«ديو سپيد» ايران زير بار فجایع زیست محیطی ثبت جهاني نمي‌شود

کمي بعد از سال 87 که قله دماوند به عنوان نخستين اثر طبيعي در فهرست آثار ملي به ثبت رسيد، مسئولان بحث ثبت جهاني آن را هم پيش کشيدند. دماوند به همراه کویر لوت و جزیره قشم به عنوان سه نامزد ایران برای ثبت در فهرست آثار جهانی یونسکو انتخاب شدند ولی پرونده «دیو سپید» برای اين مرحله ناقص تشخیص داده شد. حالا با گذشت بيش از يک دهه، مسئولان دهه فجر امسال را براي ثبت جهاني اين اثر ملي در نظر گرفته‌اند، آنهم در شرايطي که هنوز ديو سپيد در محاصره زباله‌ها و در بند معادن بسياري است که از همان ابتدا مانع اصلي ثبت آن شناخته شده بود.

ديو سپيد دماوند در ۱۳ اردیبهشت ۸۷ به عنوان نخستین اثر طبیعی در فهرست آثار ملی ثبت شد. بعد از ثبت اين قله در فهرست‌ آثار داخلي، مسئولان ثبت جهاني آن را نيز به عنوان هدف بعدي‌شان انتخاب کردند. اما در حالی بحث ثبت جهانی دماوند مطرح می‌شود که دست‌کم تا اوایل سال گذشته، هفت واحد معدنی و تولیدی در دامنه‌های قله دماوند فعالیت می‌کردند. متاسفانه برخی از آنان در ارتفاع غير مجاز و بیش از دو هزار و ۲۰۰ متر مشغول بهره‌برداری بودند که کنده کاری‌های ناشی از فعالیت معادن و ساخت و سازها، منجر به زخمي شدن بدن این کوه سپید شد.

علي رغم آنچه که گفته شد، انباشت زباله‌ها و آلودگي‌هاي زيست محيطي در دامنه کوه نيز به عنوان دليل ديگري شناخته مي‌شود که ثبت جهاني اين اثر را به تاخير انداخته است. همچنين با توجه به گستردگي اين معضل که به دليل اهمال‌کاري مسئولان، در حال افزايش است، رغبت را از گردشگران خارجي و داخلي براي صعود بر فراز قله دماوند گرفته است.

گردشگران فراري از قله دماوند

از دلايل عمده افزايش زباله‌ها در دامنه کوه مي‌توان به اين مورد اشاره کرد که مسئولان نظارتي بر روي تعداد کوهنورداني که به دامنه کوه وارد مي‌شوند، ندارند. بنابراين اغلب بيش از ظرفيت ممکن، کوهنورد به اين منطقه وارد مي‌شود که همين امر نيز باعث تخريب دامنه کوه مي‌شود. از اين رو به گفته يکي از کوهنوردان، این اتفاقات سبب دو مشکل عمده مي‌شود که شامل: کاهش سطح مطلوبيت خدمات گردشگردي به ايراني‌ها و خارجي ها و همچنين افزايش آلودگي‌هاي زيست محيطي مي‌شود.

با اين تفاسير توریست‌های خارجی که به اين منطقه وارد مي‌شوند، اغلب در کوه آرامش نمی‌بینند. چرا که با ازدحام جمعیت و مناظر آلوده رو به رو می‌شوند. همچنين با توجه به اينکه در يکي از بخش‌هاي کوه اغلب بيش از ۵۰۰ نفر حضور دارند دیگر هیچ فضای اختصاصی‌اي پیدا نمي‌شود. بنابراين هر گردشگردي که يکبار چنين تجربه‌اي را کسب کند، محال است که دوباره به اين محل بيايد.

ثبت جهاني ديو سپيد به دهه فجر مي‌رسد؟

سالانه بيش از 2200 گردشگر خارجي از قله دماوند صعود مي‌کنند و اين دليل محکمي بر اهميت ديو سپيد و ساماندهي به موقع آن است. در اين راستا، معاون میراث سازمان میراث فرهنگی مي‌گويد: «برای حفاظت از کوه دماوند و اضافه کردن این پرونده در فهرست میراث طبیعی یونسکو، نيازمند اين هستيم که مدیریتي منسجم با پشتوانه حمايت هاي مردمي را داشته باشيم.علاوه بر اين ضروريست تشکل‌های میراث فرهنگی و انجمن‌های دوستدار دماوند نيز بر اين مهم تاکيد کنند.»

محمدحسن طالبیان با اشاره به اقداماتي که تاکنون براي رفع مشکلات دماوند صورت گرفته ، ادامه مي‌دهد:«برنامه‌ریزی‌ها و هماهنگی‌ها بین دستگاه‌های مرتبط از جمله سازمان محیط‌زیست و منابع طبیعی صورت گرفته تا از دهه فجر اقدامات جدی برای آماده‌سازی پرونده نامزدی ثبت جهانی دماوند از سرگرفته شود.»

حالا اين با تمام اين تفاسير اين سوال پيش مي‌آيد که براساس کدام قوانین جهانی مي‌توان عمليات ثبت جهاني قله دماوند را در دهه فجر امسال کليد زد؟ آنهم درحالي که فعاليت‌هاي مخرب انساني همچنان بر پيکر ديو سپيد زخم مي‌زند.