جوان آنلاین: بیشک سمنان را باید یک ایران کوچک در نظر داشت. استانی که همزمان میتوان چهارفصل را در آن به نظاره نشست و در حالی که بخشی از آن در کویر و گرمای سوزان قرار دارد، در قسمت شمالی سرما و برف روی کوههایش نشسته است. جنگل ابر هم با هوای معتدل و دل انگیزش مناظری رؤیایی به وجود میآورد. این استان به دلیل بهرهمندی از مواهب خدادادی و میراث فرهنگی غنی بهعنوان یکی از کلیدیترین مقاصد گردشگری کشور شناخته میشود. با این وجود، بخش عمدهای از ظرفیتهای این منطقه به خصوص در جذب گردشگر خارجی، همچنان خاموش و دستنخورده باقی مانده است. کارشناسان معتقدند وجود صدها اثر تاریخی و قرار داشتن سمنان در مسیر جاده ابریشم و تنوع اقلیم که در فاصلهای کوتاه، کویر را به جنگلهای هیرکانی متصل میکند، میتواند آن را به یک «دهکده جهانی گردشگری» تبدیل کند. راهی که برای رسیدن به این مقصد، نیازمند طرح جامع گردشگری و تقویت زیرساختهای یکپارچه است.
با گذری بر سمنان به راحتی میتوان دید ظرفیتهای این منطقه آنقدر زیاد است که برای صحبت در باره آنها باید دستهبندیهای زیادی داشته باشیم.
از گردشگری طبیعی و بوممحیطی که مجموعهای کامل از طبیعت ایران را در برمیگیرد گرفته تا جنگلهای باستانی مثل جنگل ابر که باقیماندههای جنگلهای هیرکانی بوده و جنگل اولنگ و چشماندازهای وسیع کویری و بیابانی برای گردشگری ماجراجویانه و پارک ملی و مناطق حفاظتشده مثل پارک ملی خارتوران معروف به آفریقای ایران که به عنوان یکی از مهمترین زیستگاههای یوزپلنگ آسیایی و گورخر ایرانی مطرح است.
همچنین پدیدههای ژئوتوریسم مثل غار دربند، بزرگترین غار آهکی ایران، چشمه هفت رنگ مجن و چشمه علی دامغان زیباییهای سمنان را تکمیل و دوچندان میکنند.
به گفته مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایعدستی استان سمنان، شش کاروانسرای تاریخی این استان اخیراً در فهرست یونسکو ثبت جهانی شدهاند. جلال تاجیک با اشاره به بناهای شاخص استان مثل مسجد جامع سمنان با مناره سلجوقی، مسجد سلطانی (امام) مربوط به دوره قاجار، دروازه ارگ سمنان و مجموعه تاریخی بسطام میگوید: «بازارهای سنتی سمنان و شیخ علاءالدوله، گرمابه پهنه یا همان موزه مردمشناسی و خانههای تاریخی قاجاری مانند تدین و کلانتر، بافت بسیار زیبا و جذابی از تاریخ را به تصویر کشیدهاند.»
او میافزاید: «قرارگیری در مسیر اصلی زائران حرم امام رضا (ع) و وجود آرامگاه عارفان بزرگی، چون بایزید بسطامی، شیخ علاءالدوله سمنانی و ابوالحسن خرقانی، بستر مناسبی برای توسعه گردشگری معنوی در این استان فراهم کرده است. همچنین چشمههای آب معدنی متعدد با خواص درمانی هم گردشگری سلامت را رونق بخشیده است.»
میراث فرهنگی، هویت اصیل
سمنان استانی با تنوع اقلیمی حیرتانگیز است که در فاصلهای کوتاه، کویر، کوهستان و جنگلهای هیرکانی را در خود جای داده است. این استان همچنین به دلیل قرارگیری در مسیر جاده ابریشم و برخورداری از صدها اثر تاریخی ثبتشده، از ظرفیت تبدیل شدن به یک «دهکده جهانی گردشگری» برخوردار است. با این حال، نبود طرح جامع گردشگری، ضعف در زیرساختهای یکپارچه و جای خالی تبلیغات و معرفی هدفمند، موجب شده است سهم سمنان از اقتصاد گردشگری ملی و جذب گردشگر خارجی با ظرفیتهایش تناسبی نداشته باشد.
در میان شهرستانهای سمنان، مهدیشهر به عنوان یکی از مناطق ویژه گردشگری درصدد است روستاهایش را به مقصد گردشگران تبدیل کند. اختلاف دمای قابل توجه این شهرستان با شهر سمنان آن را به مقصد محبوب برای مسافران تبدیل کرده است. فرماندار مهدیشهر با بیان اینکه گردشگری روستایی این شهرستان در حال رونق است، میگوید: «پنج روستای چاشم، فولادمحله، کمرود، ده صوفیان و ملاده به عنوان روستای هدف گردشگری معرفی شدند و توسعه خدمات گردشگری در مناطق هدف با جدیت پیگیری میشود.»
