جوان آنلاين: یونان نقطه شروع بحران مالی در اروپا و حوزه
یورو از سال 2007 به این سو بود که به همین دلیل مبدل به نوعی نماد این بحران شده
است. بحث‌های مختلفی در این کشور و درباره نحوه مقابله با بحران و بدهی‌های کلان
دولتی مطرح شده که از ابتدای امر یک گزینه مهم در خروج از حوزه یورو و بازگشت به
واحد پولی دراخما بوده است. این گزینه از دو سال قبل به صورت جدی‌تر از قبل مورد
بحث قرار گرفت تا آنجا که موسسات مالی و اعتباری اروپا و آمریکا در 18 می 2012
اعلام کردند که آماده بازگشت یونان به دراخما هستند و به این منظور سیاست احتیاطی
خود را کنار نگذاشته و دراخما را از 2011 در معاملات اقتصادی خود حذف نکرده‌اند.
به این ترتیب، خروج یونان از حوزه یورو در طول
این مدت مطرح بوده اما امید سیاستمداران اتحادیه اروپا در بروکسل و پایتخت کشورهای
قدرتمند این حوزه به ماندن یونان در این حوزه بود. امید آنها به ماندن یونان در این
حوزه حالی همراه بوده با تحمیل سیاست ریاضتی به این کشور و همین نیز در نهایت نگاه
مردم یونان نسبت به سیاستهای اتحادیه و ماندن در حوزه یورو را تغییر داده است.
حالا به نظر می‌رسد که بار دیگر موضوع بازگشت یونان به دراخما مطرح شده اما نه مثل
دفعات گذشته بلکه به صورتی جدی‌تر. به همین دلیل، نگاه به یونان این بار شکل دیگری
پیدا کرده و گویا همه آماده قبول نقطه بازگشت یونان از یورو هستند که برخی از
رسانه‌های یونانی آن را به روز قیامت تعبیر کرده‌اند.
شکست سیاستمداران ریاضتی
جدیت قضیه در این دوره بیشتر از هر چیز شکست
سیاستمداران یونانی یا دست کم آن جبهه از سیاستمداران موافق با سیاستهای ریاضتی
اتحادیه است. نشان این شکست در آخرین روزهای 2014 نمودار شد که پارلمان این کشور
بعد سه دور رای‌گیری نتوانست حداقل رای مثبت به نامزدی استوروس دیماس برای پست
ریاست جمهوری بدهد و با انتخاب نشدن رییس جمهور زمینه انحلال دولت و پارلمان آماده
شد تا با انتخابات پارلمانی زودهنگام، همه چیز برای تشکیل دولتی جدید فراهم شود.
این به معنای پایان دوره دولت راست میانه به رهبری آنتونیوس ساماراس بود در حالی
که عمر این دولت تنها حدود 3 ماه دوام داشت. ساماراس که تا پیش از نخست وزیری
رهبری مخالفان دولت را به عهده داشت با اجرای تمام و کمال بسته ریاضتی مخالف بود و
امید داشت طرح اصلاحی او برای این بسته راه‌گشا باشد که معلوم شد چنین نیست.
به عبارتی، دولت ساماراس آخرین گام برای حفظ
بسته ریاضتی در یونان بود که نتوانست پاسخ‌گوی افکار عمومی و بازتاب آن در پارلمان
باشد. در واقع، یونانی‌ها بعد چندین سال از سیاستهای ریاضتی و صرفه‌جویی‌های
درازمدت دولت خشمگین شده‌اند و معتقدند که اتحادیه اروپا و به ویژه آلمان به طور
غیرمنصفانه‌ای این سیاست را به آنها تحمیل کرده تا آن که آنها را به خاطر سیاستهای
غلط دولت‌های گذشته مجازات کند و در عمل هم هیچ بهبودی مشهود در وضعیت اقتصادی
آنها ایجاد نشده است. این احساس عمومی حتی طرح اصلاحی ساماراس را پس زده و اقبالی
به شعار و برنامه حزب چپ‌گرای سیریزا دارد و نظرسنجی‌ها هم نشان می‌دهد این حزب در
حال حاضر بیشترین حمایت را در میان افکار عمومی یونان دارد. به این صورت، خستگی
مردم از سیاستهای دولت‌های قبل باعث شده تا اعتقاد آنها به حفظ بسته ریاضتی حتی
به صورت اصلاحی دچار شکست شود و حالا باید دید سیریزا چه می‌گوید و چه برنامه‌ای
دارد.
