مشهد مقدس اعزام کند و ممکن است به هر دلیلی از شرایط جوی مقصد که اتفاقاً چند صد کیلومتر هم دور‌تر است اطلاعی نداشته باشد یا در طول مسیر نمی‌تواند به صورت مستمر کیفیت رانندگی راننده را کنترل کند یا نمی‌داند اردو الان در کدام مسیر قرار دارد، کی به مقصد رسید، کجا استراحت می‌کند و ده‌ها پرسش دیگری که به دلیل محدودیت منابع انسانی و امکانات قابل پاسخگویی برای مسئولان اعزام‌کننده نیست.»
وی با بیان اینکه همه این موارد را مرکز کنترل به بهترین شکل و در سامانه‌ای جامع اطلاع‌رسانی می‌کند، افزود: «به طور مثال مرکز کنترل الزاماً به خودرویی اجازه تردد می‌دهد که مجهز به سامانه «سپهتن» باشد که بتواند در طول مسیر سرعت و کیفیت رانندگی راننده را رصد کند، شرایط جوی و وضعیت راه را به مسئولان اطلاع‌رسانی می‌کند، در صورتی که مسیر مناسب برای مقصد انتخاب نشده باشد، پیشنهاد بهتر را ارائه می‌کند.»
نگرانی والدین منطقی است
رمضانی با تأکید بر اینکه اردو‌های دانش‌آموزی براساس موضوع، زمان و مکان طراحی می‌شوند، گفت: «مجریان مدارس باید به منظور اطلاع والدین تمامی موارد را در رضایتنامه‌ها ذکر کنند. عدم مطابقت مکان و اطلاعات ذکر شده در مجوز اردوها با نحوه برگزاری آن، تخلف محسوب شده و با مدارس متخلف برخورد می‌شود.»
مدیرکل فرهنگی، هنری، اردویی آموزش و پرورش با تأکید بر اینکه این نهاد امین مردم است، می‌گوید: «نسبت به جان دانش‌آموزان مسئولیت بزرگی داریم. بنابراین نگرانی اولیا نسبت به شرکت فرزندان خود در اردو‌های دانش‌آموزی کاملاً منطقی است و وزارتخانه باید با ایجاد شرایط رضایت‌بخش و مطمئن نسبت به کسب اطمینان والدین اقدام کند.»
قانون هم مجازات می‌کند
ضمن اینکه در قانون مجازات اسلامی و سایر قوانین هم عنوان شده، مربی‌ای که همراه دانش‌آموزان است باید قوانین و مقررات موجود را رعایت کند.
در صورتی هم که خارج از چارچوب وظیفه اداری‌اش رفتار کند متناسب با عملی که مرتکب شده، هیئت‌های تخلفات اداری به تخلفش رسیدگی می‌کنند. همچنین اگر اولیای دانش‌آموزان در دادگاه از مربی متخلف شکایت کنند وی احضار و در صورت اثبات جرمش برابر قانون مجازات می‌شود. درمجموع با توجه به پیشامد‌های رخ داده و بار مالی ایجاد شده در انجام اردوها قوانین جدیدی ایجاد شد؛ قوانینی که مسئولیت‌های حقوقی تازه‌ای را هم ایجاد کرده، اما باز هم رضایتنامه والدین به معنی کاهش مسئولیت‌های برگزارکنندگان اردوها نیست.
