امین خرمی - همیشه برگزاری جشنوارههای فرهنگی و هنری چه در آغاز کار، چه میانه و حتی پس از پایان یافتن همراه با اتفاقات تلخ و شیرینی است که بدون اغراق میتوان گفت که آن اتفاقات به خودی خود سهم بزرگی از بار معنا یافتن هر جشنوارهای را به دوش میکشند، به خصوص اینکه آن جشنوارهها به صورت رقابتی نیز برگزار شود. همیشه در این میان عدهای از پذیرفته شدن آثارشان در جشنواره ابراز رضایت میکنند و عده دیگر که بنا به هر مناسبتی اثرشان مورد پذیرش قرار نگرفته است لب به شکوه و شکایت باز میکنند. البته بحث آسیبشناسی مقوله احترام به داوری معضلی است که تنها گریبانگیر جشنوارههای فرهنگی و هنری نیست و ما در تمام شاخههایی که به نوعی با قضاوت و داوری درگیر هستند شاهد این تعریفها و تخریبهای دو گروه موافق و مخالف هستیم و مجال این بحث گسترده هم در این مقال نمیگنجد.
اما جشنواره بینالمللی فیلم فجر و همچنین جشنواره تئاتر فجر از جمله مهمترین رویدادهای فرهنگی کشور در زمینه سینما و تئاتر هستند که در طول برگزاری 28 ساله آنها از این حواشی به دور نبودهاند. امسال نیز با اعلام شدن اسامی آثار پذیرفته شده بخش مسابقه سینمای ایران جشنواره فیلم فجر شاهد پذیرفته شدن برخی آثار و کنار گذاشته شدن تعداد محدودی از آثار کارگردانان سینمای ایران بودیم که همین حرکت به نوبه خود سرآغاز اعتراضها و تشکرها از سوی دو طیف حاضر در این جشنواره بود. به همین مناسبت 24 ساعت پس از اعلام نتایج سری به دبیرخانه جشنواره فیلم فجر زدیم تا از نزدیک این اتفاقات را برای شما بازگو کنیم. حاصل این گشتوگذار در دبیرخانهای که در این روزها به همه چیز شبیه است جز فضای آرام یک دبیرخانه و بیشتر به صحنه دادگاهی میماند که عدهای درصدد محکوم کردن داوران و مسؤولان هستند و گروهی دیگر درصدد حمایت و تشکر از همان دستاندرکاران، در ذیل از خاطر شما میگذرد.
تب تند نامه نویسی منتقدان به دبیر
در راهرو و مرکز دفتر دبیرخانه جشنواره فیلم فجر به وضوح میتوان شاهد این تعبیر بود که درست در حالی که عدهای از صاحبان فیلمهای ایرانی به نشانه قهر به سبب قرار نگرفتن آثارشان در بخش مسابقه داخلی و راه پیدا کردن به بخشهای جنبی و ویژه جشنواره فیلم فجر، فیلمهای خود را از جشنواره بیرون میکشند یا نسبت به عدم پذیرفته شدن فیلمهایشان ابراز ناراحتی میکنند، عدهای دیگر، از شانس بالای فیلمهای خود برای دریافت سیمرغ بلورین سخن میگویند. در این میان شاید مهمترین اخبار به درخواست تهیهکننده «آدمکش» از عدم حضور فیلمش در جشنواره و یادداشت «سیدضیاءهاشمی» درخصوص عدم حضور «زمهریر» در جشنواره مربوط میشد.