سیریزا و خروج از یورو
سیریزا به طور شفاف سه برنامه را مطرح کرده که
در صورت پیروزی در انتخابات پارلمانی آنها را اجراء می کند. این سه برنامه عبارتند
از: گفت‌وگوی مجدد با اتحادیه اروپا در مورد شرایط تضمین وام، خاتمه دادن به بسته
ریاضتی یونان و عدم پرداخت بخشی از بدهی‌های کشور. این سه برنامه به طور مشخص به
معنای قصد سیریزا برای خروج از یورو نیست چنان که آلکسیس تسیپراس، رهبر سیریزا،
پیش از این گفته بود که خود را متعهد به ماندن یونان در حوزه یورو می‌داند اما
بسیار معتقدند که این سه برنامه او و حزبش در عمل به خروج یونان از حوزه یورو ختم
خواهد شد، نظری که مورد موافقت بسیاری در اتحادیه اروپا است.
آلمان، فرانسه و سران اتحادیه در بروکسل با این
نظر به سیریزا و برنامه‌های آن نگاه می‌کنند و از حالا آماده گزینه خروج یونان از
حوزه یورو هستند. دولت آلمان برخلاف گذشته دیگر چندان نگرانی از بابت این امر
ندارد و ولفگانگ شویبله، وزیر دارایی آلمان، هم گفته که خروج یونان از حوزه یورو
«تحمل‌پذیر» است. فرانسوا اولاند، رییس جمهور فرانسه، تصمیم مردم یونان برای خروج
از حوزه یورو را محترم شمرده اما در عین حال گفته که دولت آینده یونان باید به
تعهداتش نسبت به اتحادیه پایبند باشد. کمیسیون اروپا در بروکسل بر خلاف نظر اولاند
یا خونسردی دولت آلمان رفتار کرده و اعلام کرده که عضویت در حوزه پولی اتحادیه
اروپا، یورو، غیر قابل بازگشت است.
به طور خلاصه، این سه واکنش متفاوت نسبت به
پیروزی سیریزا در انتخابات پارلمانی و پایان عمر یورو در یونان است. عدم نگرانی
آلمان بیشتر بابت ثبات نسبی در دیگر کشورهای بحران‌زده در حوزه یورو است و امیدوار
است که خروج یونان از این حوزه مبدل به دومینوی خروج در این کشورها نشود. اولاند
با وجود احترام گذاشتن به تصمیم مردم یونان، با پیش کشیدن تعهدات سابق به اتحادیه
شرطی را مطرح کرده که موجب تداوم ریاضت اقتصادی در یونان و ماندن این کشور در حوزه
یورو می‌شود. نگرانی و مخالفت کمیسیون اروپا یک وجه اقتصادی دارد و یک وجه سیاسی.
وجه اقتصادی بابت تعهدات قبلی یونان و امکان الگو گرفتن دیگر کشورهای حوزه یورو از
یونان است تا نسبت به تعهدات اقتصادی خود شانه خالی کنند. نگرانی سیاسی به دلیل
قدرت گرفتن احزابی مثل سیریزا در اتحادیه اروپا است که علاوه بر خروج از یورو،
خواستار خروج از اتحادیه هم باشند.
به این ترتیب، توصیف روز قیامت برای یونان به یک
وجه می‌تواند تعبیری برای کل حوزه یورو و اتحادیه اروپا باشد. هم اکنون، احزابی
مثل جبهه ملی فرانسه یا دیگر احزاب ملی‌گرای افراطی خواست خود برای خروج از یورو و
اتحادیه اروپا را مطرح کرده‌اند و پیروزی سیریزا می‌تواند نقطه شروع این احزاب
برای تحقق خواسته‌هایشان باشد.