علی خدادادی با اشاره به اینکه وجود تأسیسات گردشگری و هتلهای فعال منطقه فرصت مناسبی برای توسعه اقتصادی و اشتغال فراهم کرده است و با تأکید بر اینکه گردشگری نخستین اولویت توسعهای مهدیشهر است، میگوید: «گردشگری در کنار صنعت و کشاورزی موجب شده است در برنامهریزی توسعهای به آن ویژهتر نگاه شود.»
وی با بیان اینکه رونق گردشگری عشایری با توجه به ظرفیت ایل سنگسر از اهداف شهرستان است، تصریح میکند: «ایل سنگسر با وجود ظرفیتهای مختلف طی سنوات اخیر علاقهمندان بسیاری را به خود جلب کرده است.» مدتهاست شاهرود، شاهد متنوعترین رویدادهای گردشگری است بهطوری که هر هفته در روستاهای این شهرستان یک جشنواره گردشگری برگزار میشود؛ از جشنواره نمد گرفته تا جشنواره زاغبور و آیینهای محلی که این تنوع نشاندهنده غنای فرهنگی و توان بالای منطقه است.
در همین راستا، فرماندار شاهرود میراث فرهنگی را «هویت اصیل» مردم منطقه عنوان میکند و میگوید: «آثاری در شاهرود داریم که در سطح ملی و حتی بینالمللی مطرحند، مانند مجموعه بایزید بسطامی که پاسداری از این میراث فرهنگی وظیفه ماست.»
محمدحسن آصفری با تأکید بر جایگاه ویژه بخش گردشگری در اقتصاد منطقه، بر ضرورت تبدیل ظرفیتهای غنی گردشگری این شهرستان به فرصتهای ملموس اقتصادی به عنوان یک راهبرد کلان تأکید میکند و توضیح میدهد: «از کویر رضاآباد با رملهای منحصربهفرد، قابلیت آفرود، شترسواری و کویرنوردی، مسیر چاهجم و جنگلهای طاق، مسیر شاهرود طرود و رملها و چشماندازهای بکر آن تا جنگلهای ثبت جهانی هیرکانی در منطقه ابر، آبشار مجن و روستای هدف گردشگری قلعهبالا، هر کدام نمایانگر یک فرصت تمامعیار در حوزه گردشگری، صنایعدستی و میراث فرهنگی در شهرستان شاهرود است که با توجه ویژه باید به یک مزیت تبدیل شود.»
نبود طرح جامع گردشگری
استان سمنان همچون الماسی نتراشیده در قلب ایران است که میتواند با نور خود نقشه گردشگری کشور را روشنتر کند. کلید رونق این گنجینه، عبور از اقدامات پراکنده و حرکت به سمت برنامهریزی یکپارچه، مشارکت مردمی و مدیریت علمی است. تحقق این امر علاوه بر ایجاد اشتغال پایدار میتواند تصویری شکوهمند و واقعی از تنوع و غنای تمدن ایران را به جهانیان معرفی کند. آینده گردشگری سمنان در گرو انتخاب امروز میان ادامه وضعیت موجود یا آغاز تحولی ساختاری است.
اگرچه مسئولان استانی بر افزایش سهم سمنان از اقتصاد گردشگری تأکید دارند و هدف ملی، جذب ۱۵ میلیون گردشگر خارجی تا پایان برنامه هفتم توسعه است، اما گزارشها حاکی از آن است که سمنان هنوز نتوانسته است سهم قابل توجهی از این بازار را به خود اختصاص دهد. ضعف در برندسازی بینالمللی و معرفی ظرفیتها به زبان روز و متناسب با بازارهای هدف خارجی از بزرگترین چالشهاست.
کامران حکیمی، کارشناس حوزه گردشگری بزرگترین مشکل سمنان را نبود طرح جامع گردشگری با نگاهی همهجانبه عنوان میکند و میگوید: «اقدامات، غالباً مقطعی هستند مانند صدور جواز بومگردیهای پراکنده یا برگزاری جشنوارههای محلی. به همین دلیل برنامهای برای محورهای گردشگری یکپارچه که خدمات، اقامت، حملونقل داخلی، معرفی فرهنگ و ایمنی را با هم پیوند دهند، تعریف نشده است.»
وی میافزاید: «به عنوان مثال اگر مسافری قصد بازدید از جنگل ابر، مجن و بیارجمند را داشته باشد، با مجموعه منسجمی از خدمات روبهرو نیست. همچنین ضعف در خدماترسانی به چشم میخورد. نبود نشانهگذاریهای استاندارد، مراکز اطلاعرسانی، سیستم حملونقل گردشگری داخلی و خدمات بهداشتی- درمانی در مسیر جاذبهها گردشگران را اذیت میکند و آنها را دوباره جذب نمیکند.»