یکی از صحبتهایی که هر گوشی را برای شنیدنش تیز میکرد فرازهایی از نامه محمد پوستی، تهیهکننده فیلم «آدمکش» به دبیر جشنواره بود که در اعتراض به بیرون گذاشته شدن فیلمش از بخش مسابقه خواستار خارج شدن اثرش از سایر بخشها و کلیت جشنواره بود. در بخشی از این نامه آمده بود که: « با توجه به اینکه فیلم سینمایی «آدمکش» ساخته آقای رضا کریمی از سوی هیأت انتخاب جشنواره فجر در بخش خارج از مسابقه قرار گرفته - که انشاءالله این اتفاق به دلیل مطلوب نبودن حاصل زحمات حرفهایترین و با تجربهترین هنرمندان سینمای ایران رخ داده باشد و نه براساس مسائل خارج از خود فیلم - خواهشمند است بنا به درخواست اینجانب، «آدمکش» از برنامههای جشنواره خارج شود و. . . »
همچنین سیدضیاءهاشمی، تهیهکننده نام آشنای سینمای دفاع مقدسی «زمهریر» در پی عدم پذیرش این فیلم در جشنواره فجر، نامهای گلایهآمیز تحت عنوان «اشتباه نامه» منتشر کرده بود که آن هم به نوبه خود و در حالی که همه فکر میکردند که این فیلم پر بازیگر و پر سر و صدا در جشنواره حضور دارد و از قضا برای کسب جوایز هم یکی از مدعیان به حساب میآید از مواردی بود که در دبیرخانه ذهن هر حاضری را به خودش جلب میکرد.
در بخشی از این نامه آمده بود که: «این نامه نه از سر نپذیرفتنمان است که این نپذیرفتن و این عدم صحه برایمان افتخاری خواهد شد که بعدها به آن خواهیم بالید. این محک تجربه است. خوش بود گر محک تجربه آید به میان تا سیه روی شود هر که در او غش باشد. »
امیدهای فراوان پذیرفته شدگان
از دیگر فیلمهایی که با پذیرفته شدن در بخش مسابقه علاوه بر کمک برای نقش بستن لبخند رضایت تهیه کننده و کارگردانان خود از مهمترین آثار در گمانه زنیها برای توفیق در جشنواره بیست و هشتم فیلم فجر شناخته میشوند دو فیلم «بیداری رویاها» به تهیهکنندگی علی آشتیانیپور و «تسویه حساب» به تهیهکنندگی محمد نیک بین هستند.
آشتیانیپور که از پذیرفته شدن «بیداری رویاها» بسیار مطمئن بوده و از لابهلای سخنانش میتوان پی به اعتماد به نفس بالایش برای توفیق این فیلم در جشنواره برد این فیلم را بسیار ارزشمند میداند و معتقد است شانس این فیلم برای دریافت سیمرغهای جشنواره بسیار بالاست و همچنین میگوید: «این فیلم با ساختار درستی که دارد، بسیار ارزشمند است. در این فیلم، بازیگران با دقت انتخاب شدهاند، لوکیشن در خدمت قصه بوده و کاملاً آگاهانه استفاده شده است. موسیقی فیلم را آریا عظیمینژاد با هدف بسیار مقدسی ساخته است. فیلمنامه نیز بعد از گفتوگوها و مشاورههای بسیار بادقت و آگاهانه به نگارش درآمده و همچنین فیلمبرداری کاملاً با سیستم دوربین روی دست تورج منصوری انجام شده است.»
همچنین محمد نیکبین تهیهکننده فیلم سینمایی «تسویه حساب» با ابراز خوشحالی از حضور این فیلم در بخش مسابقه فیلم فجر و رفع توقیف سه ساله این فیلم در کلامی کوتاه میگوید: «این فیلم در رشتههای کارگردانی، فیلمنامه، بازیگری و فیلمبرداری شانس کسب سیمرغ دارد.»
سهم گسترده شهرستانها در اکران فیلمها
اما از دیگر بحثهایی که این روزها در حاشیه برگزاری بخشهای مختلف جشنواره فیلم فجر بازار داغی را به خود اختصاص داده است، بحث اکران آثار جشنواره بیست و هشتم همزمان با تهران در مرکز مناطق هشتگانه سینمایی کشور است که برای اولین بار قرار است صورت گیرد. درست است که تقسیم بندی مناطق هشتگانه سینمایی کشور به تازگی صورت گرفته اما اکران همزمان آثار به صورت گسترده در سطح کشور در زمان برگزاری جشنواره برای اولین بار است که صورت میپذیرد.
