اگر به سراغ معتادان تحت درمان در مراکز متادون‌تراپی بروید، متوجه خواهید شد تقریباً هیچ معتادی تاکنون در این مراکز درمان نشده و تنها اعتیادش به متادون تغییر کرده است و سال‌هاست به این مراکز رفت‌و‌آمد می‌کند تا ماده مخدرش را از مراکز دارای مجوز وزارت بهداشت و ستاد مبارزه با موادمخدر بگیرد! اما تنها جایی که می‌توان متادون تهیه کرد، مراکز ترک اعتیاد نیست بلکه در خیابان ناصرخسرو هم می‌توانید کارتنی متادون تهیه کنید.
بنا بود متادون به عنوان دارویی کمک‌کننده در ترک اعتیاد و تنها در مراکز دارای مجوز وزارت بهداشت و بر دوز‌های مشخصی مورد استفاده قرار گیرد تا افراد دارای اعتیاد بتوانند ترک راحت‌تری داشته باشند، اما حالا این دارو خودش به چالشی بزرگ تبدیل شده به گونه‌ای که طبق آمارها، مسمومیت با این داروی مخدر در صدر مسمومیت‌های دارویی قرار دارد و این خود گواهی است بر جایگزینی متادون به عنوان یک ماده‌مخدر. حالا سخنگوی ستاد مبارزه با موادمخدر با ابراز نگرانی درباره نشت دارو‌های مخدر مانند متادون و مرفین در بازار می‌گوید: وقتی در بازار ناصرخسرو می‌توانیم کارتن‌کارتن متادون بگیریم، نمی‌توانیم نشت دارو را به یک مرکز درمان اعتیاد نسبت دهیم و باید نشت دارو از سرچشمه بسته شود.
«ناصرخسرو» سال‌هاست با بازار سیاه دارو عجین شده، آنچنان که دیگر کمتر کسی به خاطر دارد این خیابان به نام یکی از مشاهیر ادبی کشورمان نامگذاری شده است اینکه دارو‌های خارجی در این بازار عرضه شوند را می‌توان با توجیهاتی نظیر داروی قاچاق یا تقلبی رفع و رجوع کرد، اما وجود دارو‌های تولید داخل و دارو‌هایی نظیر متادون که عرضه آن‌ها دارای قوانین و مقررات خاص و تحت نظارت دانشگاه‌های علوم پزشکی صورت می‌گیرد، دیگر قابل توجیه نیست.
تدابیر ضد نشت
پرویز افشار، سخنگوی ستاد مبارزه با موادمخدر می‌گوید: طبق مصوبه ستاد مبارزه با موادمخدر دارو‌های درمان اعتیاد در اختیار مراکز درمان اعتیاد قرار می‌گیرد تا نشت نکند.
معاون ستاد مبارزه با موادمخدر با تأکید بر لزوم شفاف‌سازی فرآیند تولید تا مصرف شبه‌مخدر‌ها می‌افزاید: همه مراکز درمانی اعتیاد کشور در سامانه اطلاعات درمان سوء‌مصرف مواد ایران (IDATIS) ثبت و تمام بیماران واقعی هستند و میزان نشت دارو از این مراکز درمانی آنقدر نیست که تبعات آن را به وفور در بازار می‌بینم.
به گفته وی، چند کارخانه داروسازی از وزارت بهداشت مجوز دارند که تحت نظارت، دارو‌های شبه‌مخدر مانند بوپرنورفین، متادون، شربت تریاک و مانند این‌ها را تولید کنند بعد به شرکت‌های پخش تحویل و آن‌ها نیز به معاونت‌های غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی تحویل دهند، سپس براساس سهمیه مراکز به مراکز درمانی ترک اعتیاد تحویل داده و با تجویز پزشک به بیمار به عنوان مصرف‌کننده نهایی داده شود.
قصور وزارت بهداشت
افشار تصریح می‌کند: قرار بود برای اینکه دارو‌ها فقط به دست بیماران واقعی برسد، وزارت بهداشت و درمان مکانیسمی طراحی کند که این‌ها در داروخانه‌های بیمارستانی، دانشگاهی یا دولتی و تعدادی از داروخانه‌های منتخب قرار گیرد و با دستور پزشک در اختیار بیمار قرار گیرد. وی معتقد است، برای اینکه نشت شبه‌مخدر‌ها به حداقل برسد و قابل رصد باشد، دارو‌های مخدر که اعتیادآور هستند باید نشانه‌دار شوند و از این رو سامانه «تی‌تک» راه‌اندازی شد که هنوز کامل نشده، حدود سه سال است که درباره این موضوع ستاد مبارزه با موادمخدر، مصوبات متعدد دارد. بنا به تأکید وی، متولی اصلی کنترل دارو‌های مخدر در کشور وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و سازمان غذا و دارو است، البته سیاستگذاری این امر در کمیته درمان پیش‌ساز‌های ستاد مبارزه با موادمخدر انجام می‌شود، ولی مجری وزارت بهداشت است.
بازگشت ۹۷ درصدی
اما چالش اصلی مراکز متادون تراپی فقدان کارایی آنهاست. دکتر حاجی رسولی، متخصص ترک اعتیاد درباره متادون درمانی به «جوان»می‌گوید: تا جایی که ما دیده‌ایم و آمارها نشان می‌دهد، ظرف سه ماه ۳۵ درصد معتادانی که ترک کرده‌اند به اعتیاد باز می‌گردند و حول‌و‌حوش یک‌سال، ۹۳ تا ۹۷ درصد عود به اعتیاد دارند. از نگاه این متخصص درمان اعتیاد با گذراندن یک دوره دو سه هفته‌ای نمی‌توان در حوزه درمان اعتیاد ورود کرد، در حالی که هم‌اکنون تحت چنین شرایطی مجوز کلینیک درمان اعتیاد برای پزشکان صادر می‌شود و این کار به یک شغل تبدیل شده، اما وقتی ما با ۱۰- ۱۲ میلیون افرادی مواجه هستیم که بابت اعتیاد در بدترین شرایط قرار گرفته‌اند، آیا می‌توان به مسئله ترک اعتیاد به عنوان یک شغل نگاه کرد؟
