جوان آنلاین: سینمای دفاع مقدس در ایران طی سالها، اغلب یا روایتهای قهرمانپرور و تبلیغات محدود شده، یا ملودرامهای تکلایهای ارائه داده است که زندگی روزمره و تجربه انسانی را در پس زمینه جنگ نادیده میگیرد.
«بچه مردم» با جسارت و نگاه تازه، از این قالبها فراتر رفته است. فیلمی که با فرم جسورانه، روایت چندلایه و نگاه انسانی، تجربهای تازه از سینمای جنگ ارائه میدهد. تجربهای که هم سرگرمکننده و هم خیلی تحلیلی و سنجیده است.
جسارت اصلی فیلم در فیلمنامه و ساختار روایی آن نهفته است. کارگردان، محمود کریمی، با ترکیب طنز، فانتزی و رمانس و ملودرام، ساختاری خلق کرده که هم جذاب و سرگرمکننده است و هم منسجم و قابلدفاع. فیلمنامه توانسته تعادلی ظریف میان ژانرها برقرار کند: طنز طبیعی و بدون تصنع، فانتزی که روایت را تقویت میکند بدون اینکه حواس مخاطب را پرت کند و رمانس و ملودرامی که عمق انسانی شخصیتها را تقویت میکند. این تعادل، با وجود ریسک بالای تلفیق ژانرها، به خوبی حفظ شده است و جایزه بهترین فیلمنامه جشنواره فجر و نشان پارسیجان، اعتبار آن را بعینه تأیید میکند.
ساختار فیلمنامه دقیق و سنجیده است. خطوط فرعی متنوع، شخصیتپردازی دقیق و دیالوگهای متناسب با موقعیتها، فیلم را از سطحینگری دور کردهاند. شخصیتهای چند بعدی و باانگیزههای واقعی تعریف شدهاند. حتی صحنههای طنز نیز به اندازه حقیقی طبیعی و باورپذیر نشان میدهند و هیچگاه به حالت تصنعی یا اغراقآمیز نمیافتند. با این حال، فیلم نقاط ضعف محدودی دارد: برخی خطوط فرعی گاه طولانی یا کمی پراکنده به نظر میرسند و تعادل میان طنز و جدیت باعث کاهش شدت بعضی صحنههای جنگ میشود. با این حال، این نقاط ضعف در برابر انسجام کلی و کیفیت روایت، قابل چشمپوشی هستند. بازیگران با سابقه و حرفهای ستون دیگر موفقیت فیلماند. رضا کیانیان با آن لهجه جذاب نقشش را با وزن و عمق ویژهای اجرا کرده و حضورش در همان سکانس اندک ملموس و اثرگذار است. گوهر خیراندیش با ظرافت اجرا، حضور خود را ماندگار کرده است. حسن معجونی مثل همیشه شخصیتش را با تنوع و دقت باورپذیر ارائه میدهد. این بازیهای درخشان نهتنها انسجام روایت را تقویت کردهاند، بلکه لایههای عاطفی و انسانی فیلمنامه را نیز به خوبی منتقل میکنند و کیفیت کلی اثر را بالا بردهاند.
از منظر بصری، فیلم خیرهکننده نشان میدهد. طراحی صحنه و لباس، نورپردازی و ترکیببندی قابها با دقت و هدفمندی انتخاب شدهاند، هر قاب همزمان از لحاظ زیباییشناسی و روایت تقویت میشود. رنگبندی دقیق، استفاده هوشمندانه از فضا و جزئیات طراحی صحنه باعث شده که فیلم در عین جذابیت بصری، روایت جدی خود را نیز حفظ کند. جایزه طراحی صحنه و لباس جشنواره فجر، تأییدی بر این تسلط و دقت حرفهای است.
تدوین فیلم نیز یکی از نقاط قوت مهم است. حفظ تعادل ریتم میان صحنههای طنز، فانتزی و جدی کاری دشوار نشان میدهد، اما فیلم توانسته جریان روایت و تجربه شخصیتها را بدون گسست حفظ کند. علاوه بر جنبههای فنی و فرم، نگاه اجتماعی فیلم برجسته است. توجه به فرزندان بیسرپرست و شهدای این قشر در پایان اثر، بدون شعارزدگی، پیامی انسانی و فرهنگی قدرتمند ارائه میدهد. این بخش، دلنشین و تأمل برانگیز است و نشان میدهد که سینمای دفاع مقدس میتواند هم آموزنده، هم انسانی و هم درگیر کننده باشد. پیام فیلم از طریق موقعیتهای ملموس و روایت شخصیتها منتقل میشود، نه از طریق تأکیدهای بیپایانه یا لحن تبلیغاتی.
فیلم همچنین توانسته زبان بصری، فرم و محتوا را با فیلمنامه و بازیگری هماهنگ کند. هر صحنه با دقت طراحی شده تا هم در خدمت روایت باشد و هم تجربه انسانی شخصیتها را منعکس کند. تعامل میان تدوین، رنگبندی، طراحی لباس و نورپردازی، همراه با روایت چند لایه فیلمنامه، مجموعهای یکپارچه و حرفهای خلق کرده است که مخاطب را از لحظه اول تا پایان فیلم درگیر میکند. در نهایت فیلم «بچه مردم» نمونهای جسورانه و موفق از سینمای دفاع مقدس است که فیلمنامهای دقیق و سنجیده، فرم نوین، روایت چندلایه، بازیهای درخشان و نگاه اجتماعی انسانی را با هم ترکیب کرده است. جسارت کارگردان، تأیید جوایز جشنوارهای و توجه به مسائل اجتماعی، فیلم را به تجربهای ماندگار و معتبر در سینمای معاصر ایران تبدیل کرده است. این اثر نشان میدهد که سینمای دفاع مقدس میتواند هم واقعی، هم جذاب و هم انسانی باشد و راه را برای تجربههای جسورانهتر و نوآورانهتر در آینده باز کند.