اما همین حرکت خوب و البته مفید برای سهیم کردن و اهمیت دادن شهرستانها در جشنواره بزرگ و بینالمللی فیلم فجر کماکان در زیر سایه خبری بخش بین الملل قرار دارد و گویا هنوز خود مسؤولان و رسانهها نیز به اهمیت توجه به شهرستانها آنگونه که باید و شاید پی نبردهاند. همچنین لازم است که بیش از اینها به مقوله اکران سراسری فیلمها در سراسر کشور بها داد تا فکرها و شایعههایی نظیر اینکه «این تقسیم بندی تنها برای انجام کارهای آماری از سوی مسؤولان جدید سینماست» و یا «اکران سراسری فیلمهای جشنواره در مناطق هشتگانه سینمایی کشور تنها به حرف بیان شده و در عمل امکان پذیر نیست» مجالی برای رشد نیابند.
در همین راستا، علی معلم، منتقد و تهیهکننده سینمای ایران با بیان اعتقاد خود مبنی بر اینکه گام اول برای جشنواره فیلم فجر تقویت وجهه ملی، محلی و منطقهای جشنواره و گام بعدی کار کردن روی وجهه جهانی و بینالمللی آن است تأکید میکند: «استفاده از لفظ بینالمللی برای تعریف جشنواره فیلم فجر اغراق آمیز است. جشنوارههای بینالمللی دارای استانداردهایی هستند که جشنواره فیلم فجر پس از 28 سال هنوز به آن استانداردها نرسیده است. شاید تعریف درستتر این باشد که بگوییم جشنواره فیلم فجر جشنوارهای ملی و دارای بخشهای اطلاعاتی بینالمللی است. درست است که بخش بینالملل جشنواره به شکل مسابقه برگزار میشود اما این مسابقه با توجه به نوع برگزاری جشنواره و مهمانانی که در آن حضور پیدا میکنند به هیچ روی با استانداردهای یک جشنواره بینالمللی قابل مقایسه نیست و بهتر است اولویت کاری خود را بر روی بخش ملی و منطقهای آن متمرکز کنیم».
بزرگداشتی دیگر برای داریوش ارجمند
در آخرین لحظات حضور در دبیرخانه و در حالی که خبری در دست تنظیم گروه خبری دبیرخانه جشنواره فیلم فجر است، همهمهای در سالن میپیچد و آن لیست افرادی است که قرار است در جشنواره امسال با برگزاری مراسم بزرگداشت مورد تقدیر قرار بگیرند. در جشنواره امسال بزرگداشت داریوش ارجمند، بازیگر سینما، امیر قویدل، نویسنده و کارگردان فقید سینما، اسحاق خانزادی، صدابردار پیشکسوت سینما، محمد تقی پاکسیما، مدیر فیلمبرداری و رضا برجی، کارگردان و مستندساز برگزار خواهد شد. همه اینها در حالی است که این دومین باری است که جشنواره فیلم فجر برای داریوش ارجمند بزرگداشت میگیرد، که البته هنوز دلیل دقیق این امر بازتاب داده نشده است.
به هر حال با تمام این دلمشغولیها و درگیریهای مسؤولان برگزاری بزرگترین رویداد سینمایی کشور و البته هنرمندانی که با حضورشان زمینه این جشن بزرگ ملی و هنری کشور را فراهم آوردند و برای تک تک این عزیزان آرزوی موفقیت و خسته نباشید داریم و امیدواریم جشنواره بیست و هشتم فیلم فجر با به پایان رسیدن دفتر این دورهاش خط و نشانههای خوش و لذت بخش آن از حواشی تلخ و ناراحت کنندهاش بیشتر باشد.